Czytelnia – lektury szkolne wyjaśnione tak, jak trzeba
Witaj w naszej czytelni – miejscu, gdzie lektury szkolne stają się prostsze i bardziej zrozumiałe. Znajdziesz tu opracowania książek obowiązkowych i uzupełniających: od streszczeń po motywy, bohaterów i ciekawostki o autorach.
Wśród nich czekają na Ciebie także wiersze dla dzieci Juliana Tuwima – pełne humoru, rytmu i wartościowych przesłań. Przygotowaliśmy opisy najpopularniejszych utworów, takich jak Lokomotywa, Rzepka czy Słoń Trąbalski, aby łatwiej było je zrozumieć i zapamiętać.
Naszym celem jest pokazanie, że czytanie lektur może być ciekawe i przyjemne – nawet wtedy, gdy trzeba się do nich przygotować na lekcję. Wybierz tytuł i przekonaj się, że nauka może być naprawdę fajna!
wiersze, gdzie zwykłe rzeczy stają się magiczne i śmieszne
JULIAN TUWIM "WIERSZE DLA DZIECI"
Wstęp
Krótko o autorze
wiersze dla dzieci Juliana Tuwima - Problematyka i motywy literackie
🚂 1. „Lokomotywa”
O czym jest wiersz? Opisuje potężną, ciężką lokomotywę stojącą na stacji, do której doczepiono czterdzieści wagonów z różnorodnym ładunkiem: ludźmi (w tym grubasami jedzącymi kiełbasy), krowami, końmi, bananami, fortepianami, armatą, meblami, słoniem, niedźwiedziem, żyrafami, świniami, kuframi, pakami i skrzyniami. Podkreśla jej ogromny ciężar, którego nie uniosłoby tysiąc atletów. Następnie przedstawia moment, gdy lokomotywa z gwizdem i parą rusza powoli, z mozołem, a potem przyspiesza, pędząc po torze przez most, góry, tunel, pola i lasy.
Główne motywy: Ruch, siła, podróż, różnorodność (ładunków), technologia (maszyna parowa), onomatopeje.
Przesłanie (morał): Wiersz w dynamiczny i humorystyczny sposób przedstawia potęgę i możliwości maszyny parowej oraz bogactwo świata, który się w niej mieści.
Cytat: 💬 „Nagle — gwizd! Nagle — świst! Para — buch! Koła — w ruch!”
2. Abecadło
O czym jest wiersz? W zabawny sposób opisuje przygodę liter z alfabetu, które spadły z pieca, potłukły się i uległy dziwnym przemianom: „I” zgubiło kropeczkę, „H” złamało kładeczkę, „B” zbiło sobie brzuszki, „A” zwichnęło nóżki, a „O” pękło jak balon.
Główne motywy: Litery, humor, wyobraźnia, nauka (alfabet).
Przesłanie (morał): Jest to rymowanka, która ma bawić i w przystępny sposób zapoznawać dzieci z literami alfabetu.
Cytat: 💬 „Abecadło z pieca spadło, O ziemię się hukło, Rozsypało się po kątach, Strasznie się potłukło”.
🐘 3. „Słoń Trąbalski”
O czym jest wiersz? Opowiada o słoniu Tomaszu Trąbalskim, który był niezwykle zapominalski. Zapominał o spotkaniach, nie pamiętał imion swoich dzieci, a nawet mylił własne imię. W poszukiwaniu lekarstwa udał się do różnych specjalistów, aż kowal doradził mu codzienne polewanie głowy wodą i wiązanie supełka na trąbie. Mimo to, Tomasz Trąbalski natychmiast zapomniał, dlaczego to robi.
Główne motywy: Zapominanie, pamięć, humor, zwierzęta.
Przesłanie (morał): Humorystyczne podejście do problemu zapominania. Wiersz podkreśla komizm sytuacji wynikających z roztargnienia.
Cytat: 💬 „Był sobie słoń, wielki — jak słoń. Zwał się ten słoń Tomasz Trąbalski. Wszystko, co miał, było jak słoń! Lecz straszny był zapominalski.”
🐦 4. „Ptasie radio”
O czym jest wiersz? Opisuje audycję radiową prowadzoną przez ptaki w brzozowym gaju. Początkowo słowik śpiewa arię, ale dyskusja szybko przeradza się w zgiełk, wrzaski i bójkę, którą musiała przerwać ptasia milicja.
