Witamy na stronie „Motywy Literackie”! 📚
Znajdziesz tutaj bogaty wybór opracowań najważniejszych motywów literackich, stworzonych specjalnie z myślą o uczniach i miłośnikach literatury. 📖 Nasze materiały możesz łatwo pobrać w formacie PDF, aby zapewnić sobie wygodną i efektywną naukę w domu, w szkole czy gdziekolwiek tylko zechcesz! 🏠🎒 Motyw miłości to klasyczny temat, który analizujemy na przykładach z lektur obowiązkowych i dodatkowych. ❤️ Dowiedz się, jak motyw miłości został ukazany w różnych epokach i dziełach – od romantyzmu, przez pozytywizm, aż po współczesność. Odkryj, jak miłość potrafi łączyć, dzielić, uskrzydlać i ranić.
Nasze opracowania nie tylko ułatwiają zrozumienie lektur, ale również rozwijają umiejętności analizy tekstu, uczą interpretacji i wspierają rozwój krytycznego myślenia. 🧐 Oferujemy różnorodne tematy, które z pewnością zainteresują każdego – od motywu miłości, przez cierpienie 😢, samotność 😔, aż po walkę ⚔️ i wiele innych.
Zapraszamy do odkrywania fascynującego świata literatury, gdzie nauka staje się przyjemnością! 🌟
ROMANTYCZNA MIŁOŚĆ — MIŁOŚĆ RODZICIELSKA — PRZYJAŹŃ
— MIŁOŚĆ DO OJCZYZNY
motyw miłości
Wstęp
Motyw miłości jest jednym z najważniejszych i najczęściej powracających tematów w literaturze. Ukazuje on różne oblicza tego uczucia: od miłości romantycznej, przez rodzicielską, po miłość do ojczyzny czy przyjaźń. Dzięki temu czytelnicy mogą lepiej zrozumieć ludzkie emocje i doświadczenia, a także odnaleźć w literaturze odbicie własnych przeżyć.
motyw miłości - Lektury z motywem miłości
1. "Romeo i Julia" – William Shakespeare
Miłość w „Romeo i Julii” to uczucie gwałtowne, romantyczne, ale i tragiczne. Uczucie dwojga młodych ludzi rozkwita w cieniu rodowej nienawiści i prowadzi do dramatycznego finału. Szekspir ukazuje miłość jako potężną siłę – piękną, ale jednocześnie kruchą, kiedy zderza się z realiami świata pełnego podziałów i uprzedzeń.
Opis motywu:
- Miłość od pierwszego wejrzenia – gwałtowna i namiętna
Romeo i Julia zakochują się w sobie niemal natychmiast po pierwszym spotkaniu. Ich uczucie jest impulsywne, silne i natychmiastowe – typowy przykład miłości romantycznej.
💬 Słowa Julii, gdy dowiaduje się, kim jest Romeo: „Jako obcego za wcześnie ujrzałam! Jako lubego za późno poznałam! Dziwny miłości traf się na mnie iści, Że muszę kochać przedmiot nienawiści.”
💬 Słowa Romea, gdy po raz pierwszy widzi Julię na balu: „Kochałżem dotąd? O! Zaprzecz, mój wzroku! Boś jeszcze nie znał równego uroku.”
Miłość w cieniu konfliktu – uczucie zakazane
Miłość bohaterów rodzi się w kontekście nienawiści między ich rodzinami – Kapuletami i Montekimi. Ich uczucie musi pozostać tajemnicą, ponieważ jawne wyznanie oznaczałoby bunt przeciwko rodzinie.
💬 „Romeo! Czemuż ty jesteś Romeo? Wyrzecz się ojca i odrzuć nazwisko, Lub, jeśli nie chcesz, powiedz, że mnie kochasz, A ja wyrzeknę się swojego rodu.” – mówi Julia, ukazując dramat osoby rozdartej między miłością a lojalnością wobec rodu.
To napięcie między uczuciem a konfliktem staje się siłą napędową całej tragedii.
Miłość jako motywacja do działania
Zakochani podejmują odważne decyzje: potajemny ślub, ucieczka, kłamstwa wobec bliskich. Ich uczucie nie zna kompromisu – wszystko poświęcają, by być razem.
💬 I do jedności, która nas już splata, Brakuje tylko, byś nas ty dla świata Stułą zjednoczył. Gdzie, o jakiej dobie. Dozgonną miłość przysięgliśmy sobie, Powiem ci idąc, czcigodny kapłanie; Błagam cię tylko, niech się to dziś stanie.” (Te słowa wypowiada Romeo do Ojca Laurentego, błagając go o natychmiastowe udzielenie potajemnego ślubu.)
Miłość staje się nie tylko uczuciem, ale i działaniem – często impulsywnym, dramatycznym, bezrefleksyjnym.
Miłość tragiczna – śmierć jako cena za uczucie
W finale dramatu dochodzi do tragicznego nieporozumienia – Romeo sądzi, że Julia nie żyje, popełnia więc samobójstwo. Julia, gdy się budzi i widzi martwego ukochanego, również odbiera sobie życie.
💬 „Gwałtownych uciech i koniec gwałtowny; Są one na kształt prochu zatlonego, Co wystrzeliwszy gaśnie” (słowa Ojca Laurentego, wypowiedziane jako ostrzeżenie dla Romea)
Śmierć kochanków prowadzi do pogodzenia skłóconych rodzin – ich uczucie, choć zgasło, przyniosło oczyszczenie.
- Miłość silniejsza niż nienawiść – symbol i przestroga
Choć Romeo i Julia umierają, ich historia staje się symbolem miłości, która przekracza granice rodowe, społeczne i moralne. Jest to jednak również przestroga – młodzieńcza miłość pozbawiona rozwagi może zakończyć się tragicznie.
💬 „Gwałtownych uciech i koniec gwałtowny; Są one na kształt prochu zatlonego, Co wystrzeliwszy gaśnie.”
Miłość silniejsza niż nienawiść (symbolicznie): Choć cytat nie mówi wprost o nienawiści, to właśnie ten „gwałtowny koniec” miłości Romea i Julii, napędzany ich bezkompromisowym uczuciem, zmusza zwaśnione rody do pojednania i zaprzestania nienawiści. Ich tragiczny los staje się więc ostatecznym katalizatorem i symbolem triumfu miłości nad długotrwałą wrogością.
Najważniejsze elementy:
Miłość gwałtowna i idealistyczna: natychmiastowe zakochanie, namiętność bez granic.
Miłość zakazana: konflikt rodowy jako przeszkoda nie do pokonania.
Miłość jako motyw działania: odważne decyzje w imię uczucia.
Miłość tragiczna: śmierć kochanków jako finał ich walki o bycie razem.
Symbolika miłości: uczucie silniejsze niż nienawiść, ale podatne na los.
Przestroga i nadzieja: dramatyczna opowieść, która daje impuls do pojednania.
motyw miłości - Lektury z motywem miłości
2. "Pan Tadeusz" – Adam Mickiewicz
Miłość w „Panu Tadeuszu” ukazana jest w wielu wymiarach – jako uczucie romantyczne, miłość tragiczna, rodzinna oraz miłość do ojczyzny. Mickiewicz splata te wątki, tworząc obraz świata, w którym uczucie potrafi jednoczyć ludzi, prowadzić do przemiany wewnętrznej i nadawać sens działaniom bohaterów.
Szczegółowy opis motywu:
Miłość Tadeusza i Zosi – nadzieja na zgodę i nowy początek
Uczucie rodzące się między młodym Tadeuszem a Zosią stanowi jeden z głównych wątków romantycznych utworu. Ich miłość rozwija się stopniowo – początkowo Tadeusz kieruje zainteresowanie ku Telimenie, ale ostatecznie odnajduje prawdziwe uczucie w skromnej i czułej Zosi.
Związek ten symbolizuje pojednanie dwóch skłóconych rodów (Sopliców i Horeszków) oraz nadzieję na odrodzenie narodu.
Miłość tych dwojga, przedstawiona na tle przyrody i sielankowego krajobrazu, podkreśla związek uczucia z harmonią i spokojem świata. To uczucie budowane na prostocie i szacunku, kontrastujące z przelotnymi porywami namiętności.
