GEOGRAFIA KLASA VII ROLNICTWO I PRZEMYSŁ POLSKI
1. WARUNKI ROZWOJU ROLNICTWA
OBSZARY W POLSCE ODZNACZAJĄCE SIĘ ŻYZNYMI GLEBAMI
– czarnoziemy (najlepszej jakości gleby, w których w Polsce jest niewiele) – występują głównie na Wyżynie Lubelskiej.
– żyzne są też gleby bielicowe – występują na Kujawach, Nizinie Wielkopolskiej, Nizinie Dolnośląskiej.
PRZYRODNICZE WARUNKI ROZWOJU ROLNICTWA
Duży wpływ na rozwój rolnictwa wpływają m.in.
– ukształtowanie powierzchni (uprawie roli sprzyjają tereny równinne i lekko faliste, które występują w pasie pobrzeży, na Nizinach Środkowo-polskich i w Kotlinach Podkarpackich. Najmniej korzystne warunki do uprawy roli panują w górach.);
– klimat (np. wielkość i rozkład opadów atmosferycznych oraz długość okresu wegetacyjnego, natomiast wiosenne przymrozki lub powodzie utrudniają uprawę roli);
– rodzaj gleby (największy obszar zajmują gleby średniej i słabej jakości np. gleby brunatne i płowe oraz gleby bielicowe, natomiast najżyźniejsze to czarnoziemy, czarne ziemie, mady i rędziny);
– długość okresu wegetacyjnego (umożliwia uprawę roślin typowych dla strefy klimatów umiarkowanych np. pszenicę, buraki cukrowe).
POZAPRZYRODNICZE WARUNKI ROZWOJU ROLNICTWA
Czynniki pozaprzyrodnicze, które wpływają na rozwój rolnictwa to:
– wielkość i formę własności gospodarstw rolnych;
– udział osób pracujących w rolnictwie;
– poziom mechanizacji i chemizacji;
– polityka rolna państwa.
KORZYŚCI WYNIKAJĄCE Z UDZIAŁU POLSKI
WE WSPÓLNEJ POLITYCE ROLNEJ UNII EUROPEJSKIEJ
– programy pomocowe mające na celu unowocześnienie gospodarstw np. budowa lub remont budynków gospodarskich, zakup nowoczesnych urządzeń;
– wsparcie finansowe ze środków Unii Europejskiej w formie dopłat (wysokość środków zależy od powierzchni gospodarstw);
– swobodny przepływ produktów rolnych na obszarze państw członkowskich.
2. PRODUKCJA ROŚLIN
ROŚLINY, KTÓRE POWSZECHNIE UPRAWIA SIĘ W POLSCE
– jabłka,
– owies,
– żyto,
– ziemniaki,
– buraki cukrowe,
– pszenica.
JAKIE SĄ GŁÓWNE OBSZARY UPRAW PSZENICY
I PRZYCZYNY TAKIEGO ROZMIESZCZENIA?
GŁÓWNE OBSZARY UPRAW PSZENICY:
– Żuławy Wiślane,
– Nizina Śląska,
– Wyżyna Lubelska.
PRZYCZYNA ROZMIESZCZENIA
Pszenica ze wszystkich zbóż ma najwyższe wymagania klimatyczne i glebowe. Z ziaren tego zboża uzyskuje się m.in. najlepsze gatunki mąki.
JAKIE SĄ GŁÓWNE OBSZARY UPRAW ZIEMNIAKÓW
I PRZYCZYNY TAKIEGO ROZMIESZCZENIA?
GŁÓWNE OBSZARY UPRAW ZIEMNIAKÓW
W Polsce ziemniaki uprawia się na:
– Mazowszu,
– Podlasiu,
– We wschodniej Wielkopolsce,
– Wysoczyźnie Piotrkowskiej.
PRZYCZYNA ROZMIESZCZENIA
Ziemniaki uprawia się zwykle na obszarach o słabszych glebach. Największe obszary upraw warzyw występują w pobliżu dużych miast np. na polach, ogrodach.
ZNACZENIE GOSPODARCZE NAJWAŻNIEJSZYCH ROŚLIN UPRAWIANYCH W POLSCE
Rośliny przemysłowe spełniają ważną rolę w produkcji rolniczej.
