CHEMIA KLASA VIII DZIAŁ V. SUBSTANCJE O ZNACZENIU BIOLOGICZNYM
TŁUSZCZE
CO TO SĄ TŁUSZCZE?
Tłuszcze to estry wyższych kwasów karboksylowych i glicerolu.
RODZAJE TŁUSZCZÓW?
Tłuszcze można podzielić ze względu na:
– stan skupienia (tłuszcze stałe: np.: masło, smalec oraz tłuszcze ciekłe np. oliwa, tran);
– pochodzenie lub występowanie (tłuszcze roślinne np. olej słonecznikowy, rzepakowy, oliwa oraz tłuszcze zwierzęce np. smalec, tran, łój);
– budowę cząsteczki (tłuszcze nienasycone – ciekłe np. oleje, oliwa, tran oraz nasycone – stałe np. masło, smalec, łój).
W JAKI SPOSÓB MOŻNA OTRZYMAĆ TŁUSZCZE?
Tłuszcze można otrzymać w wyniku reakcji estryfikacji wyższych kwasów karboksylowych i glicerolu.
BIAŁKA
CO TO SĄ BIAŁKA?
Są naturalnymi polimerami powstałymi z aminokwasów. Stanowią materiał budulcowy tkanek. W cząsteczkach białek występują wiązania peptydowe.
JAKIM PRZEMIANOM ULEGAJĄ BIAŁKA?
– koagulacji pod wpływem soli metali lekkich np. NaCl
– denaturacji (koagulacja nieodwracalna) pod wpływem ogrzewania, kwasów, zasad, soli metali ciężkich i alkoholi.
W JAKI SPOSÓB MOŻNA WYKRYĆ OBECNOŚĆ BIAŁKA?
Reakcją charakterystyczną białek jest reakcja ksantoproteinowa (ze stężonym roztworem kwasu azotowego(V)).
SACHARYDY
CO TO SĄ SACHARYDY (cukry, węglowodany)?
Są to związki chemiczne zbudowane z węgla, wodoru i tlenu. Stosunek liczby atomów wodoru do tlenu w cząsteczkach sacharydów jest taki sam jak w cząsteczce wody (2:1)
JAKIE SĄ RODZAJE SACHARYDÓW – CUKRÓW?
– monosacharydy (cukry proste);
– oligosacharydy (cukry złożone);
– polisacharydy (cukry złożone).
W JAKI SPOSÓB POWSTAJĄ SACHARYDY?
W procesie fotosyntezy z tlenku węgla(IV) i wody w obecności energii słonecznej i chlorofilu:
JAKIM REAKCJOM W ORGANIZMIE ULEGAJĄ SACHARYDY?
Disacharydy i polisacharydy (np. sacharoza, skrobia) ulegają w organizmie przemianom, tworząc monosacharydy.
Monosacharydy (np. glukoza) ulegają w organizmie reakcji biologicznego utleniania.
W JAKI SPOSÓB MOŻNA WYKRYĆ OBECNOŚĆ SKROBI?
Skrobię można wykryć w reakcji z roztworem jodu (jodyną).
WŁAŚCIWOŚCI SKROBI (C6H10O5)n
WŁAŚCIWOŚCI FIZYCZNE | WŁAŚCIWOŚCI CHEMICZNE |
– substancja stała; – barwa biała; – śliska w dotyku; – trudno rozpuszcza się w zimnej wodzie; – higroskopijna. | – bezwonna; – bez smaku. |
WŁAŚCIWOŚCI CELULOZY (C6H10O5)n
WŁAŚCIWOŚCI FIZYCZNE | WŁAŚCIWOŚCI CHEMICZNE |
– włóknista substancja stała; – barwa biała; – nie rozpuszcza się w wodzie. | – bezwonna; – bez smaku. |
SKROBIA – ZASTOSOWANIE:
– przemysł kosmetyczny (skrobia pozyskiwana z ryżu ma właściwości wysuszające, składnik zasypek i pudrów dla dzieci);
– przemysł spożywczy (środek zagęszczający m.in. do mrożonych dań i ciast w proszku, składnik budyniu i kisielu oraz wyrobów cukierniczych);
– tworzywa sztuczne (przyspiesza proces biodegradacji).
CELULOZA – ZASTOSOWANIE:
– przemysł farmaceutyczny (składnik m.in. preparatów poprawiających trawienie);
– przemysł spożywczy (do produkcji serów m.in. Mozzarelli);
– przemysł włókienniczy (produkcja nici – len, bawełna);
– produkcja papieru.
ĆWICZENIA - SPRAWDŹ WIEDZĘ PRZED SPRAWDZIANEM
Przykładowe zestawienia zadań, które mogą być idealnym treningiem przed realnym sprawdzianem.
Pliki do pobrania w .pdf i wydrukowania TUTAJ