💬 „Kiedy kocham tę Zosię; trudno serce zmienić!” (Słowa te Tadeusz wypowiada podczas rozmowy ze stryjem, wyznając swoje prawdziwe uczucia do Zosi, mimo że miał poślubić Podkomorzankę. Wyrażają one jego głęboką miłość i niezdolność do zmiany uczuć)
💬 „Niech słowo kocham jeszcze raz z ust twych usłyszę, Niech je w sercu wyryję i w myśli zapiszę.” – (mówi Telimena do Tadeusza. Telimena próbuje zatrzymać Tadeusza przed wyjazdem i zapewnić się o jego uczuciach, mimo jego wcześniejszej pomyłki i roztargnienia.)
Miłość Jacka Soplicy do Ewy Horeszkówny – uczucie tragiczne i przełomowe
Inny, głęboko dramatyczny obraz miłości przedstawiony jest w historii Jacka Soplicy. Jego młodzieńcze uczucie do Ewy Horeszkówny zostaje zniszczone przez dumę i różnice społeczne. Ojciec dziewczyny, Stolnik Horeszko, odrzuca Jacka ze względu na jego niski status majątkowy.
To zawiedzione uczucie staje się początkiem wewnętrznego upadku Jacka, który później – targany żalem – poświęca życie pokucie i służbie dla ojczyzny jako ksiądz Robak. Miłość ta jest nieszczęśliwa, ale prowadzi do duchowego oczyszczenia i ostatecznego odkupienia win.
💬 „Bardzie niźli z miłości, może z głupie pychy, Zabiłem; więc pokora… wszedłem między mnichy.” (Te słowa wypowiada Jacek Soplica (jako Ksiądz Robak) podczas swojej spowiedzi. Cytat ten doskonale oddaje tragiczny i przełomowy charakter jego uczucia do Ewy Horeszkówny. Wskazuje, że to nie tylko miłość, ale przede wszystkim „głupia pycha” – wynikająca z odrzucenia przez Stolnika Horeszkę i różnic społecznych – doprowadziła do jego zbrodni. Zabójstwo Stolnika stało się punktem zwrotnym i początkiem jego przemiany, wyrzutów sumienia, pokuty i drogi do odkupienia, symbolizowanej przez wstąpienie do zakonu („wszedłem między mnichy”)
Miłość do ojczyzny – duch patriotyzmu
Jednym z najważniejszych wątków w „Panu Tadeuszu” jest miłość do ojczyzny. Bohaterowie, mimo osobistych dramatów i codziennych sporów, czują głęboką więź z Litwą – miejscem dzieciństwa, tradycji i narodowej tożsamości.
💬 „Litwo! Ojczyzno moja! Ty jesteś jak zdrowie. Ile cię trzeba cenić, ten tylko się dowie, Kto cię stracił…” – tymi słowami rozpoczyna się epopeja, wyrażając głęboka miłość i tęsknotę za utraconą ojczyzną.
Dla postaci takich jak Sędzia, ksiądz Robak czy Telimena miłość do kraju wiąże się z potrzebą walki o jego wolność, zachowaniem narodowych zwyczajów i pielęgnowaniem pamięci o przeszłości.
- Miłość rodzinna – troska i wychowanie
Miłość rodzicielska ukazana jest w relacjach Sędziego z Tadeuszem. Choć nie jest jego ojcem, opiekuje się chłopcem z oddaniem, przekazując mu wartości patriotyczne i rodzinne.
Miłość ta objawia się poprzez codzienną troskę, wychowanie, a także wierność tradycji. To uczucie oparte na odpowiedzialności i przywiązaniu.
💬 „Jestem bezdzietny, stary; ten dobry chłopczyna, Wszak to moja na świecie pociecha jedyna, Przyszły dziedzic fortunki mojej. Z łaski nieba, Zostawię mu kęs niezły szlacheckiego chleba; Już mu też czas obmyśleć los, postanowienie” (Słowa Sędziego skierowane do Telimeny doskonale oddają jego głęboką troskę i odpowiedzialność za Tadeusza. Podkreślają, że traktuje go jak własnego syna („pociecha jedyna”, „przyszły dziedzic”), a także aktywnie planuje jego przyszłość („obmyśleć los, postanowienie”) Ta opieka obejmuje również wierność tradycji, którą Sędzia pielęgnuje w swoim domu, wierząc, że „Tym ładem, mawiał, domy i narody słyną, Z ego upadkiem domy i narody giną”.
- Miłość jako hasło zgody i wspólnoty
💬 „Kochajmy się!” – to tytuł Księgi Dwunastej (symboliczne hasło jednoczące bohaterów i zamykające spór między rodami. Jest to konkluzja i symboliczne podsumowanie dzieła przez autora.)
Ten tytuł symbolizuje ideę jedności narodowej i pojednania, mającą na celu przezwyciężenie dawnych urazów i zakończenie sporów między rodami.
Najważniejsze elementy:
Miłość romantyczna: Tadeusz i Zosia jako para nowego pokolenia i pojednania.
Miłość tragiczna: historia Jacka i Ewy jako przykład miłości niespełnionej i bolesnej.
Miłość do ojczyzny: obecna w działaniach bohaterów i opisach przyrody.
Miłość rodzinna: troska, wychowanie i przekazywanie tradycji.
Miłość jako jedność społeczna: symboliczny apel o zgodę – „Kochajmy się!”
motyw miłości - Lektury z motywem miłości
3. "Quo vadis" – Henryk Sienkiewicz
Szczegółowy opis motywu:
Miłość Winicjusza do Ligii przechodzi od egoizmu do głębokiego poświęcenia.
Uczucie Winicjusza do Ligii początkowo ma charakter powierzchowny – pociąga go jej uroda, a pragnienie zdobycia dziewczyny jest zaborcze. Z czasem jednak jego podejście zmienia się pod wpływem duchowości Ligii, jej dobroci i wiary. Miłość, którą zaczyna do niej odczuwać, dojrzewa, stając się źródłem wewnętrznej przemiany bohatera. Związek opiera się coraz bardziej na wzajemnym zrozumieniu, szacunku i wspólnych wartościach.
💬 „Kochać jest nie dość, trzeba umieć kochać i trzeba umieć nauczać miłości.” (Słowa te są częścią listu Petroniusza do Winicjusza)
Opis miłości Winicjusza jako przechodzącej „od egoizmu do głębokiego poświęcenia” oraz jej przemiany pod wpływem duchowości, dobroci i wiary Ligii. Winicjusz początkowo jest zaborczy i kieruje się pożądaniem. Jednakże, pod wpływem Ligii i nauki chrześcijańskiej, jego uczucie ewoluuje w głębszą miłość, opartą na szacunku, pokorze i wspólnych wartościach, co prowadzi do jego wewnętrznej przemiany
Chrześcijańska miłość do bliźniego ukazana jest przez wybaczenie i miłosierdzie.
Przebaczenie, jakim Glaukos obdarza Chilona mimo jego zdrady, ukazuje głęboki sens miłości chrześcijańskiej – opartej na miłosierdziu, bezinteresowności i gotowości do wybaczenia. W Quo vadis miłość nie jest tylko uczuciem, ale też postawą życiową, świadczącą o moralnej sile człowieka.
💬 „I gdy sługa Chrystusów przebaczył ci w godzinie męki i śmierci, akżeby ci Chrystus nie miał przebaczyć?” – (te słowa wypowiada apostoł Paweł do Chilona Chilonidesa. Bezpośrednio odnoszą się one do aktu przebaczenia Glaukusa (określonego jako „sługa Chrystusów”, który pomimo niewyobrażalnych krzywd wyrządzonych mu przez Chilona, potrafił mu wybaczyć w obliczu własnej męki i śmierci Cytat ten doskonale ilustruje głęboki sens miłości chrześcijańskiej, opartej na miłosierdziu i gotowości do przebaczenia nawet największych zdrad, co jest kluczowym wątkiem w przemianie Chilona.
Neron reprezentuje miłość własną, prowadzącą do destrukcji, a Akte – tragizm nieodwzajemnionego uczucia.
Neron – Miłość własna prowadząca do destrukcji
Neron reprezentuje skrajnie egoistyczną postawę – jego miłość koncentruje się wyłącznie na sobie samym. Próżność, samouwielbienie i brak empatii prowadzą go do destrukcji – zarówno otoczenia, jak i samego siebie.
