Szczegółowy opis motywu odwagi w lekturach:

1. „Kamienie na szaniec” – Aleksander Kamiński

Główne postacie: Jan Bytnar „Rudy”, Tadeusz Zawadzki „Zośka”, Maciej Aleksy Dawidowski „Alek”

Opis odwagi:

• Walka z okupantem: Młodzi harcerze z Szarych Szeregów podejmują ryzykowne akcje dywersyjne przeciwko Niemcom, narażając własne życie.
• Poświęcenie dla innych: „Rudy” mimo tortur nie zdradza przyjaciół, a „Zośka” organizuje niebezpieczną akcję odbicia go z rąk gestapo.
• Patriotyzm: Ich działania są napędzane miłością do ojczyzny i pragnieniem wolności.

Najważniejsze elementy:

• Odwaga w obliczu śmiertelnego niebezpieczeństwa.
• Poświęcenie osobistych pragnień dla dobra wspólnego.

2. „Syzyfowe prace” – Stefan Żeromski

Główne postacie: Bernard Zygier, Marcin Borowicz

Opis odwagi:

• Sprzeciw wobec rusyfikacji: Bernard Zygier recytuje „Redutę Ordona” na lekcji, co jest aktem buntu przeciwko polityce zaborcy.
• Inspiracja dla innych: Jego postawa budzi świadomość narodową wśród uczniów, w tym Marcina Borowicza.
• Odwaga cywilna: Zygier ryzykuje represje ze strony nauczycieli i władz.

Najważniejsze elementy:

• Odwaga w obronie tożsamości narodowej.
• Siła jednostki w inspirowaniu społeczności.

3. „Quo vadis” – Henryk Sienkiewicz

Główne postacie: Ligia, Marek Winicjusz, Ursus

Opis odwagi:

• Męczeństwo chrześcijan: Bohaterowie nie wyrzekają się wiary mimo groźby tortur i śmierci.
• Przemiana Marka: Winicjusz z rzymskiego patrycjusza staje się odważnym wyznawcą chrześcijaństwa.
• Heroiczne czyny: Ursus wykazuje się nadludzką siłą i odwagą, chroniąc Ligię.

Najważniejsze elementy:

• Odwaga w obronie przekonań.
• Moralna siła w obliczu prześladowań.

4. „Pan Tadeusz” – Adam Mickiewicz

Główne postacie: Jacek Soplica (Ksiądz Robak), Tadeusz Soplica, Gerwazy

Opis odwagi:

• Działalność konspiracyjna: Ksiądz Robak jako emisariusz przygotowuje powstanie, narażając się na niebezpieczeństwo.
• Pojednanie i honor: Bohaterowie podejmują odważne decyzje, dążąc do zgody między rodami.
• Walka z zaborcą: Kulminacja w postaci bitwy z oddziałem rosyjskim.

Najważniejsze elementy:

• Odwaga w dążeniu do niepodległości.
• Poświęcenie dla dobra narodowego.

5. „Ziele na kraterze” – Melchior Wańkowicz

Główne postacie: Melchior Wańkowicz, jego córki Krystyna i Marta

Opis odwagi:

• Rodzinna odwaga: Książka opisuje losy rodziny Wańkowiczów podczas II wojny światowej. Córki autora angażują się w konspirację i walkę z okupantem.
• Strata i poświęcenie: Krystyna Wańkowicz ginie w Powstaniu Warszawskim, co jest świadectwem jej odwagi i poświęcenia.
• Odwaga cywilna: Autor ukazuje codzienną odwagę ludzi żyjących w trudnych czasach wojny.

Najważniejsze elementy:

• Odwaga młodych ludzi w obliczu wojny.
• Poświęcenie rodzin dla dobra ojczyzny.

6. „Malarze” – Ignacy Krasicki

Główne postacie: Piotr (utalentowany malarz), drugi malarz

Opis odwagi:

• Wierność sztuce: Piotr, obdarzony prawdziwym talentem, maluje realistyczne portrety bez upiększania modeli, przedstawiając ich takimi, jacy są naprawdę.
• Odwaga w przeciwstawianiu się oczekiwaniom: Mimo że klienci oczekują pochlebstw i upiększeń, Piotr pozostaje wierny swoim zasadom artystycznym.
• Konsekwencje wyborów: Żyje w biedzie, ponieważ ma odwagę przeciwstawiać się społecznym oczekiwaniom i nie sprzedaje się dla zysku.

Najważniejsze elementy:

• Odwaga cywilna w obronie prawdy i autentyczności.
• Konflikt między własnymi wartościami a presją społeczną.

7. „Chłopcy z Placu Broni” – Ferenc Molnár

Główne postacie: Ernest Nemeczek, Boka, Feri Acz

Opis odwagi:

• Nieoczekiwany bohater: Nemeczek, najmłodszy i najsłabszy z chłopców, jest często niedoceniany przez kolegów.
• Poświęcenie dla grupy: Mimo choroby i zagrożenia zdrowia, Nemeczek infiltruje obóz przeciwników, aby zdobyć informacje.
• Ostateczna ofiara: Jego odwaga prowadzi do zwycięstwa chłopców z Placu Broni, ale przypłaca to swoim życiem, umierając z powodu choroby.

Najważniejsze elementy:

• Odwaga wbrew własnym ograniczeniom fizycznym.
• Poświęcenie jednostki dla dobra grupy.
• Przełamywanie stereotypów i udowadnianie własnej wartości.

8. „Dywizjon 303” – Arkady Fiedler

Główne postacie: Piloci Dywizjonu 303, m.in. Jan Zumbach, Witold Urbanowicz

Opis odwagi:

• Bitwa o Anglię: Polscy piloci wykazują się niezwykłą odwagą, walcząc przeciwko niemieckim siłom powietrznym.
• Patriotyzm na obcej ziemi: Mimo że walczą poza granicami kraju, ich działania są motywowane miłością do ojczyzny.
• Przezwyciężanie trudności: Pokonują bariery językowe i kulturowe, skupiając się na wspólnym celu.

Najważniejsze elementy:

• Heroizm w obliczu wojny.
• Odwaga jednostek wpływająca na losy konfliktu.

9. „Stary człowiek i morze” – Ernest Hemingway

Główne postacie: Santiago

Opis odwagi:

• Samotna walka: Santiago podejmuje się ryzykownej wyprawy na morze, walcząc z ogromnym marlinem.
• Wytrwałość: Mimo fizycznego wyczerpania i przeciwności losu, nie poddaje się.
• Symboliczna odwaga: Jego zmagania są metaforą ludzkiej determinacji i odwagi w obliczu niepowodzeń.

Najważniejsze elementy:

• Odwaga w pokonywaniu własnych ograniczeń.
• Siła ducha w obliczu natury i losu.

10. „Krzyżacy” – Henryk Sienkiewicz

Główne postacie: Zbyszko z Bogdańca, Maćko z Bogdańca, Jurand ze Spychowa

Opis odwagi:

• Walka z wrogiem: Zbyszko i Maćko uczestniczą w walkach przeciwko Krzyżakom, wykazując się męstwem na polu bitwy.
• Poświęcenie osobiste: Jurand ze Spychowa poświęca wszystko, by uratować córkę Danusię z rąk Krzyżaków.
• Patriotyzm: Bohaterowie kierują się miłością do ojczyzny i pragnieniem obrony jej przed najeźdźcą.

Najważniejsze elementy:

• Odwaga w walce o wolność i honor.
• Poświęcenie dla bliskich i ojczyzny.