– Rzepak to podstawowa roślina oleista, z której wytwarza się m.in. olej jadalny, biopaliwa i paszę.
– Buraki cukrowe to druga najważniejsza roślina przemysłowa uprawiana w Polsce. Z roślin tych wytwarza się przede wszystkim cukier.
OBSZARY NA KTÓRYCH DOBRZE ROZWINĘŁO SIĘ SADOWNICTWO
– Nizina Mazowiecka,
– okolice Sandomierza,
– Lubelszczyzna.
3. PRODUKCJA ZWIERZĘCA
NAJWAŻNIEJSZE GATUNKI ZWIERZĄT GOSPODARSKICH W POLSCE
– bydło,
– trzoda chlewna,
– drób,
– konie,
– owce.
GŁÓWNE REGIONY CHOWU TRZODY CHLEWNEJ, BYDŁA I OWIEC W POLSCE
– główne regiony chowu trzody chlewnej zlokalizowane są w województwach wielkopolskim i kujawsko pomorskim
– największy region chowu bydła występuje w północno-wschodniej części kraju (gdzie jest dużo łąk i pastwisk) oraz na Nizinie Wielkopolskiej (jest tam wiele dużych gospodarstw zajmujący się tego rodzaju produkcją zwierząt)
– chów owiec prowadzi się głównie na terenach, które mają mało korzystne warunki klimatyczne i glebowe do uprawy roślin np. Na Podhalu, w Beskidach, Na Podlasiu i w Wielkopolsce
DLACZEGO W POLSCE WYSTĘPUJE PRZEWAGA POGŁOWIA TRZODY CHLEWNEJ
NAD POGŁOWIEM BYDŁA?
Pogłowie świń w Polsce należy do największych w Unii Europejskiej. Krótszy cykl produkcyjny w porównaniu z hodowlą bydła sprawia, że koszty produkcji mięsa wieprzowego są niższe niż koszty produkcji wołowiny. Dlatego pogłowie trzody chlewnej jest znacznie większe od pogłowia bydła. Drugim powodem jest fakt, że mięso wieprzowe jest bardzo popularne wśród mieszkańców naszego kraju.
JAKIE SĄ CELE HODOWLI KONI W POLSCE?
– Przede wszystkim konie były wykorzystywane jako siła pociągowa, głównie w rolnictwie i leśnictwie.
– Obecnie konie wykorzystuje się w celach rekreacyjno-sportowych.
– Wzrasta również zainteresowanie hodowlą koni rasowych.
4. ZMIANY W POLSKIM PRZEMYŚLE
PRZYCZYNY RESTRUKTURYZACJI PRZEMYSŁU W POLSCE
Restrukturyzacja przemysłu w Polsce polegała na wprowadzeniu zmian w sposobie organizacji pracy i w strukturze produkcji przemysłowej. W wyniku tych zmian:
– sprywatyzowano państwowe zakłady produkcyjne,
– podjęto działania mające na celu zmniejszenie roli tradycyjnych działów przemysłu,
– zwiększenie produkcji towarów wysoko przetworzonych.
WYBRANE PRZYCZYNY RESTRUKTURYZACJI POLSKIEGO PRZEMYSŁU
– wysokie koszty produkcji (stosowanie przestarzałych technologii w zakładach przemysłowych);
– niska jakość wielu produktów;
– przewagę zakładów państwowych (słaba organizacja pracy i niewielka wydajność);
– ustalanie przez państwo cen towarów (nieopłacalność produkcji w wielu zakładach).
ATRAKCYJNOŚĆ POLSKI DLA ZAGRANICZNYCH INWESTORÓW
– Położenie w centrum Europy, co zapewnia krótszy czas realizacji dostaw do krajów europejskich z Chin;
– duża wydajność pracy;
– wysoka jakość wyrobów;
– niewielkie koszty pracy.
CZYM JEST PRZEMYSŁ ZAAWANSOWANYCH TECHNOLOGII?
W skrócie, przemysł zaawansowanych technologii to dynamiczny sektor, który przyczynia się do innowacji, wzrostu gospodarczego i poprawy jakości życia poprzez wykorzystanie nowoczesnych technologii w różnych dziedzinach.