💬 „Nikt się jeszcze nie domyśla, nawet ty, drogi, jakim ja jestem artystą. Ale właśnie dlatego cierpię”
💬 wielokrotnie lamentuje „Jakiż artysta ginie!” w obliczu śmierci.
Akte – tragizm nieodwzajemnionego uczucia:
Akte darzy Nerona szczerym uczuciem, mimo że on ją odrzuca i traktuje instrumentalnie. Jej lojalność i cierpienie są wyrazem jednostronnej, bolesnej miłości, która nie znajduje wzajemności ani spełnienia.
💬 „Wiedziano o nie , że kocha zawsze Nerona miłością smutną i zbolałą, która żyje już nie nadzieją, ale tylko wspomnieniami chwil, w których ów Nero był nie tylko młodszym i kochającym, ale lepszym”
Najważniejsze elementy:
- Miłość jako siła przemieniająca i odkupująca.
- Kontrast między miłością chrześcijańską a egoizmem i zepsuciem moralnym
motyw miłości - Lektury z motywem miłości
4. "Kamienie na szaniec" – Aleksander Kamiński
Szczegółowy opis motywu:
Miłość do ojczyzny motywuje bohaterów do walki i poświęcenia.
Bohaterowie kierują się głębokim poczuciem patriotyzmu – gotowi są oddać życie za wolność kraju.
Miłość do ojczyzny staje się dla nich wartością nadrzędną, wyznaczającą sens ich codziennych działań, poświęceń i wyborów. To ona motywuje ich do walki z okupantem, uczestnictwa w akcjach dywersyjnych i zachowania niezłomności w obliczu niebezpieczeństw.
💬 „Wiedzieli, co to znaczy patriotyzm i mieli „szczerą wolę całym życiem służyć Bogu i Ojczyźnie” (Ten cytat bezpośrednio odnosi się do głębokiego poczucia patriotyzmu bohaterów i ich gotowości do poświęcenia („całym życiem służyć”), co jest kluczowe dla miłości do ojczyzny jako wartości nadrzędnej).
💬 „decyzja podjęcia walki nie jest umotywowana chęcią przeżycia przygody, lecz moralnym nakazem chwili.” (walka bohaterów nie była przypadkowa, lecz wynikała z głębokiego, wewnętrznego przekonania i poczucia obowiązku).
Książka kończy się zdaniem, które podsumowuje postawę bohaterów:
💬 „Opowieść o wspaniałych ideałach BRATERSTWA i SŁUŻBY, o ludziach, którzy potrafią pięknie umierać i PIĘKNIE ŻYĆ.” (To zdanie, choć nie jest bezpośrednią wypowiedzią postaci, idealnie oddaje ideę poświęcenia życia („pięknie umierać”) w służbie ojczyźnie („pięknie żyć”).
Osobiste uczucia, jak miłość Alka do Basi, dodają sił w trudnych czasach i wpływają na postawy patriotyczne.
Relacja Alka i Basi ukazuje młodzieńczą, ale dojrzałą miłość, która daje siłę i wsparcie w trudnych czasach wojny.
Ich uczucie jest szczere i głębokie – nie przyćmione przez brutalność rzeczywistości.
Szczególnie poruszająca jest scena śmierci Alka, opisana z perspektywy Basi, która czuwa przy nim do samego końca, ukazując tragizm ich miłości.
💬„Basia patrzy w twarz kochanego chłopca i choć szarpie nią niepokój, uśmiecha się łagodnie. Bierze ręce Alka w swoje dłonie i głaszcze je delikatnie. Alek przymyka oczy, jest mu tak dobrze…” (Cytat ten bezpośrednio ukazuje bliskość i troskę Basi o Alka w trudnym, decydującym momencie jego życia. Słowa „kochanego chłopca” i opis czułego gestu („głaszcze je delikatnie”) podkreślają szczerość i głębię ich uczucia).
Cała scena ma miejsce w kontekście umierania Alka, co oddaje tragizm ich miłości, która nie znajduje spełnienia w pełnym życiu. Basia „potrafiła wytworzyć wokół Alka atmosferę ciepła, serdeczności i spokoju”, co sprawiało, że nawet w cierpieniu „jest mu tak dobrze”.
- Przyjaźń (Alek, Rudy i Zośka)
Przyjaźń między głównymi bohaterami to jeden z najważniejszych filarów całej opowieści – oparta jest na lojalności, wspólnych wartościach i bezgranicznym zaufaniu. To właśnie ona daje im siłę do działania, przetrwania w warunkach okupacji i znoszenia cierpienia.
Ich relacja pokazuje, że prawdziwa przyjaźń potrafi przezwyciężyć strach i utratę nadziei.
💬 „Już pierwsze miesiące wspólnej roboty dały nam to, co uważamy za jedno z najważniejszych osiągnięć tej pracy, coś, co w wartości swej było co najmniej równoznaczne z wynikami zewnętrznymi naszej roboty, a mianowicie zżycie się, stworzenie pełnego zaufania do siebie, związanie się wspólnie przeżytymi pracami i niebezpieczeństwami, a jednocześnie ćwiczenie odwagi i dzielności.” (cytat z pamiętnika Zośki)
Najważniejsze elementy:
- Miłość jako motywacja do heroicznych czynów.
- Wpływ osobistych uczuć na postawę patriotyczną.
motyw miłości - Lektury z motywem miłości
5. "Mały Książę" – Antoine de Saint-Exupéry
Szczegółowy opis motywu:
Miłość do Róży uczy Małego Księcia odpowiedzialności i troski.
Róża uosabia miłość, która nie istnieje bez codziennej troski, cierpliwości i zaangażowania. Mały Książę, ucząc się dbać o nią, odkrywa, że kochać to nie tylko podziwiać – to także brać odpowiedzialność za drugiego człowieka, nawet jeśli nie jest doskonały.
💬 „Jesteście piękne, ale puste (…) Ale ta jedna róża jest ważnie sza niż wy wszystkie, bo to ją podlewałem. Bo to ją umieściłem pod kloszem. Bo to ją chroniłem za parawanem. (…) Bo jest moją różą.” (Mały Książę zrozumiał, iż to jego codzienna troska, poświęcony czas i zaangażowanie uczyniły jego Różę wyjątkową i ważniejszą niż tysiące innych, pozornie identycznych kwiatów. Odkrywa, że miłość to działanie i odpowiedzialność, a nie tylko podziw dla doskonałości.)
Trudności w miłości
Róża nie zawsze zachowuje się tak, jak Mały Książę by sobie tego życzył – jest kapryśna, dumna, bywa niezrozumiała. To jednak właśnie dzięki niej bohater odkrywa, że prawdziwa miłość wymaga cierpliwości, empatii i gotowości do akceptacji czyichś słabości.
💬 „Powinienem był oceniać ą po czynach, nie po słowach.” (Cytat ten podkreśla zrozumienie Małego Księcia, że prawdziwą wartość Róży widać w jej działaniach i wpływie na niego, a nie w jej kapryśnych słowach).
💬 „Jestem odpowiedzialny za moją różę…” (cytat wypowiadany jest przez Małego Księcia, który powtarza słowa Lisa, ucząc się tym samym o swojej odpowiedzialności za to, co oswoił i pokochał).
Doświadczenie dojrzewania emocjonalnego
Wędrówka przez różne planety i spotkania z różnymi postaciami pozwalają Małemu Księciu lepiej zrozumieć własne emocje. Z czasem dochodzi do wniosku, że żadna z róż na Ziemi nie dorównuje tej jednej – jego własnej. Decyzja o powrocie to wyraz jego emocjonalnej dojrzałości.
💬 Lis mówi do Małego Księcia: „Czas, który poświęciłeś swojej róży, czyni ją tak ważną”
💬 Lis mówi o róży Małego Księcia: „Zrozumiesz, że ta twoja jest jedyna na świecie”
💬 Mały Książę stosuje tę zasadę do swojego lisa, mówiąc: „uczyniłem go swoim przyjacielem i teraz jest jedyny na świecie”.
💬 Następnie, odnosząc się do swojej róży w ogrodzie róż, mówi: „Ale ta jedna róża jest ważniejsza niż wy wszystkie, bo to ją podlewałem”.
