HISTORIA KLASA VIII DZIAŁ III. ŚWIAT PO II WOJNIE ŚWIATOWEJ
POCZĄTEK ZIMNEJ WOJNY
SKUTEK II WOJNY ŚWIATOWEJ
– śmierć ponad 50 mln osób
– wiele osób zostało trwale okaleczonych
– zostały zniszczone miasta i wsie oraz fabryki i infrastruktura
– utracono bezcenne dobra kulturalne
KONFERENCJA W POCZDAMIE
Kiedy: 17 lipca – 2 sierpnia 1945 r.
Miejsce: Poczdam pod Berlinem
Kto uczestniczył? Józef Stalin, Harry Truman, Winston Churchill oraz Clement Attlee
Jakie decyzje podjęto?
– podział Niemiec i Austrii oraz ich stolic na cztery strefy okupacyjne (amerykańską, brytyjską, francuską, sowiecką)
– Zobowiązanie Niemiec do wypłaty reparacji wojennych
WYJAŚNIJ POJĘCIA
CO TO SĄ REPARACJE WOJENNE?
Odszkodowanie za szkody i zniszczenia wypłacane stronie zaatakowanej w przypadku jej zwycięstwa lub korzystnego rozejmu
– wprowadzenie na terenie Niemiec zasady czterech D (denazyfikacja, demilitaryzacja, dekartelizacja, demokratyzacja)
CO ZNACZY DENAZYFIKACJA?
Usunięcie z życia politycznego i społecznego działaczy związanych w przeszłości z systemem nazistowskim
CO ZNACZY DEMILITARYZACJA?
Częściowe lub całkowite pozbawienie kraju uzbrojenia i infrastruktury obronnej
CO ZNACZY DEKARTELIZACJA?
Podział funkcjonujących w przemyśle karteli, czyli związków przedsiębiorstw z jednej branży, na mniejsze
CO ZNACZY DEMOKRATYZACJA?
Zmiany ustrojowe mające na celu wprowadzenie systemu demokratycznego
– przebieg zachodnich i północnych granic Polski
– otrzymanie rejonu Królewca przez ZSRR
– wysiedlenie wszystkich Niemców z terenów Czechosłowacji, Węgier i Polski
– niemieccy zbrodniarze wojenni mają zostać ukarani
ZIMNA WOJNA
Tak nazywany jest okres napięcia między blokiem wschodnim i zachodnim (konflikt między USA i ZSRR). Konflikt polegał na dążeniu do zdobycia jak najszerszych wpływów na świecie i prowadzeniu zbrojeń przez oba państwa.
MUR BERLIŃSKI – SYMBOL ZIMNEJ WOJNY
Powstanie dwóch państw niemieckich:
– Republika Federalna Niemiec (RFN), stolica: Bonn
– Niemiecka Republika Demokratyczna (NRD), stolica: Berlin Wschodni
Część wschodnia była krajem komunistycznym. Panowała tam trudna sytuacja ekonomiczna. Mieszkańcy części wschodnie Niemiec często decydowali się na ucieczkę do części zachodniej.
Aby zapobiec masowej migracji, władze komunistyczne w nocy z 12/13 sierpnia 1961 r. postawiły zasieki, a później murem Berlin Zachodni od reszty miasta.
NATO
4 kwietnia 1949 r. kraje zachodnie zawarły układ obronny (przeciwko komunizmowi), na mocy którego powstała Organizacja Paktu Północnoatlantyckiego (NATO). Członkowie zobowiązali się do niesienia sobie pomocy w razie agresji z zewnątrz.
Które kraje przystąpiły do NATO w 1949 r.?
USA, Kanada i 10 państw zachodniej Europy (Belgia, Dania, Francja, Holandia, Islandia, Luksemburg, Norwegia, Portugalia, Wielka Brytania, Włochy)
ORGANIZACJA NARODÓW ZJEDNOCZONYCH
1945 r. powstanie międzynarodowej organizacji, której celem było rozstrzyganie konfliktów na świecie, z siedzibą w Nowym Jorku (USA)
ZA ŻELAZNĄ KURTYNĄ
KRAJE DEMOKRACJI LUDOWEJ
To kraje podporządkowane Sowietom i leżące w ich strefie wpływów.
Jakie to kraje?
– Polska
– Czechosłowacja
– Węgry
– Rumunia
– Bułgaria
– NRD
Czym charakteryzowały się państwa demokracji ludowej?
