JĘZYK POLSKI KLASA V GRAMATYKA PRZYMIOTNIK
PRZYMIOTNIK
Przymiotnik to odmienna część mowy. Określa cechy osób, zwierząt, roślin, zjawisk, i rzeczy.
NA JAKIE PYTANIA ODPOWIADA PRZYMIOTNIK?
Przymiotnik odpowiada na pytania: jaki?, jaka?, jakie?
Poduszka (jaka?) czerwona, ptak (jaki?) duży, buty (jakie?) brudne
PRZEZ CO ODMIENIA SIĘ PRZYMIOTNIK?
Przymiotnik odmienia się przez: przypadki, liczby i rodzaje.
ODMIANA PRZYMIOTNIKA PRZEZ PRZYPADKI
PRZYPADEK | PYTANIE | PRZYKŁAD – liczba pojedyncza | PRZYKŁAD – liczba mnoga |
Mianownik | Kto? Co? | znany aktor | znani aktorzy |
Dopełniacz | Kogo? Czego? (nie ma) | znanego aktora | znanych aktorów |
Celownik | Komu? Czemu? (się przyglądam) | znanemu aktorowi | znanym aktorom |
Biernik | Kogo? Co? (Widzę) | znanego aktora | znanych aktorów |
Narzędnik | Z kim? Z czym? (Idę) | znanym aktorem | znanymi aktorami |
Miejscownik | O kim? O czym? (mówię) | znanym aktorze | znanych aktorach |
Wołacz | O! | znany aktor | znani aktorzy |
ODMIANA PRZYMIOTNIKA PRZEZ LICZBY
W liczbie pojedynczej przymiotnik odmienia się przez rodzaje: męski (r.m.), żeński (r.ż.) i nijaki (r.n.), natomiast w liczbie mnogiej występuje rodzaj męskoosobowy (r.m.-os.)i niemęskoosobowy (r.nm.-os.).
PRZYKŁADY:
r.m. – aktor (jaki?) znany
r.ż. – kawa (jaka?) czarna
r.n. – dziecko (jakie?) uśmiechnięte
r.m.-os. – chłopcy (jacy?) wysportowani
r.nm.-os. – dziewczynki, psy, domy (jakie?) małe
KOŃCÓWKI W PRZYMIOTNIKU
Przymiotniki zakończone na „cy”, „dzy”, „czy”, „ży” w mianowniku l.mn. w rodzaju męskoosobowym mają taką samą formę, co w mianowniku l.p.
PRZYKŁADY:
Cudzy sąsiad – cudzy sąsiedzi, stanowczy szef – stanowczy szefowie
Wyjątkiem jest słowo „duży”: duży chłopiec – duzi chłopcy
STOPNIOWANIE PRZYMIOTNIKÓW
Stopniowanie przymiotników informuje nas o natężeniu określanej cechy. Wyróżniamy stopnie: równy, wyższy i najwyższy.
PRZYKŁADY:
Stopień równy – długi
Stopień wyższy – dłuższy
Stopień najwyższy – najdłuższy
Wyróżniamy trzy sposoby stopniowania: proste regularne, proste nieregularne i opisowe.
PRZYKŁADY STOPNIOWANIA REGULARNEGO:
Stopień równy – miły
Stopień wyższy – milszy
Stopień najwyższy – najmilszy
PRZYKŁADY STOPNIOWANIA NIEREGULARNEGO:
Stopień równy – dobry, duży
Stopień wyższy – lepszy, większy
Stopień najwyższy – najlepszy, największy
PRZYKŁADY STOPNIOWANIA OPISOWEGO:
Stopień równy – pracowity
Stopień wyższy – bardziej, (mniej) pracowity
Stopień najwyższy – najbardziej, (najmniej) pracowity