Główne motywy: Komunikacja, hałas, zgromadzenie, różnorodność, humor.
Przesłanie (morał): Symbolizuje trudności w osiągnięciu porozumienia, gdy wiele stron próbuje mówić jednocześnie, co prowadzi do chaosu zamiast konstruktywnej dyskusji.
Cytat: 💬 „Halo, halo! Tutaj ptasie radio w brzozowym gaju, Nadajemy audycję z ptasiego kraju.”
5. Spóźniony słowik
O czym jest wiersz? Pani Słowikowa płacze, ponieważ pan Słowik bardzo się spóźnia na kolację. Czeka na niego z przysmakami, takimi jak zupka z muszek i tort z wietrzyka. Obawia się, że coś mu się stało. Nagle pan Słowik się zjawia i tłumaczy, że spóźnił się, bo piękny wieczór skłonił go do spaceru.
Główne motywy: Czas, spóźnienie, troska, miłość, piękno przyrody.
Przesłanie (morał): Czasem urok chwili i piękno świata mogą sprawić, że zapominamy o obowiązkach lub tracimy poczucie czasu.
Cytat: 💬 „Wszystko stygnie: zupka z muszek na wieczornej rosie, Sześć komarów nadziewanych w konwaliowym sosie, Motyl z rożna, przyprawiony gęstym cieniem z lasku, A na deser — tort z wietrzyka w księżycowym blasku.”
☁️ 6. „Dyzio Marzyciel”
O czym jest wiersz? Dyzio leży na łące i marzy, aby obłoki na niebie były z waniliowego kremu, różowe z lodów malinowych, a całe niebo z tortu czekoladowego, tak by mógł leżeć i jeść je bez końca.
Główne motywy: Marzenia, wyobraźnia, jedzenie, natura.
Przesłanie (morał): Wiersz celebruje dziecięcą wyobraźnię i radość z fantazjowania, pokazując, jak umysł dziecka może przekształcać rzeczywistość.
Cytat: 💬 „Jaka szkoda, że te obłoczki płynące Nie są z waniliowego kremu… A te różowe — Że to nie lody malinowe…”
👓 7. „Okulary”
O czym jest wiersz? Pan Hilary w pośpiechu i z krzykiem szuka swoich zaginionych okularów. Przeszukał całe mieszkanie, a nawet zaczął wzywać policję. Nagle, zerknął do lusterka i ze zdziwieniem odkrył, że okulary ma na własnym nosie.
Główne motywy: Zagubienie, roztargnienie, humor, poszukiwanie.
Przesłanie (morał): Czasem to, czego szukamy, jest tuż przed nami, a roztargnienie może prowadzić do zabawnych sytuacji. Warto przyjrzeć się bliżej, zanim podniesie się alarm.
Cytat: 💬 „Nagle — zerknął do lusterka… Nie chce wierzyć… Znowu zerka. Znalazł! Są! Okazało się, Że je ma na własnym nosie.”
🥕 8. „Rzepka”
O czym jest wiersz? Dziadek zasadził ogromną rzepkę i nie mógł jej sam wyciągnąć. Wezwał na pomoc kolejno babcię, wnuczka, Mruczka, kotka i inne zwierzęta. Dopiero przy wspólnym, ogromnym wysiłku, udało im się wyciągnąć rzepkę.
Główne motywy: Współpraca, wspólny wysiłek, humor, zwierzęta.
Przesłanie (morał): Wiersz ilustruje, że razem można osiągnąć więcej niż w pojedynkę. Wspólny wysiłek i solidarność prowadzą do sukcesu.
Cytat: 💬 „Tak się zawzięli, Tak się nadęli, Że nagle rzepkę Trrrach!! — wyciągnęli!”
9. Pstryk!
O czym jest wiersz? Opisuje mały pstryczek w ścianie, który po naciśnięciu włącza światło, a po kolejnym — gasi je. Tłumaczy, że za to zjawisko odpowiada prąd elektryczny płynący w drucie.
Główne motywy: Światło, ciemność, elektryczność, technologia, ciekawość.
Przesłanie (morał): W prosty sposób wyjaśnia dzieciom zasadę działania włącznika światła, zachęcając do zrozumienia otaczającego świata.