Miłość i przyjaźń – relacja z Lisem (przyjaźń z Lisem pokazuje, jak ważne są relacje i budowanie więzi w życiu człowieka)
Relacja Małego Księcia z Lisem pokazuje, jak ważne są więzi międzyludzkie (lub międzystworzeniowe). Oswajanie jest tu procesem budowania relacji opartej na bliskości, czasie i trosce. To ono sprawia, że ktoś staje się dla nas wyjątkowy. W tej opowieści przyjaźń ma cechy miłości – rodzi się z zaufania, wzajemnej obecności i odpowiedzialności za drugiego.
💬 „Na zawsze bierzesz odpowiedzialność za to, co oswoiłeś. Jesteś odpowiedzialny za swoją różę…” (Mały Książę powtarza słowa, aby zapamiętać)
💬 „Jeżeli jednak mnie oswoisz, będziemy sobie wzajemnie potrzebni. Będziesz dla mnie jedyny na świecie. I ja będę dla ciebie jedyny na świecie…” (fragment wypowiedzi Lisa)
Najważniejsze elementy:
Miłość jako odpowiedzialność za drugą istotę.
Dojrzewanie emocjonalne przez doświadczenie relacji.
Trudności uczuciowe jako część prawdziwej miłości.
Znaczenie przyjaźni i więzi emocjonalnej.
motyw miłości - Lektury z motywem miłości
6. "Balladyna" – Juliusz Słowacki
Szczegółowy opis motywu:
Miłość matczyna (Wdowa kocha córki bezwarunkowo, choć Balladyna nie odwzajemnia jej uczuć.)
Wdowa kocha swoje córki bezgranicznie i troszczy się o ich przyszłość, marząc o szczęściu każdej z nich. Jej uczucie jednak nie znajduje odwzajemnienia ze strony Balladyny, co prowadzi do emocjonalnej tragedii matki.
💬 „Dobre moje córki” (Wdowa wypowiada te słowa, rozmawiając z Aliną i Balladyną po pracy na polu. Podkreśla w nich, że ubóstwo jest znośne, gdy jest się otoczonym ukochanymi dziećmi. Cytat ten świadczy o bezwarunkowej miłości Wdowy do córek, dla której ich obecność i dobro są ważniejsze niż materialne niedostatki. Wyraża jej czułość i pozytywne nastawienie do córek, pomimo trudnych warunków życia).
💬 „Miałam dwie córki, stara, biedna wdowa, / Żywiłam obie. — (…) Ale ja matka kochałam jak matka!”
💬 „Umarła cicho… A na suchej twarzy / Dwa wykopała dołki śmierć kościana / I w obu dołkach stoją łzy.” (ten cytat, choć opisuje śmierć Wdowy, jest dowodem jej bezgranicznego poświęcenia – nie wydała córki nawet w obliczu tortur, chroniąc ją, co świadczy o głębi jej miłości i ofiary).
💬 „Co to za stara kobieta? (…) Ja ciebie nie znam…” (Słowa Balladyny wypowiedziane do matki).
💬 „Córka kazała wypędzić z podwórza / Mnie, starą matkę, na wichry i deszcze, / W noc i w pioruny, i w burzę, i jeszcze / Głodną kazała…” (Słowa Wdowy, opisujące okrucieństwo Balladyny).
Miłość romantyczna (Alina → Kirkor) (Alina jest gotowa do poświęceń dla Kirkora, Balladyna traktuje miłość instrumentalnie.)
Alina darzy Kirkora czystym i bezinteresownym uczuciem – nie zależy jej na bogactwie czy tytule, lecz na miłości. Jej postawa to przykład szlachetności i gotowości do poświęceń.
💬 „Ja kocham Kirkora. Ach nie dlatego, że Kirkor bogaty…” (Te słowa Aliny jasno wyrażają bezinteresowność jej uczucia, podkreślając, że nie zależy jej na bogactwie czy statusie, lecz na samej miłości do Kirkora).
💬 „Jeśli mnie wybierzesz, Szlachetny panie, to musisz obiecać, Że mię do zamku two ego zabierzesz Z matką i siostrą…” (Cytat ten ukazuje gotowość Aliny do poświęceń i jej głębokie przywiązanie do rodziny, co jest dowodem jej szlachetności i bezinteresowności – stawia dobro matki i siostry przed własnym szczęściem).
- Miłość instrumentalna (Balladyna → Kirkor / Grabiec)
Balladyna nie kieruje się sercem, lecz zimną kalkulacją. W relacjach uczuciowych widzi tylko sposób na osiągnięcie władzy i pozycji społecznej.
💬 „O panie! Jeśli w zamku są czeluście, / Z czeluści ogień bucha, a ty każesz / Wskoczyć — to wskoczę. Jeśli na odpuście / Ksiądz nie rozgrzeszy, to wezmę na siebie / Śmiertelne grzechy, którymi się zmażesz. / Jeżeli dzida będzie mierzyć w ciebie, / Stanę przed tobą i za ciebie zginę… / Czegóż chcesz więcej ?…” (Te przesadne deklaracje gotowości do poświęceń są formą manipulacji, mającą na celu wygranie Kirkora i zapewnienie sobie pozycji.).
💬 „Ty będziesz panią? ty! ty!” (Słowa wypowiedziane do Aliny, ukazujące zazdrość i obsesję Balladyny na punkcie zdobycia tytułu hrabiny.)
Miłość obsesyjna (Goplana → Grabiec) (Goplana kocha Grabca obsesyjnie, co prowadzi do manipulacji i tragedii)
Goplana idealizuje Grabca i zakochuje się w nim ślepo, mimo że on nie odwzajemnia jej uczuć. Jej uczucie prowadzi do manipulacji i tragedii, ukazując niszczącą siłę obsesyjnej miłości.
💬 „Ach! ja się kocham, kocham się w człowieku!” (Goplana wyraża swoje uczucie do Grabca, mimo jego wieśniaczej rubaszności i braku ogłady)
💬 „O luby! ja cię kocham…” (Mówi Goplana do Grabca, na co on reaguje: „Coż to za dziewucha? Obcesowo zaczyna.” co pokazuje jego brak zainteresowania)
💬 „Ty jesteś moim! moim! moim wiecznie!” (Goplana deklaruje zaborczość wobec Grabca, mimo że on ma już inną ukochaną, Balladynę)
💬 „Ach, cóż to za panna? Ma twarz, nogi, żołądek — lecz coś jakby szklanna. Co za dziwne stworzenie z mgły i galarety. Są ludzie, co smak czują do takiej kobiety; Ja widzę coś rybiego w tej dziwnej osobie.” (Pierwsze myśli Grabca na widok Goplany, od razu dystansujące i pełne braku zainteresowania, a wręcz odrazy).
💬 „Więc poznaj władzę Goplany! Wrośnij w ziemię i z tej ziemi / Wyrośnij korą odziany / I liściami płaczącemi.” (To są słowa Goplany, gdy przemienia Grabca w wierzbę, co jest bezpośrednim aktem manipulacji wynikającym z jej obsesyjnej miłości i zazdrości. Jest to jednocześnie tragiczna konsekwencja dla Grabca, który traci ludzką postać.)
💬 „Poplątałam ludzkie czyny / Tak, że Bogu mścicielowi / Trzeba wziąć grom i upuścić / Na ludzkie dzieła i winy…” (Goplana przyznaje się do splecenia ludzkich losów wskutek swoich działań, co prowadzi do ostatecznej tragedii i kary boskiej.)
- Miłość pośmiertna / idealna (Filon → Alina)
Filon kocha Alinę nawet po jej śmierci. Jego uczucie jest czyste, idealistyczne i tragiczne – pełne tęsknoty, żalu i wierności.
💬 „Cóż to za bóstwo?… Jak marmury blada! Nieżywa?… Boże! a taka podobna Do nieśmiertelnych bogiń — i nieżywa” (Filon idealizuje zmarłą Alinę, postrzegając ją jako boską istotę, co podkreśla czystość i nierealny charakter jego miłości).
💬 „O! mój aniele! ty śmierci kochanka!” (Filon zwraca się do martwej Aliny, uznając ją za swoją ukochaną nawet w obliczu śmierci, co wskazuje na pośmiertny wymiar jego uczucia).
