BIOLOGIA KLASA V DZIAŁ I. BIOLOGIA - NAUKA O ŻYCIU

CZYM JEST BIOLOGIA?

Biologia to nuka, która zajmuje się badaniem budowy i czynności życiowych wszystkich organizmów.

CZYNNOŚCI ŻYCIOWE ORGANIZMÓW

Odżywianie się (To dostarczanie organizmowi składników pokarmowych. Organizm wykorzystuje te składniki jako źródło energii oraz jako materiał do budowy komórek)

Oddychanie polega na uwalnianiu z pokarmu energii, która jest potrzebna organizmowi do życia. Większość organizmów, także roślin potrzebuje do oddychania tlenu.

Wydalanie polega na usuwaniu z organizmów substancji, które nie są potrzebne np.: dwutlenek węgla lub nadmiar wody.

Ruch to zmiana położenia całego ciała lub jego części. Zdolność taka umożliwia zwierzętom przemieszczanie się w różne miejsca, a roślinom zwracanie liści w stronę światła.

Wzrost i rozwój, wzrost polega na zwiększeniu rozmiarów i masy ciała.

Rozmnażanie się to wydawanie na świat potomstwa. Większość organizmów rozmnaża się płciowo, czyli za pomocą żeńskich i męskich komórek rozrodczych, ale są też takie organizmy, które rozmnażają się bezpłciowo.

Reakcja na bodźce – Organizmy dostosowują się do zmian, które zachodzą w środowisku dzięki bodźcom takim jak: zapach, światło czy dźwięk.

BUDOWA ORGANIZMÓW WIELOKOMÓRKOWYCH

Organizmy wielokomórkowe łączą się ze sobą w coraz większe jednostki i tak z komórek powstaje tkanka, następnie narząd lub organ, kolejno układ lub system aż powstaje cały organizm.

 

Komórka – tkanka – narząd/organ – układ/system – organizm

Komórka to podstawowa jednostka, z której są zbudowane organizmy.

Określona grupa komórek (o podobnej budowie i określonych zadaniach)  tworzy tkankę.

Tkanki tworzą narząd np. serce u zwierząt lub organ np. liść u roślin

Narządy lub tkanki tworzą układy np. układ krwionośny u zwierząt, który wykonuje określoną czynność lub system np. pędowy u roślin, powstający z organów

Organizm tworzą poszczególne układy, które współpracują ze sobą.

DZIEDZINY BIOLOGII

Zoologia to nauka o zwierzętach.

Botanika to nauka o roślinach.

Mikrobiologia to nauka o mikroorganizmach.

Anatomia to  nauka o budowie wewnętrznej organizmów.

Fizjologia to nauka o czynnościach życiowych organizmów.

Ekologia to nauka zajmująca się między innymi o zależnościach między organizmami a środowiskiem.

DOŚWIADCZENIE A OBSERWACJA

Jaka jest różnica między doświadczeniem a obserwacją?

Gdy zmieniamy jeden z czynników, który ma wpływ na badany organizm lub proces to mamy do czynienia z doświadczeniem np. gdy dostarczamy nasionom więcej wody.

Obserwacja polega na przyglądaniu się obiektów, zjawisk lub procesów, które wzbudzają ciekawość i skłaniają do zadawania pytań.

Co to jest próba badawcza?

Próba badawcza jest wtedy, kiedy zmieniamy wybrany czynnik

Co to jest próba kontrolna?

Próba kontrolna jest wtedy, gdy nie zmieniamy żadnego czynnika.

ETAPY METODY NAUKOWEJ

Obserwacja – sformułowanie problemu badawczego – postawienie hipotezy – zaplanowanie oraz przeprowadzenie doświadczenia – analiza wyników – sformułowanie wniosku

Z JAKICH ŹRÓDEŁ MOŻEMY CZERPAĆ WIEDZĘ NA TEMAT BIOLOGII?

– czytając książki,

– czasopisma popularnonaukowe,

– oglądając filmy przyrodnicze,

– przeglądając edukacyjne strony internetowe,

– dokonując własnych obserwacji np. podczas wycieczek do ogrodu zoologicznego bądź botanicznego.

MIKROSKOP - BUDOWA

Mikroskop zbudowany  jest z:

– okularu (powiększa obraz wytworzony przez obiektyw);

– tubusa (element, w którym jest umieszczony okular);

– śrub: makrometrycznej i mikrometrycznej (dzięki nim możemy ustawić ostrość obrazu);

– rewolweru (umożliwia zmianę obiektywu);

– obiektywu (powiększa obraz, który oglądamy);

– stolika (część mikroskopu, na której umieszczamy preparat);

– źródła światła (oświetla nam obiekt, który obserwujemy).

Jak obliczyć powiększenie obrazu w mikroskopie?

Aby obliczyć, ile razy oglądany obiekt jest powiększony w mikroskopie, należy pomnożyć wartość powiększenia okularu przez wartość powiększenia obiektywu.

ĆWICZENIA - SPRAWDŹ WIEDZĘ PRZED SPRAWDZIANEM

Przykładowe zestawienia zadań, które mogą być idealnym treningiem przed realnym sprawdzianem.

Pliki do pobrania w .pdf i wydrukowania TUTAJ