Cytat: 💬 „Robisz pstryk i włączasz PRRRĄD! Elektryczny, bystry PRRRĄD! I stąd światło? Właśnie stąd!”
10. Wszyscy dla wszystkich
O czym jest wiersz? Podkreśla wzajemną zależność różnych zawodów. Przedstawia, jak murarz potrzebuje ubrań od krawca, a krawiec mieszkania od murarza. Konkluduje, że dla wspólnych korzyści wszyscy muszą pracować.
Główne motywe: Praca, współpraca, współzależność, społeczeństwo, solidarność.
Przesłanie (morał): Ludzie są od siebie zależni, a praca każdego zawodu jest ważna i przyczynia się do funkcjonowania społeczeństwa.
Cytat: 💬 „Tak dla wspólnej korzyści I dla dobra wspólnego Wszyscy muszą pracować, Mój maleńki kolego.”
🤥 11. „O Grzesiu kłamczuchu i jego cioci”
O czym jest wiersz? Opowiada o chłopcu imieniem Grześ, którego ciocia pyta, czy wrzucił list do skrzynki. Grześ stanowczo zaprzecza, że skłamał, i zaczyna bardzo szczegółowo opisywać okoliczności wrzucenia listu: wspomina, że skrzynka była czerwona, a na znaczku był Belweder. Dodatkowo opisuje, kto przechodził obok w tym momencie (wysoki oficer, który musiał kucać), jakie pojazdy jechały (taksówka, powóz) i jakie zwierzęta były widoczne (krowa). Ciocia, słuchając tych barwnych opisów, kiwa głową i ostatecznie ujawnia, że wcale nie dała Grzesiowi żadnego listu.
Główne motywy: Kłamstwo i fantazjowanie dziecięce, wyobraźnia, relacje rodzinne, humor.
Przesłanie (morał): Wiersz w humorystyczny sposób pokazuje, że kłamstwa, nawet te najbardziej rozbudowane i szczegółowe, prędzej czy później wychodzą na jaw. Podkreśla wartość prawdomówności i uczy, że mówienie prawdy jest zawsze najlepszym wyjściem.
Cytat: 💬 „Oj, Grzesiu, Grzesiu! Przecież ja ci wcale nie dałam żadnego listu do wrzucenia!…”
💁♀️ 12. „Zosia Samosia”
O czym jest wiersz? Opisuje dziewczynkę, Zosię, którą nazwano „Zosia Samosia”, ponieważ wszystko chciała robić sama. Była przekonana, że wszystko wie lepiej i nie potrzebuje szkoły, książek ani mamy. Kiedy zadawano jej pytania, np. „Ile jest dwa i dwa?”, odpowiadała błędnie „Osiem!”. Podobnie myliła fakty dotyczące Kopernika, Śląska i Krakowa. Na koniec, po serii błędnych odpowiedzi i deklaracji, że „sama wszystko wie”, przyznaje, że „kto głupi jest? Ja sama!”.
Główne motywy: Samodzielność, pycha i przekonanie o własnej wszechwiedzy, ignorowanie nauki, humor, konsekwencje zarozumiałości.
Przesłanie (morał): Wiersz krytykuje postawę zarozumiałości i braku chęci do nauki. Pokazuje, że ignorowanie wiedzy i nadmierne poleganie na samym sobie, bez faktycznych podstaw, prowadzi do błędów i ostatecznego przyznania się do niewiedzy. Warto się uczyć, pytać i czytać.
Cytat: 💬 „Bo ja sama wszystko wiem / I śniadanie sama zjem, / I samochód sama zrobię, / I z wszystkim poradzę sobie!”
wiersze dla dzieci Juliana Tuwima
🧾 Podsumowanie
wiersze dla dzieci Juliana Tuwima – porozmawiajmy o ważnych sprawach
Tematy do rozmów z dziećmi po lekturze
Współpraca i pomaganie sobie Na podstawie wiersza „Rzepka”
➤ Czy łatwo jest działać razem?
➤ Dlaczego czasem warto poprosić o pomoc?
➤ Kto pomagał dziadkowi wyciągnąć rzepkę?
➤ Co się stało, gdy wszyscy zaczęli ciągnąć rzepkę razem?
Prawdomówność i konsekwencje kłamstwa Na podstawie wiersza „O Grzesiu kłamczuchu i jego cioci”
➤ Dlaczego Grześ kłamał swojej cioci?