Przemysł zaawansowanych technologii wymaga wysoko wykwalifikowanych pracowników o specjalistycznych umiejętnościach, a także silnego wsparcia ze strony rządu i innych instytucji w zakresie finansowania badań i rozwoju, tworzenia odpowiednich warunków biznesowych oraz promocji współpracy między firmami, uniwersytetami i centrami badawczymi.
Produkty tego przemysłu są zazwyczaj innowacyjne, zaawansowane technologicznie i mają duże znaczenie w różnych dziedzinach życia, takich jak medycyna, transport, komunikacja, energetyka czy edukacja.
PRZYKŁADY FIRM, KTÓRE PROWADZĄ TAKĄ DZIAŁALNOŚĆ W POLSCE
– LG Energy Solution,
– Samsung,
– Volvo.
5. WPŁYW ZMIAN W PRZEMYŚLE NA STRUKTURĘ ZATRUDNIENIA PO 1989 ROKU
CECHY GOSPODARKI CENTRALNIE STEROWANEJ I GOSPODARKI RYNKOWEJ
GOSPODARKA CENTRALNIE STEROWANA | GOSPODARKA RYNKOWA |
dominacja własności państwowej | dominacja własności prywatnej |
ceny ustalane przez władze | ceny ustalano przez rynek |
centralne zarządzanie gospodarką | procesy gospodarcze regulowane przez rynek |
ograniczenie możliwości prowadzenia działalności gospodarczej przez obywateli | swoboda prowadzenia prywatnej działalności gospodarczej przez obywateli |
PRZYCZYNY ROZWOJU PRZEMYSŁU NA GÓRNYM ŚLĄSKU
Po roku 1989 przemysł na górnym Śląsku zaczął się rozwijać z kilku głównych powodów:
– Prywatyzacja i restrukturyzacja: Po upadku systemu komunistycznego wiele państwowych przedsiębiorstw zostało sprywatyzowanych lub poddanych restrukturyzacji. To umożliwiło nowym inwestorom wprowadzenie nowych technologii i zarządzania, co przyczyniło się do rozwoju przemysłu.
– Inwestycje zagraniczne: otwarcie Polski na inwestycje zagraniczne przyciągnęły wielu inwestorów do regionu Górnego Śląska. Duże międzynarodowe korporacje zainwestowały w nowoczesne fabryki, co przyczyniło się do wzrostu zatrudnienia i produkcji.
– Bogate złoża surowców: Górny Śląsk jest bogaty w złoża surowców naturalnych, takich jak węgiel, rudy metali czy gaz ziemny. To sprawia, że region ten jest atrakcyjny dla przemysłu wydobywczego i przetwórczego, które korzystają z tych surowców.
– Infrastruktura: Rozwinięta infrastruktura, w tym sieć dróg czy kolei, umożliwia sprawną dystrybucję towarów i surowców. To przyciąga inwestorów, którzy mogą łatwo transportować swoje produkty na rynki krajowe i zagraniczne.
– Wykwalifikowana siła robocza: Górny Śląsk ma długą tradycję przemysłową, co oznacza, że region ten ma dużą liczbę wykwalifikowanych pracowników. To jest atrakcyjne dla inwestorów, którzy mogą korzystać z wysokiej jakości i doświadczenia lokalnej siły roboczej.
W sumie, po roku 1989 wiele czynników przyczyniło się do rozwoju przemysłu na górnym Śląsku, w tym prywatyzacja i restrukturyzacja, inwestycje zagraniczne, bogate złoża surowców, rozwinięta infrastruktura i wykwalifikowana siła robocza.
ZMIANY, KTÓRE ZASZŁY W STRUKTURZE PRODUKCJI PRZEMYSŁOWEJ
W AGLOMERACJI ŁÓDZKIEJ PO 1989 ROKU
W drugiej II połowie XX wieku Łódź stała się największym centrum produkcji wyrobów tekstylnych i odzieży w Polsce. Jednak po 1989 roku większość dużych zakładów przemysłowych zbankrutowała. Obecnie jest tam wiele małych firm szyjących nie tylko ubrania lecz także wyroby dla medycyny rolnictwa oraz do produkcji samochodów.