💬 „Tum ją zobaczył — tu pokochał — stracił Wprzód, nim pokochał… Ach w przeszłości świta Szczęście stracone; jam się nie zbogacił, A skarb znalazłem…” (Filon uświadamia sobie miłość do Aliny dopiero po jej śmierci, co czyni jego uczucie idealnym i niemożliwym do spełnienia w życiu, a tym samym tragicznie pięknym).
💬 „ona żoną moją była, Żoną mej duszy;” (Filon postrzega Alinę jako swoją „żonę duszy”, co wskazuje na platoniczny i duchowy charakter ich miłości, wykraczający poza fizyczną egzystencję).
Dla zobrazowania jego tęsknoty, żalu i chęci przezwyciężenia śmierci:
💬 „Przyszedłem jako Orfeusz w Ereby Prosić Plutona, by mi wrócił żonę.” (Filon, porównując się do Orfeusza, wyraża rozpaczliwą tęsknotę i pragnienie przywrócenia Aliny do życia, co symbolizuje bezgraniczną wierność i niemożność pogodzenia się z jej stratą).
- Brak wzajemności uczuć
W dramacie często pojawia się motyw jednostronnych emocji – uczucia pozostają bez odpowiedzi, co pogłębia tragizm bohaterów.
Wdowa → Balladyna: Bezwarunkowa miłość matki, która nie jest odwzajemniana przez córkę.
💬 „Miałam dwie córki, stara, biedna wdowa, / Żywiłam obie. — (…) Ale ja matka kochałam jak matka!”
💬 „Córka kazała wypędzić z podwórza / Mnie, starą matkę, na wichry i deszcze, / W noc i w pioruny, i w burzę, i jeszcze / Głodną kazała…”
Goplana → Grabiec: Obsesyjna miłość Goplany do Grabca, który nie odwzajemnia jej uczuć, a wręcz czuje do niej niechęć.
💬 „Ach! ja się kocham, kocham się w człowieku!”
💬 „O luby! ja cię kocham…”
💬 Grabiec: „Ach, cóż to za panna? Ma twarz, nogi, żołądek — lecz coś jakby szklanna. Co za dziwne stworzenie z mgły i galarety. Są ludzie, co smak czują do takiej kobiety; Ja widzę coś rybiego w tej dziwnej osobie.”
💬 Grabiec: „Ha?… co pannie do tego?… zwie się Balladyna.”
💬 Grabiec: „Dalibóg… pfu!… pocałowałem / Niby w pachnącą różę… pfu… róża jest ciałem, / Ciało jest niby różą… niesmaczno!…”
💬 Grabiec: „E!… w nogi! Jezus Maryja! ja tom popadł w biedę, Szatana żona chce być moją żoną.”
Grabiec → Balladyna: Początkowe zauroczenie Grabca Balladyną, które zostaje przez nią zignorowane i odrzucone dla wyższego statusu.
💬 „Pocałunek, Zdrada / Co tam pan Grabek powie na te zdrady. Bo też ta siostra chce iść za Kirkora, / A jam widziała na kwiatkach ugora, / Ba! i pod naszą osiną słyszałam / Sto pocałunków…”
💬 Balladyna: „Co? Grabiec? Tego chłopstwa chmura / To jak szarańcza.”
Najważniejsze elementy:
Różnorodne formy miłości: matczyna, romantyczna, obsesyjna, jednostronna.
Miłość jako siła mogąca zarówno prowadzić do dobra, jak i zniszczenia.
Ukazanie skutków egoizmu, braku empatii i instrumentalnego traktowania uczuć.
Tragiczne następstwa niespełnionej lub odrzuconej miłości.
motyw miłości - Lektury z motywem miłości
7. "Ania z Zielonego Wzgórza" – Lucy Maud Montgomery
Szczegółowy opis motywu:
Miłość rodzinna (daje Ani poczucie bezpieczeństwa i przynależności)
Ania, która przez całe dzieciństwo doświadczała samotności i odrzucenia, odnajduje wreszcie prawdziwy dom u Maryli i Mateusza Cuthbertów. Choć początkowo nieufna i zamknięta w świecie marzeń, dzięki ich ciepłu i trosce otwiera się na bliskość i zaufanie.
Miłość Cuthbertów do Ani ma charakter bezwarunkowy – akceptują ją z jej wadami i niezwykłą wyobraźnią. Z czasem Ania odwzajemnia to uczucie, budując silne więzi i poczucie przynależności.
To właśnie ta relacja daje jej stabilizację emocjonalną i pozwala w pełni rozwinąć skrzydła.
Miłość Mateusza do Ani:
💬 „Nie mógłby przecież w żadnym razie bez względu na to, jaka zaszła pomyłka, pozostawić dziewczynki na dworcu”
💬 „Mateusz, ku swemu wielkiemu zdziwieniu, czuł się zupełnie dobrze. Jak ludzie milczący w ogóle, lubił osoby gadatliwe, jeśli te rozprawiając nie wymagały jego współudziału w rozmowie. Lecz nigdy nie przypuszczał, że towarzystwo dziewczynki może być tak przyjemne.”
💬 „Może my bylibyśmy czymś dla niej, Marylo”
💬 „Nie zatracaj całej romantyczności, Aniu… troszeczkę jej nie zawadzi.” – Zachęca jej wyobraźnię, co świadczy o głębokiej akceptacji.
💬 „Tylko bądź dla niej dobra i łagodna, nie psując jej bynajmniej… Wydaje mi się, że ona należy do tych istot, z którymi można wszystko przeprowadzić, jeżeli tylko postępuje się z miłością.”
Miłość Maryli do Ani:
💬 „Maryla poczuła jakby wyrzut sumienia na myśl o wydaniu Ani na łaskę takich ludzi.” – Już na wczesnym etapie troszczy się o jej los.
💬 „Maryla spojrzała na Anię i serce jej ścisnął jakiś dziwny ból na widok bladej twarzyczki z wyrazem niemej rozpaczy – rozpaczy małego, niewinnego stworzenia, zamykanego znowu w klatce, z której się właśnie wyrwało.” – Moment, w którym jej serce zaczyna mięknąć.
💬 „Ty droga, błogosławiona dziewczynko! – rzekła Maryl nie protestując więcej. – Czuję, że wlałaś we mnie nowe życie.” – Wyraża ogromną wdzięczność i uczucie.
Docenienie Ania i jej wpływu na życie Zielonego Wzgórza:
💬 „Straszna tu była pustka bez ciebie. Nie pamiętam równie długich czterech dni.” – Maryla wprost przyznaje, jak bardzo Ania odmieniła ich życie.
💬 „Maryla spoglądała na nią z czułością, na jaką nie pozwoliłaby sobie nigdy w świetle jaśniejszym niż to harmonijne połączenie zmroku z odblaskiem żaru. Miłości, wyrażającej się w szczerej mowie i spojrzeniu oczu, Maryla nie potrafiłaby się nauczyć. Lecz nauczyła się kochać to szczupłe, szarookie dziewczę uczuciem tym głębszym i silniejszym, iż tak mało na zewnątrz wyjawianym.” Narrator opisuje głębię jej uczuć.
Wspólne poczucie przynależności i „domu”:
💬 „Chciałabym zostać tu na zawsze… Zielone Wzgórze jest moim prawdziwym domem.” – Ania o swoich uczuciach do miejsca, które stało się jej domem.
💬 „Jakże miło jest wracać, kiedy się wie, że wracamy do swego domu! […] Ja już kocham Zielone Wzgórze, a przecież przedtem nie kochałam żadnej miejscowości. Żadna nie wydawała mi się nigdy moim domem.” – Słowa Ani, potwierdzające odnalezienie prawdziwego domu.
💬 „W duszy pozostanę zawsze waszą małą Anią, która będzie coraz więcej, z każdym dniem więcej kochała Marylę, Mateusza i drogie Zielone Wzgórze.” – Ania deklaruje swoją trwałą miłość i przynależność do rodziny Cuthbertów i Zielonego Wzgórza.
Miłość w przyjaźni (Przyjaźń z Dianą oraz pierwsze zauroczenia są ważnym elementem dojrzewania bohaterki.)
Przyjaźń z Dianą Barry to jedna z najtrwalszych i najgłębszych relacji w życiu Ani. Ich więź opiera się na wzajemnym zaufaniu, lojalności i szczerości.