➤ Jak ciocia odkryła, że Grześ kłamie?
➤ Czy warto kłamać, nawet jeśli wymyśla się bardzo szczegółowe historie?
➤ Co by się stało, gdyby Grześ powiedział prawdę od razu?
Pokora i wartość nauki Na podstawie wiersza „Zosia Samosia”
➤ Dlaczego Zosia nie chciała się uczyć?
➤ Czy Zosia naprawdę wszystko wiedziała lepiej niż inni? Podaj przykłady jej odpowiedzi.
➤ Dlaczego ważne jest, żeby się uczyć i pytać innych o wiedzę?
➤ Jak Zosia poczuła się na końcu wiersza?
Maszyny i praca Na podstawie wiersza „Lokomotywa”
➤ Co napędza lokomotywę?
➤ Co przewozi lokomotywa w swoich wagonach?
➤ Jak zmienia się prędkość lokomotywy na początku podróży?
➤ Co sprawia, że lokomotywa, mimo że jest ciężka, toczy się gładko?
Zabawa z językiem i literami Na podstawie wiersza „Abecadło”
➤ Co stało się z literami, gdy spadły z pieca?
➤ Opowiedz, co przydarzyło się niektórym literom, np. I, H, B, A, O.
➤ Czy to, co się stało z literami, jest zabawne? Dlaczego?
Pamięć i zapominalstwo Na podstawie wiersza „Słoń Trąbalski”
➤ Jaki był główny problem Słonia Trąbalskiego?
➤ Podaj przykłady, jak zapominalstwo wpływało na życie Słonia Trąbalskiego.
➤ Co kowal poradził Trąbalskiemu, żeby poprawić jego pamięć?
➤ Czy pamięć jest ważna w naszym codziennym życiu? Dlaczego?
Komunikacja i rozwiązywanie konfliktów Na podstawie wiersza „Ptasie radio”
➤ Po co ptaki zebrały się w ptasim radiu?
➤ Dlaczego ptaki zaczęły się kłócić i bić w trakcie audycji?
➤ Kto zakończył audycję w ptasim radiu?
➤ Co mogłyby zrobić ptaki, żeby lepiej się porozumieć i uniknąć kłótni?
Punktualność i odpowiedzialność Na podstawie wiersza „Spóźniony słowik”
➤ Dlaczego Pani Słowikowa była smutna?
➤ Co przygotowała Pani Słowikowa na kolację dla Pana Słowika?
➤ Jak Pan Słowik wytłumaczył swoje spóźnienie?
➤ Czy punktualność jest ważna? Dlaczego?
Wyobraźnia i marzenia Na podstawie wiersza „Dyzio marzyciel”
➤ O czym marzył Dyzio, leżąc na łące i patrząc na niebo?
➤ Czy to, o czym marzył Dyzio, jest możliwe w prawdziwym świecie?
➤ Po co ludzie marzą i co dają nam marzenia?
Uważność i spostrzegawczość Na podstawie wiersza „Okulary”
➤ Czego szukał Pan Hilary?
➤ Gdzie wszędzie Pan Hilary szukał okularów?
➤ Gdzie ostatecznie znalazł swoje okulary?
➤ Czy zdarzyło Wam się szukać czegoś, co mieliście bardzo blisko siebie?
Światło i elektryczność Na podstawie wiersza „Pstryk!”
➤ Co robi pstryczek-elektryczek?
➤ Co to jest prąd i jak sprawia, że światło świeci?
➤ Jak działa światło w naszym domu?
Współzależność i wartość pracy Na podstawie wiersza „Wszyscy dla wszystkich”
➤ Dlaczego murarz i krawiec potrzebują siebie nawzajem?
➤ Jakie inne zawody są potrzebne sobie nawzajem w życiu codziennym?
➤ Po co wszyscy ludzie muszą pracować?
➤ Jakie znacie zawody, w których ludzie pomagają sobie nawzajem?
wiersze dla dzieci Juliana Tuwima
🎨 Zabawy plastyczne i kreatywne
1. Na podstawie wiersza „Lokomotywa”
🚂 Nasza wspólna, długa lokomotywa (praca grupowa)
Opis: Każde dziecko lub para dzieci dostaje puste pudełko (np. po butach, herbacie), które będzie jednym wagonem. Zadaniem jest stworzenie wagonu tematycznego, zgodnego z treścią wiersza – wagonu z krowami, fortepianami, grubasami czy armatą. Jedna grupa buduje z większego kartonu lokomotywę. Na koniec wszystkie wagony łączy się sznurkiem, tworząc imponujący, kilkumetrowy pociąg.