ZMIANY, KTÓRE ZASZŁY W STRUKTURZE PRODUKCJI PRZEMYSŁOWEJ
W KONURBACJI KATOWICKIEJ PO 1989 ROKU
Przez wiele dziesiątek lat w konurbacji katowickiej powstawały kopalnie węgla kamiennego, huty, elektrownie i zakłady produkujące konstrukcje stalowe i sprzęt górniczy. Skutkiem restrukturyzacji przemysłu była likwidacja wielu kopalni i hut. Obecnie w dawnych miejscach ich funkcjonowania powstają m.in. centra kulturalne i handlowe.
6. ENERGETYKA
ŹRÓDŁA ENERGII ODNAWIALNE I NIEODNAWIALNE
ODNAWIALNE (NIEWYCZERPYWALNE)
– energia wód,
– energia słoneczna,
– energia wiatru,
– biomasa (paliwa roślinne),
– biogaz,
– energia geotermalna (ciepło z wnętrza ziemi).
NIEODNAWIALNE
– węgiel kamienny,
– węgiel brunatny,
– ropa naftowa,
– gaz ziemny,
– pierwiastki promieniotwórcze (energia jądrowa).
PRZYCZYNY DUŻEGO UDZIAŁU ELEKTROWNI CIEPLNYCH
W STRUKTURZE PRODUKCJI ENERGII ELEKTRYCZNEJ NASZEGO KRAJU
Przyczyny dużego udziału elektrowni cieplnych w strukturze produkcji energii elektrycznej w naszym kraju mogą być różne. Oto kilka z ich:
– Dostępność surowców: Polska posiada znaczne zasoby węgla kamiennego, który jest najczęściej wykorzystywanym paliwem w elektrowniach cieplnych. Duża ilość dostępnego węgla sprawia, że elektrownie cieplne są atrakcyjnym i ekonomicznym rozwiązaniem.
– Istniejąca infrastruktura: W Polsce istnieje już rozbudowana infrastruktura związana z wydobyciem, transportem i składowaniem węgla, co ułatwia funkcjonowanie elektrowni cieplnych.
– Niska cena węgla: Polska jest jednym z największych producentów węgla w Europie, co przekłada się na stosunkowo niskie ceny tego surowca. To czyni elektrownie cieplne bardziej konkurencyjnymi na rynku.
– Stabilność dostaw: Polski sektor elektroenergetyczny jest silnie zależny od elektrowni cieplnych, a szerokie wykorzystanie węgla jako paliwa gwarantuje stabilne dostawy i ciągłość produkcji energii elektrycznej.
Warto jednak pamiętać, że obecnie kraj intensywnie stara się rozwijać odnawialne źródła energii, co może wpłynąć na zmianę struktury produkcji energii elektrycznej w przyszłości.
7. WARUNKI PRODUKCJI ENERGII Z RÓŻNYCH ŹRÓDEŁ
JAKIE WARUNKI PRZYRODNICZE SPRZYJAJĄ PRODUKCJI ENERGII W POLSCE?
W Polsce istnieje kilka warunków przyrodniczych sprzyjających produkcji energii:
– Duże zasoby wiatru: Polska posiada dogodne warunki wietrzne, zwłaszcza na północy i na wybrzeżu. Silne i stabilne wiatry sprzyjają produkcji energii elektrycznej za pomocą turbin wiatrowych.
– Duże zasoby wody: Polska posiada wiele rzek, jezior i innych zbiorników wodnych. Duże zasoby wody sprzyjają produkcji energii elektrycznej za pomocą elektrowni wodnych.
– Rozległe lasy: Polska jest jednym z najbardziej zalesionych krajów w Europie. To pozwala na produkcję energii elektrycznej za pomocą biomasy drzewnej.
– Duże zasoby węgla kamiennego: Polska ma duże zasoby węgla kamiennego, co umożliwia produkcję energii elektrycznej węglowej. Mimo, że jest to tradycyjna metoda, nie jest ona zrównoważona i emituje dużo dwutlenku węgla.
– Wielogatunkowa flora i fauna: Bogactwo gatunkowe w Polsce umożliwia i zachęca do rozwoju rozproszonych źródeł energii, takich jak panele słoneczne na dachach budynków i małe elektrownie wodne na rzekach.