Dziewczynki dzielą się wszystkim – radościami, smutkami, sekretami, wspólnymi marzeniami i planami.
Ta przyjaźń nie tylko daje Ani wsparcie emocjonalne, ale również uczy ją empatii, odpowiedzialności i budowania relacji z drugim człowiekiem.
💬 „Kocham cię prawdziwie, Aniu — powtórzyła Diana stanowczo — i zawsze będę cię kochała. Bądź tego pewna! — I ja będę cię zawsze kochała, Diano — rzekła Ania uroczyście, wyciągając rękę.”
- Pierwsze zauroczenia
W tle opowieści rozwija się delikatnie wątek uczuciowy między Anią a Gilbertem Blythe. Choć początkowo relacja ta oparta jest na rywalizacji i urazie, z czasem nabiera głębi.
Gilbert okazuje cierpliwość, szacunek i wytrwałość, a Ania powoli dostrzega w nim kogoś więcej niż tylko konkurenta szkolnego.
To pierwsze zauroczenie stanowi ważny etap dojrzewania emocjonalnego bohaterki – uczy ją, czym jest uczucie, jak wygląda zaufanie w relacji i że prawdziwa miłość często potrzebuje czasu, by dojrzeć.
Początkowe zuchwalstwo Gilberta i reakcja Ani:
💬 „Nagle wychylił się w stronę przejścia pomiędzy ławkami, pochwycił koniec jednego z długich warkoczy Ani, pociągnął ku sobie i zawołał przenikliwym szeptem: – Patrzcie! Marchewka! Marchewka!”
💬 „Oczy jej gorzały gniewem, lecz prawie natychmiast przygasiły je łzy wściekłości i upokorzenia. – Ty wstrętny chłopcze! – zawołała gwałtownie. – Jak śmiałeś!… A potem – trzask! – Ania cisnęła swą tabliczką szyfrową w głowę Gilberta, cisnęła z taką siłą, że tabliczka pękła…”
Zmiana w percepcji Ani i próby Gilberta:
💬 „Aniu – rzekł pośpiesznie [Gilbert] – posłuchaj mnie! Czy nie moglibyśmy być przyjaciółmi? Bardzo mi jest przykro, że wówczas zażartowałem z twoich włosów. Nie chciałem cię obrazić, powiedziałem ot, tak sobie, dla żartu tylko. A zresztą to już tak dawno. Teraz twoje włosy są bardzo piękne… szczerze mówię. Bądźmy przyjaciółmi!”
💬 „I nagle z przerażeniem, które starała się zataić, poczuła, że dawna niechęć, jaką pielęgnowała w sobie ku Gilbertowi, znikła… znikła właśnie wówczas, gdy najbardziej była Ani potrzebna. Na próżno odświeżała w pamięci każdy szczegół owej pamiętnej sceny i starała się wzbudzić w sobie dawne oburzenie. […] Ania przekonała się, iż przebaczyła urazę i zapomniała, sama nie wiedząc o tym. Ale teraz było już za późno!”
💬 „Nie mogła zataić przed sobą, że przyjemnie byłoby z takim przyjacielem jak Gilbert gawędzić, prowadzić spory, rozprawiać o książkach, o nauce i celach życia.”
Gilbertowe poświęcenie i ostateczne pojednanie:
💬 „Leczy kiedy Gilbert dowiedział się, ze ty przyjęłabyś chętnie tę posadę, zwrócił się do Rady Szkolnej […] i oświadczył, że zrzeka się swej nominacji na twoją korzyść. On sam zaś przechodzi na stanowisko nauczyciela w Białych Piaskach.”
💬 „Gilbercie – rzekła [Ania] zalewając się szkarłatnym rumieńcem – chciałam ci podziękować za zrzeczenie się szkoły w Avonlea na moją korzyść. Było to bardzo wspaniałomyślne… i pragnęłam ci powiedzieć, jak cenię twoją dobroć.”
💬 „Przebaczyłam ci już tamtego dnia na przystani, chociaż sama sobie tego nie uświadamiałam. Jakąż upartą gąską byłam wówczas! Od tamtej chwili… muszę się ostatecznie przyznać… żałowałam ciągle mego uporu.”
- Miłość do świata i życia
Ania od najmłodszych lat wyróżnia się bujną wyobraźnią i wrażliwością na piękno przyrody. Potrafi dostrzegać magię w najprostszych rzeczach – w kolorach jesieni, nazwach drzew, zapachu wiatru.
To uczucie – pełne zachwytu i wdzięczności – do otaczającego ją świata staje się źródłem jej siły i optymizmu.
Miłość do życia, natury i ludzi pozwala Ani cieszyć się codziennością i inspirować innych do patrzenia na świat z większą wrażliwością.
💬 „Jakże się cieszę, że żyję na świecie, w którym istnieje październik!”
💬 „Ach, ja nie mówię wyłącznie o tym drzewie, pomimo że w tej chwili jest piękne… Jest oszałamiająco piękne… Kwitnie, jakby mu samemu na tym pięknie zależało. Mam na myśli wszystko: ogród i sad, i strumyk, i las, cały ten wielki świat… Czy nie wydaje się pani, że właśnie w taki poranek kochamy cały świat?”
💬 „Ach, Mateuszu, czyż to nie cudny poranek? Świat wygląda tak, jakby go Bóg stworzył dla swej przyjemności, prawda? A drzewa wyglądają, jak gdyby je można zdmuchnąć jednym chuchnięciem… Cieszę się bardzo, że żyję na świecie, na którym istnieją białe szrony!”
💬 „Drogi, ukochany świat! […] Jakże ja cię podziwiam i jakże się cieszę, że żyję wśród ciebie.”
Najważniejsze elementy:
Miłość jako fundament poczucia bezpieczeństwa i przynależności.
Przyjaźń jako forma miłości oparta na zaufaniu i wspólnych przeżyciach.
Pierwsze uczucia jako element dojrzewania emocjonalnego.
Zachwyt nad światem jako przejaw miłości do życia i natury.
motyw miłości - Lektury z motywem miłości
8. "Zemsta" – Aleksander Fredro
Szczegółowy opis motywu:
Miłość Wacława i Klary (Uczucie Wacława i Klary prowadzi do pojednania zwaśnionych rodzin.)
Uczucie łączące Wacława i Klarę to jeden z niewielu szczerych i romantycznych elementów w świecie „Zemsty”, zdominowanym przez spory, intrygi i interesowność. Mimo że należą do dwóch zwaśnionych domów, ich relacja oparta jest na wzajemnym szacunku, wierności i głębokim pragnieniu bycia razem.
💬 „Bliskie nasze pomieszkania, Bliższe serca — ach, a przecie Tak daleko na tym świecie.”
💬 „Kocham — bom też i kochała.”
💬 „Że cię kocham nad te nieba, Że przy sobie żyć pragniemy, To oboje dobrze wiemy”
Miłość mimo przeszkód (Miłość w tej komedii jest przedstawiona z humorem, ale ma moc przezwyciężania konfliktów.)
Związek młodych nie ma łatwej drogi – przeszkodą są nie tylko skłóceni opiekunowie (Cześnik i Rejent), ale także planowane małżeństwo Wacława z Podstoliną, zaaranżowane z pobudek majątkowych.
Ich determinacja, by pozostać razem mimo przeciwności, pokazuje, że uczucie może przetrwać nawet w najbardziej nieprzychylnych warunkach.
- Miłość jako siła napędowa działania (Miłość motywuje młodych do działania mimo trudności.)
Wacław i Klara nie są biernymi obserwatorami konfliktu – podejmują próby wpłynięcia na otaczający ich świat, by zdobyć prawo do własnego szczęścia. To właśnie ich miłość staje się impulsem do działania i motywacją do przezwyciężenia dzielących rodzin sporów.
- Miłość jako siła pojednania (Uczucie Wacława i Klary prowadzi do zgody zwaśnionych.)
To właśnie uczucie Wacława i Klary przyczynia się do zakończenia wieloletniego konfliktu między Cześnikiem a Rejentem. Fredro podkreśla, że młodzi, kierujący się sercem, potrafią więcej niż dorośli, pochłonięci pychą i sporami.