Potrzebne materiały: Różnej wielkości pudełka kartonowe, rolki po papierze (na koła), farby, kolorowy papier, nożyczki, klej, sznurek, plastelina do wykonania figurek.
Co to rozwija: Współpracę w grupie, interpretację tekstu literackiego, wyobraźnię przestrzenną, planowanie.
2. Na podstawie wiersza „Rzepka”
🌱 Łańcuch postaci i wielka rzepka (praca plastyczno-ruchowa)
Opis: Dzieci wspólnie tworzą z kartonu ogromną rzepkę i malują ją. Następnie każde dziecko rysuje i wycina jedną postać z wiersza (dziadka, babcię, wnuczka, Mruczka, kotka itd.). Wszystkie postacie łączy się w długi łańcuch za pomocą zszywacza lub sznurka. Można zakończyć zabawą w przeciąganie „papierowej rzepki”.
Potrzebne materiały: Duże arkusze kartonu, farby, kredki, nożyczki, sznurek, zszywacz.
Co to rozwija: Rozumienie sekwencji zdarzeń, odtwarzanie fabuły, motorykę dużą (podczas zabawy).
3. Na podstawie wiersza „Ptasie radio”
🐦 Ptasie maski na wielką audycję
Opis: Każde dziecko wybiera jednego ptasiego bohatera z wiersza (słowika, wróbla, kosa, sowę) i tworzy jego maskę na bazie papierowego talerzyka. Dzieci ozdabiają maski piórkami, kolorowym papierem i malują je zgodnie z wyglądem prawdziwych ptaków. Po wykonaniu masek można odegrać scenkę z wiersza.
Potrzebne materiały: Papierowe talerzyki, kolorowe piórka, nożyczki, klej, gumka recepturka, kredki, farby.
Co to rozwija: Kreatywność, wiedzę przyrodniczą, umiejętność wcielania się w rolę, ekspresję artystyczną.
4. Na podstawie wiersza „Okulary”
👓 Gdzie są okulary? – ilustracja w stylu „znajdź szczegół”
Opis: Dzieci rysują na dużej kartce pokój Pana Hilarego, pełen najróżniejszych przedmiotów i zakamarków opisanych w wierszu (szafy, kanapy, komin, mysia dziura). Zadaniem jest stworzenie jak największego bałaganu na ilustracji, a następnie dorysowanie Pana Hilarego, który szuka okularów, mając je… na własnym nosie.
Potrzebne materiały: Duży arkusz papieru (np. brystol), kredki, flamastry, ołówki.
Co to rozwija: Uważność, dbałość o szczegóły, poczucie humoru, interpretację komizmu w tekście.
5. Na podstawie wiersza „Dyzio marzyciel”
☁️ Niebo Dyzia Marzyciela – sensoryczny kolaż
Opis: Na niebieskiej kartce papieru dzieci tworzą wymarzone niebo Dyzia. Chmury powstają z waty, którą można delikatnie zabarwić na różowo (lody malinowe) lub żółto (krem waniliowy) za pomocą rozwodnionej farby lub startej suchej pasteli. Słońce można zrobić ze złotka.
Potrzebne materiały: Niebieski karton, wata, klej, farby akwarelowe lub pastele, opcjonalnie brokat.
Co to rozwija: Wyobraźnię, pracę z różnymi fakturami, wrażliwość sensoryczną.
6. Na podstawie wiersza „Zosia Samosia”
🙋♀️ Portret Zosi Samosi z „chmurkami myśli”
Opis: Dzieci rysują portret Zosi. Wokół jej głowy, w formie komiksowych dymków lub chmurek, zapisują lub rysują jej błędne odpowiedzi z wiersza (np. „2+2=8”, „Kraków leży nad morzem”). To świetny sposób na wizualne podsumowanie morału płynącego z utworu.
Potrzebne materiały: Kartki, kredki, flamastry.
Co to rozwija: Rozumienie morału, syntezę informacji, łączenie tekstu z obrazem, myślenie krytyczne.