– wprowadzenie rządów na wzór sowiecki
– rozprawianie się z potencjalnymi lub rzeczywistymi przeciwnikami komunizmu
– izolacja od państw Europy Zachodniej
– skupienie władzy w rękach partii komunistycznych
– konstytucja wzorowane na wersji sowieckiej
– sowiecki model gospodarczy z centralnym planowaniem, kolektywizacją rolnictwa i nacjonalizacją przemysłu oraz handlu
– polityka ateizacji społeczeństwa
CZYM BYŁA ATEIZACJA?
Szerzenie ateizmu, czyli poglądu głoszącego, że Bóg nie istnieje
PRZYPOMNIJ SOBIE
Kolektywizacja rolnictwa – proces łączenia gruntów chłopskich w gospodarstwa, które stawały się własnością grupową, spółdzielczą
W 1949 r. państwa demokracji ludowej wraz z ZSRR utworzyły Radę Wzajemnej Pomocy Gospodarczej (RWPG), a w 1955 r. – Układ Warszawski.
ŚMIERĆ JÓZEFA STALINA
5 marca 1953 r. zmarł Stalin. Władzę w kraju przejął Nikita Chruszczow, który skrytykował rządy Stalina. Doprowadziło to do złagodzenia polityki władz (odwilż) w państwach komunistycznych.
W ramach odwilży doszło do destalinizacji, czyli odejściu od sprawowania władzy za pomocą terroru.
Na czym polegała destalinizacja?
– ogłoszono amnestię dla więźniów politycznych
– uniewinniono skazanych
– złagodzono cenzurę
Zmieniono również nazwę miasta Stalingrad na Wołgograd oraz zwłoki Stalina zostały usunięte z mauzoleum Lenina
POWSTANIE NA WĘGRZECH
Wybuchło 23 października 1956 r. w wyniku demonstracji, podczas których domagano się demokratyzacji państwa. Na czele rządu węgierskiego stanął zwolennik przemian demokratycznych – Imre Nagy [czytaj nodź]. Powstanie zostało stłumione przez armię sowiecką.
SKUTKI POWSTANIA WĘGIERSKIEGO:
– ok. 2 tys. Węgrów zginęło w walkach
– ok. 200 tys. Węgrów uciekło z kraju
– Imre Nagy został powieszony
– ONZ potępiło sowiecką inwazję na Węgry
– Stany Zjednoczone i inne państwa Zachodu uznały powstanie węgierskie za wewnętrzną sprawę bloku wschodniego
POLITYKA ODPRĘŻĘNIA
Tak nazywają się relacje miedzy USA i ZSRR po przejęciu władzy przez Chruszczowa
ROZPAD SYSTEMU KOLONIALNEGO
CHIŃSKA REPUBLIKA LUDOWA
Powstała w 1949 r. w wyniku zwycięstwa w wojnie domowej komunistów pod dowództwem Mao Zedonga nad wojskami Kuomintangu Czang Kaj-szeka.
Kuomintang – Partia Narodowa
Mao Zedong – lider komunistów podczas wojny domowej z Kuomintangiem, w 1949 r. stanął na czele państwa
SKUTKI WOJNY DOMOWEJ W CHINACH
– wygrana komunistów w wojnie domowej (1 X 1949 r. )
– w Pekinie ogłoszono powstanie Chińskiej Republiki Ludowej (ChRL)
– władzę w kraju objął Mao Zedong
– kraj stał się komunistyczny i prosowiecki
– chińscy komuniści przystąpili do przyłączenia ziem, nad którymi Chiny utraciły zwierzchnictwo w poprzednich latach
WOJNA W KOREI
W 1945 r. do Korei zajmowanej przez Japończyków wkroczyły wojska sowieckie i amerykańskie. Kraj został podzielony na dwie strefy okupacyjne:
– północną (sowiecką)
– południową (amerykańską)
W ten sposób powstały dwa koreańskie państwa:
– na północy Komunistyczna Koreańska Republika Ludowo-Demokratyczna (Korea Północna), której przywódcą został Kim Ir Sen
– na południu proamerykańska Republika Korei (Korea Południowa)
W 1950 r. Północ zaatakowała Południe. Trzy lata później podpisano tymczasowy rozejm, który obowiązuje do dzisiaj.