💬 „Mocium panie, z nami zgoda.” (Cześnik podając rękę Rejentowi)
- Kontrast z motywem zemsty
Czystość i szczerość uczucia młodych bohaterów silnie kontrastują z małostkowością i uporem Cześnika oraz Rejenta, którzy wolą prowadzić spór niż szukać pojednania. Fredro pokazuje, że miłość może być antidotum na konflikty i kluczem do zgody.
💬 Wacław: „Czy nie byłoby sposobu, Ustąpiwszy ze stron obu, Zapomniawszy przeszłe szkody, Do sąsiedzkie wrócić zgody?” (Próba pojednania, która kontrastuje z uporem Cześnika)
- Różne oblicza miłości
W „Zemście” pojawia się też miłość pozbawiona romantyzmu – np. Podstolina kieruje się głównie korzyściami materialnymi, a Cześnik pragnie ożenić się bardziej z rozsądku niż z uczucia. Na tle tych interesownych relacji miłość Wacława i Klary jawi się jako prawdziwa i bezinteresowna.
💬 Miłość romantyczna (Wacława i Klary): „Że cię kocham nad te nieba, Że przy sobie żyć pragniemy”
💬 Miłość interesowna (Cześnika do Podstoliny): „Piękne dobra w każdym względzie — Lasy — gleba wyśmienita — Dobrą żoną pewnie będzie — Co za czynsze! — To kobieta!”
💬 Uwodzenie i fałszywa miłość (Papkina): „Krrrokodyla! […] Powiedz: «W ogień skocz, Papkinie» — A twój Papkin w ogniu zginie.” (Papkin deklarujący miłość Klarze w sposób przesadny i komiczny).
💬 Miłość ojcowska (Rejenta do Wacława, choć manipulacyjna): „W tobie jedna ma nadzieja, Lecz zazdroszczą mi e wrogi; Syna z ojcem chcą rozdzielić, Chcą się smutkiem mym weselić.”
Najważniejsze elementy:
Miłość jako siła zdolna do pojednania zwaśnionych rodzin.
Kontrast między uczuciem młodych a interesownością dorosłych.
Humor i ironia w przedstawieniu relacji uczuciowych.
Wartość szczerego uczucia mimo społecznych przeszkód.
motyw miłości - Lektury z motywem miłości
9. "Opowieść wigilijna" – Charles Dickens
Szczegółowy opis motywu:
Utracona miłość – Bella i Scrooge
Duch Minionych Świąt Bożego Narodzenia ukazuje Scrooge’owi scenę rozstania z Bellą – kobietą, którą niegdyś kochał. Ich związek rozpadł się, gdy Scrooge zaczął przedkładać bogactwo nad uczucia i wspólne życie. Utrata Belli symbolizuje cenę, jaką bohater zapłacił za swoją chciwość.
💬 „…inne bóstwo zajęło w sercu pańskim moje miejsce.” (Bella tłumaczy Scrooge’owi, dlaczego ich związek nie ma przyszłości, wskazując, że w jego sercu miłość do niej została wyparta przez miłość do pieniędzy i bogactwa.)
💬 „Pan wszystkie swoje myśli i pragnienia zwróciłeś do jednego celu: do wzbogacenia się. Widziałam dobrze, jak wszystkie twoje szlachetne uczucia gasły jedno po drugim, tłumione tą namiętnością, która ostatecznie zwyciężyła.” (Bella do młodego Scrooge’a.)
💬 „Gdybyś był wolny w tej chwili, czy wybrałbyś sobie za żonę biedną dziewczynę, ty, który w chwilach na gorętszych uniesień nie przestajesz ważyć wszystko na szalach zysku i patrzeć na wszystko ze stanowiska żądzy wzbogacania się?” (Bella stawia retoryczne pytanie, by uświadomić Scrooge’owi, jak bardzo jego priorytety się zmieniły. Podkreśla, że jego dążenie do bogactwa stało się tak dominujące, iż już nie byłby w stanie prawdziwie pokochać i poślubić biednej kobiety, jaką ona jest.)
To bolesne wspomnienie staje się punktem zwrotnym w jego przemianie – uświadamia mu, że miłość, której nie pielęgnował, została utracona bezpowrotnie.
Miłość rodzinna – rodzina Cratchitów i Fred
W kontraście do samotności Scrooge’a Dickens ukazuje ciepło rodzinne w domu Cratchitów. Choć żyją w ubóstwie, są dla siebie pełni miłości, szacunku i wsparcia. Szczególnym symbolem tej miłości jest troska rodziny o chorego małego Tima.
💬 „Bóg nam wszystkim błogosław – każdemu z osobna!” (słowa wypowiada Mały Tim, najmłodszy i schorowany syn Boba Cratchita, podczas wigilijnej wieczerzy w domu Cratchitów. To jego ostatnie słowa przy wspólnym stole, które symbolizują jego czystość serca, wiarę i miłość do całej rodziny oraz ludzkości. Wyraża on nadzieję i błogosławieństwo pomimo trudnej sytuacji materialnej rodziny.)
Podobnie Fred – siostrzeniec Scrooge’a – mimo odrzucenia, co roku zaprasza wuja na święta. Jego wytrwałość i dobre serce ukazują siłę bezwarunkowej miłości rodzinnej.
💬 „Mam zamiar zapraszać go corocznie bez względu na to, czy mu się to podoba, czy nie, bo mi go żal.” (Fred, pomimo ciągłego odrzucania przez Scrooge’a jego zaproszeń i pogardy dla świąt, wyznaje, że nadal będzie co roku zapraszał wuja na wigilię. Robi to z żalu i nadziei na zmianę, co podkreśla jego niezachwianą miłość i cierpliwość wobec zgorzkniałego wuja).
- Miłość i dobroć społeczna – empatia wobec innych
Dickens pokazuje, że miłość może wyrażać się nie tylko w rodzinie, ale też w relacjach społecznych. Świąteczna atmosfera wśród ludzi – dzielenie się posiłkiem, pomoc biednym, wspólne kolędowanie – podkreśla ideę społeczeństwa jako jednej wielkiej rodziny.
💬 Właściciele sklepów kolonialnych w dzień Wigilii byli tak uprzejmi i ugrzecznieni, że „zdawało się, że gdybyś od nich zażądał serca, to bez wahania wyjęliby je z piersi i ofiarowali z równą skwapliwością jak herbatę lub kawę”. To pokazuje ideę bezinteresownego dawania.
💬 Wszędzie tam, gdzie zawitał Duch Tegorocznego Bożego Narodzenia, „pozostawiał cząstkę swoich dobrodziejstw, dając w ten sposób Scrooge’owi przykład miłosierdzia”
💬 Przemiana Scrooge’a na koniec książki polega właśnie na przyjęciu postawy bezinteresownej życzliwości i hojności, stając się „tak dobrym przyjacielem, tak dobrym chlebodawcą, tak dobrym człowiekiem” i przykładnie obchodząc święta Bożego Narodzenia.
Ta codzienna życzliwość i troska są potężnym kontrastem do postawy Scrooge’a z początku utworu – i zarazem inspiracją dla jego przemiany.
- Miłość jako siła przemiany – od egoizmu do empatii
Dzięki wizytom trzech duchów Scrooge przechodzi wewnętrzną przemianę – z człowieka zimnego, skupionego na zysku, w osobę ciepłą, otwartą na drugiego człowieka. Otwiera serce na rodzinę, sąsiadów i potrzebujących, stając się uosobieniem idei, że miłość i empatia mogą odrodzić nawet najbardziej zatwardziałe serce.
💬 „Odtąd z całej duszy będę czcił święta Bożego Narodzenia — przyrzekał ze skruchą Scrooge — i przez cały rok będę tych dni oczekiwał, przygotowując się do nich po chrześcijańsku.” (Scrooge wypowiada te słowa, błagając Ducha o zmianę swojego losu i deklarując swoją gotowość do gruntownej przemiany życiowej po tym, jak ujrzał straszną wizję swojej samotnej śmierci i pośmiertnego handlu jego dobytkiem. Jest to jego obietnica, że będzie żył według wartości świąt przez cały rok.)
Najważniejsze elementy:
Miłość jako wartość ważniejsza od bogactwa.
Utrata miłości z powodu egoizmu i jej żałoba jako lekcja życiowa.