Warto jednak zauważyć, że zrównoważona produkcja energii opiera się na wykorzystaniu różnych źródeł i technologii, a nie tylko na jednym rodzaju zasobów przyrodniczych. Dlatego w Polsce istnieje rosnące zainteresowanie oraz rozwój odnawialnych źródeł energii, takich jak energia słoneczna i geotermalna, które mają mniejszy wpływ na środowisko naturalne.
WPŁYW WARUNKÓW POZAPRZYRODNICZYCH NA WYKORZYSTANIE OZE
W WOJEWÓDZTWACH POMORSKIM I ŁÓDZKIM
Warunki pozaprzyrodnicze mają znaczący wpływ na wykorzystanie Odnawialnych Źródeł Energii (OZE) w województwach pomorskim i łódzkim. Te cztery główne czynniki to:
- Polityka rządowa i lokalne normy: Decyzje polityczne i regulacje dotyczące energii odnawialnej mają istotny wpływ na rozwój sektora OZE. Rządowe wsparcie finansowe, programy dotacyjne i stymulowanie rozwoju energetyki odnawialnej mogą zwiększyć inwestycje w OZE w danym województwie. Ponadto, polityka lokalna, takie jak plany zagospodarowania przestrzennego i zezwolenia na budowę, może również wpływać na rozwój projektów OZE.
- Dostępność zasobów naturalnych: Warunki pozaprzyrodnicze, takie jak dostępność zasobów naturalnych, mają kluczowe znacznie dla wykorzystania OZE. W przypadku województwa pomorskiego, jego dogodne położenie nad Morzem Bałtyckim zapewnia dostęp do energii wiatru i biomasy morskiej. Natomiast w przypadku województwa łódzkiego, obecność obszarów wiejskich zapewnia dostęp do biomasy i energii słonecznej.
- Infrastruktura: Rozwój OZE wymaga odpowiedniej infrastruktury, takiej jak sieci przesyłowe, elektrownie, czy linie energetyczne. Infrastruktura musi być dostosowana do produkcji, przemysłu i dystrybucji energii z OZE. Brak odpowiedniej infrastruktury może ograniczać możliwości wykorzystania OZE w danym województwie.
- Świadomość i edukacja: Świadomość społeczeństwa i edukacja dotycząca korzyści z OZE mają wpływ na rozwój tego sektora. Programy edukacyjne, kampanie informacyjne i działania promocyjne mogą zwiększyć zainteresowanie OZE wśród mieszkańców, przedsiębiorców i inwestorów. Również świadomość ekologiczna i troska o środowisko są ważnymi czynnikami, które mogą wpływać na warunki poza przyrodnicze dotyczące wykorzystania OZE.
Wszystkie te czynniki mają wpływ na wykorzystanie OZE w województwach pomorskim i łódzkim. Ważne jest, aby rozważać zarówno aspekty przyrodnicze, jak i czynniki poza przyrodnicze przy podejmowaniu decyzji dotyczących inwestycji w OZE.
8. GOSPODARKA MORSKA
NAJWAŻNIEJSZE POLSKIE PORTY ZNAJDUJĄ SIĘ W:
– Gdańsku,
– Gdyni,
– Szczecinie,
– Świnoujściu.
RODZAJE TOWARÓW PRZEŁADOWYWANYCH
W NAJWIĘKSZYCH POLSKICH PORTACH MORSKICH
W polskich portach morskich przeładowuje się zarówno towary masowe (np. Ropę naftową, skroplony gaz ziemny, węgiel, koks) jak i drobnicowe (np. Sprzęt elektroniczny)
Największy port – Gdańsk specjalizuje się w przeładunku ropy naftowej
Gdynia – ważną rolę w strukturze przeładunków odgrywają towary drobnicowe, przewożone m.in. w kontenerach
GŁÓWNE GATUNKI RYB POŁAWIANE PRZEZ POLSKICH RYBAKÓW
– szproty,
– śledzie,
– ostroboki,
– ryby płaskie np. flądry,
– błękitki,
– dorsze.
PERSPEKTYWY ROZWOJU GOSPODARKI MORSKIEJ W POLSCE
– Dzięki prywatnym przedsiębiorcom i środkom z Unii Europejskiej gospodarka morska w Polsce rozwija się dynamicznie.