JAKIE BYŁY PRZYCZYNY KONFLIKTÓW W KOREI?
Rozbieżność między USA i ZSRR
UPADEK SYSTEMU KOLONIALNEGO (WYDARZENIE)
PRZYCZYNY:
– wzrost nastrojów niepodległościowych w koloniach
– osłabienie europejskich imperiów
– antykolonialna polityka ZSRR i USA
SKUTKI:
– powstanie nowych państw
– utworzenie ruchu państw niezaangażowanych
– konflikty w nowych państwach
CO PRZYCZYNIŁO SIĘ DO UPADKU KOLONIALIZMU?
Do upadku kolonializmu przyczyniła się II wojna światowa. W wyniku tego doszło do dekolonizacji.
CO ZNACZY DEKOLONIZACJA?
To wyzwolenie się ludów Afryki i Azji z zależności od krajów kolonialnych oraz utworzenie przez te ludy niepodległych państw.
POWSTANIE INDII I PAKISTANU
Mahatma Gandhi – to jeden z twórców niepodległych Indii
Krwawy konflikt religijny między hindusami a muzułmanami przyczynił się do powstania dwóch państw:
– Indie zdominowane przez hindusów
– Pakistan zdominowany przez muzułmanów
1947 rok – powstanie Indii i Pakistanu po tym jak Brytyjczycy wycofali się z Indii
Kaszmir – kraina, o którą spierano się przez przedstawicieli zamieszkujących ją. Mieszkali tam wyznawcy islamu i hinduizmu. Konflikt trwa do dziś.
TRZECI ŚWIAT
Nazywano tak państwa, które nie opowiedziały się ani po stronie krajów kapitalistycznych (Pierwszy świat) ani komunistycznych (Drugi świat)
INACZEJ
Pierwszy świat – kraje zachodnie
Drugi świat – kraje komunistyczne
Trzeci świat – kraje, które nie chciały opowiedzieć się po żadnej ze stron
Czym jest neokolonializm?
To dawne niepodległe kolonie nadal kontrolowane przez mocarstwa lub międzynarodowe koncerny.
KONFLIKT NA BLISKIM WSCHODZIE
POWSTANIE PAŃSTWA IZRAEL
Żydzi od starożytności nie posiadali własnego państwa. Gdy po I wojnie światowej, Palestyna była pod kontrolą Brytyjczyków, zezwolili oni Żydom emigrować na te ziemie.
Pod koniec XIX wieku powstał ruch syjonizmu.
Syjonizm – ruch głoszący potrzebę utworzenia żydowskiego państwa w Palestynie
W 1947 roku w wyniku decyzji ONZ, Palestyna została podzielona na część arabską i żydowską. Decyzji sprzeciwili się zamieszkujący te ziemie Arabowie i sąsiednie państwa arabskie. Podział zapoczątkował wieloletni konflikt arabsko-izraelski.
W 1948 roku Żydzi ogłosili powstanie państwa Izrael.
Pierwszym premierem został Dawid Ben Gurion, który pochodził z Polski i studiował na Uniwersytecie Warszawskim
KRYZYS SUESKI
To konflikt zbrojny w 1956 roku, w którym Izrael, Francja i Wielka Brytania wystąpiły przeciwko Egiptowi.
PRZYCZYNA WOJNY:
– decyzja Egiptu o nacjonalizacji Kanału Sueskiego
SKUTEK:
– działania potępione zarówno przez USA jak i ZSRR doprowadziły do zakończenia walk
INNE WOJNY IZRAELA Z PAŃSTWAMI ARABSKIMI:
– wojna sześciodniowa (1967 r.)
– wojna Jom Kippur (1973 r.)
Obie wojny z koalicjantami państw arabskich zakończyły się zwycięsko dla Izraela.
Pomimo wielu prób konflikt Izraela z Palestyńczykami nie został rozwiązany.
REWOLUCJA ISLAMSKA
W 1979 roku wybuchła w Iranie rewolucja, która zmusiła władcę Iranu (szach Mohammad Reza Pahlawi) do ucieczki.
Szach – tytuł dawnych władców Iranu król
Władzę po szachu przejęli muzułmańscy fundamentaliści. Ich liderem był Ruhollah Chomejni, który został religijnym przywódcą kraju (ajatollahem). To on kierował państwem.