Rodzina jako przestrzeń pełna ciepła i wzajemnej troski.
Miłość społeczna – empatia wobec bliźnich.
Przemiana duchowa jako owoc zrozumienia wartości relacji z ludźmi.
motyw miłości - Lektury z motywem miłości
10. "Treny" – Jan Kochanowski
Szczegółowy opis motywu:
Miłość ojca do dziecka – uczucie silniejsze niż słowa (Miłość ojcowska jest źródłem najgłębszego bólu po stracie dziecka.)
„Treny” to zapis ogromnej miłości ojca do ukochanej córki Urszulki. Kochanowski ukazuje głęboką, emocjonalną więź, która nie kończy się wraz ze śmiercią dziecka – przeciwnie, staje się źródłem ogromnego cierpienia i rozdarcia wewnętrznego.
💬 „Wielkieś mi uczyniła pustki w domu moim, moja droga Urszulo…” (Tren VIII)
Wers ten wyraża ogromny żal i poczucie pustki po śmierci córki Orszulki (Urszuli), podkreślając, jak wielki wpływ miała ona na życie domu i rodziny. Cały Tren VIII opisuje, że choć dom był pełen ludzi, po stracie Orszulki „jakoby nikogo nie było”, ponieważ to ona „za wszytki mówiła, za wszytki śpiewała” i „wszytkiś w domu kąciki zawżdy pobiegała”.
Ojciec, który był wcześniej pewny swoich przekonań filozoficznych i religijnych, załamuje się pod ciężarem miłości i straty. Miłość ojcowska staje się więc siłą potężną – piękną, ale też niszczącą.
Ból i rozpacz po stracie – uczucie, które rani
Kochanowski nie ukrywa swojego bólu – pokazuje, że miłość do dziecka może stać się źródłem najgłębszego cierpienia. Poeta nie tylko opłakuje śmierć córki, ale także podważa dotychczasowe zasady, którym ufał.
💬 „Fraszka cnota! powiedział Brutus porażony…” (Tren XI)
Wypowiedź Bruta, pokonanego przez Oktawiana Augusta, który po klęsce popełnił samobójstwo i miał powiedzieć: „O nędzna cnoto, byłaś tedy tylko słowem, a ja cię czciłem jako coś rzeczywistego, ty zaś byłaś niewolnicą Losu”. Ten cytat odzwierciedla podważenie wartości cnoty w obliczu nieszczęścia, co jest kluczowe dla emocjonalnego i filozoficznego kryzysu Kochanowskiego po stracie córki.
W „Trenach” miłość zostaje ukazana jako uczucie, które nie daje ukojenia – wprost przeciwnie, wywołuje bunt, gorycz i kryzys wiary.
- Miłość w żałobie – droga przez cierpienie
Utwory pokazują kolejne etapy przeżywania żałoby – od rozpaczy i gniewu, przez refleksję, aż po próbę pogodzenia się z losem. To miłość sprawia, że poeta nie może zapomnieć, ale też miłość stopniowo pomaga mu dojść do spokoju wewnętrznego.
💬 W Trenie XIX, zatytułowanym „Tren XIX albo Sen”, matka Kochanowskiego ukazuje mu się we śnie, aby przynieść pociechę i ukoić jego żal. Jej wizyta ma na celu zmniejszenie jego cierpienia i smutku, a nie ostrzeżenie przed dalszymi „smutnymi widzeniami”. Matka mówi: „Przyniosłam ci na ręku wdzięczną dziewkę twoję, Abyś ją mógł oglądać jeszcze, a tę swoję Serdeczną żałość ujął”.
W ostatnim trenie dochodzi do symbolicznego ukojenia – zmarła matka poety ukazuje mu córkę jako szczęśliwą istotę w raju. To obraz pełen czułości i ukojenia.
- Miłość jako impuls do refleksji filozoficznej i podważanie wartości jest kluczowym motywem „Trenów”
Cierpienie wynikające z miłości do Urszulki skłania poetę do zadawania fundamentalnych pytań o sens istnienia, śmierci i cierpienia. Kochanowski, znany wcześniej z postawy stoickiej, sam kwestionuje sens cierpienia i wartość cnót.
💬 „Fraszka cnota! powiedział Brutus porażony…” (Ten wers otwiera Tren XI i bezpośrednio wyraża zwątpienie w wartość cnoty i stoickie zasady w obliczu głębokiego cierpienia po stracie Urszulki)
Odnosi się do słów Brutusa, rzymskiego filozofa i zabójcy Juliusza Cezara, który po klęsce i śmierci miał powiedzieć: „O nędzna cnoto, byłaś tedy tylko słowem, a ja cię czciłem jako coś rzeczywistego, ty zaś byłaś niewolnicą Losu”. To pokazuje, jak ból po stracie dziecka skłonił Kochanowskiego do zakwestionowania dotychczasowych przekonań filozoficznych.
Miłość do córki sprawia, że rozważania stają się osobiste i autentyczne – to nie abstrakcja, ale konkretny dramat człowieka po stracie.
- Nawiązania do mitologii – miłość jako doświadczenie uniwersalne
W trenach Kochanowski przywołuje figury znane z mitologii, takie jak Orfeusz czy Niobe. Dzięki temu jego cierpienie wpisuje się w szerszy kontekst – pokazuje, że ból po stracie ukochanej osoby jest ponadczasowy i wspólny wszystkim ludziom.
Wizja martwego dziecka: Idea widzenia martwego dziecka pojawia się w Trenie IV:
💬 „Zgwałciłaś, niepobożna śmierci, oczy moje, / Żem widział umierając miłe dziecię swoje”
Mit Orfeusza:
💬 W Trenie XIV poeta pragnie pójść za swoją córką do podziemia, tak jak Orfeusz szukał Eurydyki: „Gdzie te wrota nieszczęsne, któremi przed laty / Puszczał się w ziemię Orfeus, szukając swej straty”.
- Pojednanie i ukojenie – miłość, która nie przemija
Choć „Treny” to przede wszystkim zapis cierpienia, końcowe utwory przynoszą moment ukojenia. Kochanowski odnajduje spokój, dostrzegając, że Urszulka żyje w innej rzeczywistości – lepszej i wolnej od cierpienia. To miłość duchowa, która nie znika nawet po śmierci.
Tren XIX, zatytułowany „Tren XIX albo Sen”, przedstawia sen poety, w którym ukazuje mu się jego zmarła matka z Urszulką na rękach. Celem tej wizji jest ukojenie żalu Kochanowskiego i przekonanie go, że Urszulka „żywie” w lepszym świecie.
Matka mówi, że Urszulka jest w niebie, gdzie są „szczere rozkoszy, a do tego wieczne, Od wszelakiej przekazy wolne i bezpieczne”.
To właśnie Tren XIX przynosi moment pogodzenia się z losem i odnalezienia spokoju, ukazując miłość duchową, która nie przemija po śmierci
Najważniejsze elementy:
Głęboka i czysta miłość ojca do córki.
Miłość jako źródło cierpienia i refleksji filozoficznej.
Żałoba jako proces przejścia od rozpaczy do akceptacji.
Motywy mitologiczne wzmacniające uniwersalność bólu po stracie.
Miłość, która trwa mimo śmierci.
motyw miłości
podsumowanie
Motyw miłości w lekturach ukazuje różnorodność tego uczucia – od romantycznej miłości między dwojgiem ludzi, przez miłość rodzicielską i przyjaźń, aż po miłość do ojczyzny. Analiza tych utworów pozwala uczniom zrozumieć, jak miłość wpływa na życie człowieka, jego decyzje i relacje z innymi. Pokazuje też, że miłość może być źródłem zarówno szczęścia, jak i cierpienia, ale zawsze jest siłą kształtującą ludzkie losy. Zachęca do refleksji nad własnymi uczuciami i wartościami, które kierują naszym postępowaniem.
motyw miłości
📥 Pobierz i wydrukuj nasze motywy literackie!
Przygotowaliśmy dla Ciebie graficzne pliki PDF zawierające zwięzłe podsumowania najważniejszych motywów literackich. 📝 Znajdziesz w nich kluczowe myśli i skróty, które pomogą Ci szybko przypomnieć sobie, o czym mowa. Idealne do szybkiej powtórki przed egzaminem lub sprawdzianem! 🎓