– Porty w Szczecinie i Świnoujściu mają możliwości rozwoju ze względu na połączenie z Europejską siecią dróg rzecznych (przez odrę).
– Prowadzi się coraz więcej prac związanych z rozbudową nowoczesnej infrastruktury drogowej i kolejowej.
– Uruchomienie stałych morskich połączeń z Chinami może wpłynąć na rozwój wymiany towarowej z krajami azjatyckimi.
9. ZANIECZYSZCZENIE ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO
ŹRÓDŁA ZANIECZYSZCZEŃ ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO
– funkcjonowanie elektrowni cieplnych i emisji co2
– produkcja większości energii elektrycznej w procesie spalania węgla
– zanieczyszczenia przemysłowe (produkcja energii elektrycznej, metali, wyrobów chemicznych oraz górnictwo wiążą się z emitowanie dużych ilości gazów i pyłów zanieczyszczających powietrze oraz ścieków i odpadów poprodukcyjnych)
W JAKI SPOSÓB POWSTAJĄ KWAŚNE OPADY?
Wśród ogromnej ilości zanieczyszczeń, które są emitowane do atmosfery (przez zakłady przemysłowe, silniki czy piece do ogrzewania domów) znajdują się w dwutlenek siarki oraz tlenki azotu. Reagują one z parą wodną zawartą w powietrzu, wskutek czego tworzą się żrące roztwory kwasu siarkowego i kwasu azotowego.
Przyczyniają się do powstawania kwaśnych opadów (deszczu, śniegu, kwaśnej mgły).
POJĘCIE
RECYKLING – oznacza ponowne użycie, powrót do obiegu. To powtórne wykorzystywanie odpadów prowadzące do wytworzenia nowego produktu.
CZYNNOŚCI, KTÓRE MOŻNA WYKONYWAĆ KAŻDEGO DNIA,
ABY CHRONIĆ ŚRODOWISKO PRZYRODNICZE
Oto kilka czynności, które można wykonywać każdego dnia, aby chronić środowisko naturalne:
– Oszczędzać wodę: Naprawiać wycieki wodne w domu. Ograniczyć czas spędzony pod prysznicem. Zbierać deszczówkę do podlewania roślin w ogrodzie.
– Oszczędzać energię: Wyłączać światła i urządzenia elektryczne, gdy nie są potrzebne. Korzystać z energooszczędnych żarówek i urządzeń elektronicznych. Unikać nadmiernego używania klimatyzacji i ogrzewania.
– Recykling: Oddawać surowce do recyklingu, takie jak plastik, papier i szkło. Kupować produkty z recyklingowanych materiałów. Unikać plastikowych, jednorazowych produktów.
– Dbać o rośliny i zwierzęta: Sadzić drzewa i rośliny, aby zwiększyć obszar zielony. Ograniczać stosowanie pestycydów i używać naturalnych metod ochrony roślin. Respektować naturalne środowiska dla dzikich zwierząt i unikaj ich zaburzania.
– Zredukować zużycie plastiku: Unikać jednorazowych plastikowych opakowań i butelek. Nosić ze sobą własną torbę na zakupy. Wybierać produkty pakowane w materiały przyjazne dla środowiska. Korzystać z transportu publicznego lub alternatywnych środków transportu: Jeździć rowerem, chodzić pieszo lub korzystać z komunikacji publicznej, jeśli to możliwe. Dzielić się samochodem z innymi, aby zmniejszyć liczbę pojazdów na drodze.
– Edukować innych: Dzielić się swoją wiedzą na temat ochrony środowiska z rodziną, przyjaciółmi i współpracownikami. Zachęcać innych do podejmowania działań proekologicznych. Wspierać lokalne projekty i organizacje zajmujące się ochroną środowiska.
Pamiętaj, że każdy ma swoją rolę do odegrania w ochronie środowiska, więc nawet małe codzienne działania mogą mieć duży wpływ.
ĆWICZENIA - SPRAWDŹ WIEDZĘ PRZED SPRAWDZIANEM
Przykładowe zestawienia zadań, które mogą być idealnym treningiem przed realnym sprawdzianem.
Pliki do pobrania w .pdf i wydrukowania TUTAJ