Saddam Husajn (dyktator sąsiedniego Iraku) w 1980 roku zaatakował pogranicze Iranu, aby przejąć kontrolę nad znajdującymi się tam złożami ropy.
I WOJNA W ZATOCE PERSKIEJ
2 sierpnia 1990 roku, iracka armia niespodziewanie zajęła zasobny w ropę naftową Kuwejt.
Operacja „Pustynna burza” – operacja wojskowa, której celem było wyzwolenie zajętego przez Irak Kuwejtu. Siłom koalicji USA i Wielkiej Brytanii udało się rozbić armię iracką i siły powietrzne Iraku. Tym samym wyzwoliły Kuwejt, a na Irak nałożono sankcje gospodarcze.
Co to jest sankcja? To kara za nieprzestrzeganie prawa.
ZIMNA WOJNA I WYŚCIG ZBROJEŃ
KRYZYS NA KUBIE
Kuba – wyspa leżąca u wybrzeży Stanów Zjednoczonych; władzę przejął tam zwolennik komunizmu Fidel Castro
1962 rok – wybuch kryzysu na Kubie
Jaka była przyczyna kryzysu kubańskiego?
– rywalizacja między ZSRR i USA
– chęć umieszczenia przez Chruszczowa na Kubie wyrzutni rakiet z ładunkami jądrowymi, co groziło rozpętaniem atomowej III wojny światowej (przywódca ZSRR wycofał się z tych planów)
WOJNA W WIETNAMIE
– Toczyła się między Wietnamem Północnym (komuniści) a Wietnamem Południowym.
– Rządzący na północy komuniście chcieli zjednoczyć kraj pod swoją władzą. Zaczęli wspierać działającą na południu Wietnamu partyzantkę określaną jako Vietcong.
VIETCONG – była to komunistyczna organizacja polityczna i wojskowa, która walczyła przeciwko reżimowi Wietnamu Południowego i przeciwko wojskom amerykańskim.
– W tej sytuacji Południowy Wietnam zwrócił się o pomoc do Stanów Zjednoczonych.
– W obawie przed przejęciem władzy przez komunistów w całej Azji Południowo-Wschodniej, prezydent USA zdecydował o wsparciu i wysłaniu tam wojsk amerykańskich. Amerykanie (pomimo przewagi militarnej) nie byli wstanie pokonać sił komunistycznych. Nacisk amerykańskiej opinii społecznej spowodował wycofanie się wojsk amerykańskich z terenów Wietnamu Południowego.
– W 1975 r. cały Wietnam opanowali komuniści.
PODBÓJ KOSMOSU
Pod koniec lat 50 rywalizacja sowiecko amerykańska zaczęła obejmować również przestrzeń kosmiczną.
W latach 70 XX wieku nastąpiło rozluźnienie w relacjach pomiędzy państwami USA i ZSRR. Podpisano porozumienia rozbrojeniowe i rozpoczęto współpracę w badaniach kosmosu.
Amerykanie w kosmosie
1962 r. – pierwsza sonda na niewidocznej powierzchni księżyca
1969 r. – lądowanie ludzi na księżycu (amerykańscy kosmonauci jako pierwsi ludzie wylądowali na powierzchni Księżyca)
1972 r. – przesłanie dla istot pozaziemskich (sonda „Pioneer 10”)
1981 r. – wahadłowiec „Columbia” (USA wprowadziły do użytku promy kosmiczne)
Sowieci w kosmosie
1957 r. – pierwszy sztuczny satelita („Sputnik”)
1961 r. – pierwszy lot człowieka w kosmos (Jurij Gagarin był pierwszym człowiekiem, który odbył podróż w przestrzeń kosmiczną)
1965 r. – pierwszy spacer człowieka w kosmosie (Aleksiej Leonow – pierwszy człowiek, który przebywał poza statkiem w przestrzeni kosmicznej)
Kosmiczne spotkanie
1974 r. – połączenie na orbicie statków „Apollo” i „Sojusz”
Dlaczego podbój kosmosu miał duże znaczenie dla supermocarstw?
Dla supermocarstw podbój Kosmosu miał znaczenie nie tylko prestiżowe, ale też czysto użyteczne.
PRASKA WIOSNA 1968 ROK
Praska Wiosna – próba wprowadzenia reform w komunistycznej Czechosłowacji przez Alexandra Dubčeka [czytaj dubczeka], zakończona interwencją wojsk Układu Warszawskiego i zatrzymaniem przemian demokratycznych.
Najważniejsze przemiany dokonane w Czechosłowacji podczas Praskiej Wiosny:
– odsunięcie od władzy stalinistów
– zapowiedziano ukaranie stalinistów za popełnione zbrodnie
– zniesienie cenzury
– wolna prasa, która coraz częściej krytykowała komunizm
DROGA KU WSPÓLNEJ EUROPIE
DEMOKRATYZACJA EUROPY ZACHODNIEJ
– nastąpiła po II wojnie światowej
– w Niemczech i we Włoszech upadły rządy totalitarne
– W RMF FM wprowadzono system demokratyczny
– zreformowano ustrój we Francji
– w latach 70 XX wieku w Grecji Portugalii i Hiszpanii doszło do przemian demokratycznych i upadku dyktatur
INTEGRACJA EUROPEJSKA
Co to jest integracja europejska?
To proces polegający na zacieśnianiu współpracy gospodarczej politycznej i kulturalnej między państwami leżącymi w Europie.
Główny cel integracji Europejskiej:
– wspólna odbudowa Europy po zniszczeniach wojennych
Odbudowie Europy miały służyć inicjatywy międzynarodowe:
– w 1947 r. – Plan Marshalla (posłużył odbudowie Europy Zachodniej stał się jednym z impulsów do integracji Europejskiej)
– w 1948 r. – powstanie Beneluksu, to jeden z etapów integracji Europejskiej (nazwa Benelux pochodzi od państw wyzwolonych spod niemieckiej okupacji – Belgia Holandia i Luksemburg)
PRZYCZYNY:
– wspólna odbudowa Europy po wojnie
– współpraca gospodarcza
– obawa przed kolejną wojną
SKUTKI:
– powstanie europejskich organizacji
– otwarcie granic
– wspólna waluta – euro
PRZEMIANY SPOŁECZNE I KULTUROWE W II POŁOWIE XX WIEKU
REWOLUCJA OBYCZAJOWA
– To zmiany społeczne w państwach zachodnich.
– Miała miejsce na przełomie lat 60 i 70 XX wieku.
– buntowanie się młodzieży przeciwko dotychczasowym wzorcom i norm
– skutkiem buntu było powstanie subkultur młodzieżowych (ruch hipisów)
Ruch hippisów określany także jako dzieci kwiaty
CECHY RUCHU HIPISOWSKIEGO:
– odrzucenie konsumpcyjnego stylu życia
– pacyfizm (to ruch społeczno-polityczny dążący do pokoju na świecie)
– preferowanie życia w niewielkich, niezależnych wspólnotach (tzw. Komunach)
– sprzeciw wobec własności prywatnej
– zwolennicy wolnych związków
– zwolennicy zażywania narkotyków
JAK WYGLĄDALI HIPISI?
– nosili długie włosy
– nosili kolorowe stroje i biżuterię (upodabniali się do mieszkańców Ameryki Północnej – Indian)
– znak rozpoznawczy „pacyfa” (antywojenne znak)
BUNTY STUDENCKIE
Wydarzenie z końca lat 60.
DLACZEGO STUDENCI PROTESTOWALI?
Młodzi ludzie protestowali przeciwko:
– wojnie w Wietnamie
– konsumpcyjnemu stylowi życia
– bezrobociu
– nierównością rasowym w USA
– domagali się reform społecznych i zmian w edukacji
W 1968 roku miały miejsce największe zamieszki, które wybuchły na uniwersytetach francuskich, a później na uniwersytetach w RFN we Włoszech i w Szwecji.
MARTIN LUTER KING
Walczył o zniesienie segregacji rasowej w Stanach Zjednoczonych. Swoimi działaniami na przykład bojkotem komunikacji miejskiej czy demonstracjami (marsz na Waszyngton) osiągną sukces w 1964 roku.
SOBÓR WATYKAŃSKI II (1962 r.)
Aby zatrzymać proces laicyzacji, papież Jan XXIII zwołał sobór watykański II.
Jakie zmiany wprowadził w kościele katolickim?
– odprawianie nabożeństw w językach narodowych
– kapłani zaczęli odprawiać nabożeństwa stojąc twarzą do wiernych
– rozpoczęto dialog z wyznawcami innych religii: judaizmu i islamu
CO TO JEST LAICYZACJA?
To odchodzenie społeczeństw od religii.
