BIOLOGIA KLASA VII DZIAŁ VIII. REGULACJA NERWOWO-HORMONALNA

1. BUDOWA I FUNKCJONOWANIE UKŁADU DOKREWNEGO

CZYM JEST UKŁAD DOKREWNY?

Inaczej to układ hormonalny. Ma on wpływ na funkcjonowanie całego organizmu. Działa niezależnie od naszej woli. Cechą tego układu jest brak połączenia między poszczególnymi gruczołami dokrewnymi. Każdy gruczoł ma inną budowę, a ich wspólną cechą jest oddziaływanie na organizm za pomocą hormonów.

CZYM SĄ HORMONY?

To związki chemiczne, które regulują pracę wszystkich narządów. Hormony występują we krwi bardzo małej ilości. Nawet niewielka zmiana stężenia któregoś z hormonów ma ogromny wpływ na organizm.

GRUCZOŁY DOKREWNE I ICH HORMONY

GRUCZOŁY DOKREWNE	HORMONY	FUNKCJA HORMONÓW
Przysadka	hormon wzrostu	pobudza podziały komórek, a dzięki temu wzrost organizmu
Przysadka	hormony stropowe	wpływają na pracę innych gruczołów dokrewnych
Nadnercza	kortyzol	reguluje przemiany cukru w organizmie
Nadnercza	adrenalina	przyspiesza pracę serca i oddychanie oraz podnosi ciśnienie krwi
Trzustka	insulina	przyspiesza transport glukozy do komórek oraz magazynowanie jej nadmiaru w wątrobie, przez to obniża poziom glukozy we krwi
Trzustka	glukagon	powoduje uwolnienie glukozy z wątroby, co podnosi jej poziom we krwi
Jajniki	estrogeny	odpowiadają za powstawanie żeńskich cech płciowych
Jajniki	progesteron	umożliwia rozwój zarodka i płodu
Tarczyca	tyroksyna	reguluje przemianę materii
Przytarczyce	parathormon	reguluje poziom wapnia we krwi
Jądra	Testosteron	odpowiada za powstawanie męskich cech płciowych

ANTAGONISTYCZNE DZIAŁANIE HORMONÓW NA PRZYKŁADZIE INSULINY I GLUKAGONU

CO ZNACZY DZIAŁANIE ANTAGONISTYCZNIE?

Antagonistycznie znaczy przeciwstawnie.

Każdy hormon wywołuje tylko jeden rodzaj reakcji np. przyspiesza lub hamuje zachodzący proces. Jednak niektóre czynności życiowe regulują dwa hormony np. insulina i glukagon (związki wytwarzane przez trzustkę). Jeden z nich wywołuje przeciwną reakcję organizmu niż drugi.

Jaką funkcję pełnią te hormony? Odpowiadają one za utrzymanie właściwego poziomu we krwi.

Wszystkie komórki organizmu otrzymują odpowiednią ilość tej substancji.

WPŁYW HORMONÓW NA RYTM DOBOWY

Hormony mają niezwykle ważny wpływ na regulację rytmu dobowego organizmu. Głównymi hormonami odpowiedzialnymi za ten proces są melatonina, kortyzol i hormony tarczycy.

Melatonina jest nazywana hormonem snu, ponieważ jej poziom wzrasta w nocy i spada w ciągu dnia. Wydzielanie melatoniny jest zależne od ciemności – największe stężenie występuje w nocy, kiedy nie ma światła. Melatonina pomaga organizmowi przygotować się do snu, reguluje rytm dobowy i wpływa na jakość i długość snu.

Kortyzol, hormon wydzielany przez nadnercza, odgrywa kluczową rolę w regulacji rytmu dobowego. Jego poziom jest najwyższy rano, pomagając organizmowi pobudzić się i rozpocząć aktywność. Stopniowo poziom kortyzolu maleje w ciągu dnia, osiągając najniższy poziom wieczorem, co przygotowuje organizm do snu.

Hormony tarczycy – np. tyroksyna (T4) – również ma wpływ na rytm dobowy. Reguluje tempo przemian metabolicznych w organizmie i wpływa na procesy energetyczne. Brak równowagi w wydzielaniu hormonów tarczycy może prowadzić do zaburzeń snu i innych problemów z rytmem dobowym.

Inne hormony, takie jak prolaktyna i hormon wzrostu, również mogą mieć wpływ na rytm dobowy poprzez ich udział w regulacji snu, aktywności fizycznej i regeneracji organizmu.

2. ZABURZENIA FUNKCJONOWANIA UKŁADU DOKREWNEGO

KONSEKWENCJE NIEDOCZYNNOŚCI PRZYSADKI W DZIECIŃSTWIE

Karłowatość przesiadkowa – jest skutkiem niedoboru hormonów wzrostu w dzieciństwie. Objawia się niskim wzrostem przy zachowanych proporcjach ciała.

Gigantyzm – jest wynikiem z nadmiaru hormonów wzrostu występującego w okresie dzieciństwa. Objawia się olbrzymim, ale proporcjonalnym wzrostem.

Akromegalia – jest skutkiem nadmiaru hormonów wzrostu występującego u osób dorosłych. Objawia się przyrostem skalnych miękkich dłoni, stóp, nosa i żuchwy.

HORMONY TARCZYCY

CHOROBA	PRZYCZYNA	OBJAWY	LECZENIE
NADCZYNNOŚĆ TARCZYCY	nadmiar jodu w organizmie, obecność guzków w tarczycy	nadpobudliwość, spadek masy ciała, przyspieszona praca serca, powiększenie tarczycy	stosowanie leków obniżających produkcję hormonów tarczycy, chirurgiczne usunięcie nieprawidłowej tkanki gruczołu
NIEDOCZYNNOŚĆ TARCZYCY	niedobór jodu w organizmie, usunięcie tarczycy z powodów medycznych	wysuszenie skóry (zwłaszcza na łokciach i kolanach), obrzęki, wzrost masy ciała, osłabienie, ospałość, powiększenie tarczycy	stałe dostarczania hormonów tarczycy do organizmu, przyjmowanie jodu (jeśli jest jego niedobór)
CHOROBA HASHIMOTO	atak układu odpornościowego na tkanki tarczycy	niekiedy brak objawów lub objawy niedoczynności tarczycy	leczenie jak w przypadku niedoczynności tarczycy
CHOROBA GRAVESA -BASEDOWA	atak układu odpornościowego na tkanki tarczycy	wytrzeszcz gałek ocznych, objawy nadczynności tarczycy	leczenia w przypadku nadczynności tarczycy

PRZYCZYNY I OBJAWY CUKRZYCY TYPU JEDEN I CUKRZYCY TYPU II

CECHA	CUKRZYCA TYPU I	CUKRZYCA TYPU II
PRZYCZYNA	Niedobór insuliny we krwi spowodowane uszkodzeniem trzustki.	Nieprawidłowe działanie insuliny w organizmie spowodowane opornością komórek ciała na ten hormon.
OBJAWY	Pojawiają się u dzieci i osób młodych do 30. roku życia, są nagłe i silne; do objawów należą: częste oddawanie moczu, wzmożone pragnienie, uczucie zmęczenia, utrata masy ciała.	Pojawiają się osób po 35. roku życia; często są niezauważalne, ponieważ narastają powoli; do objawów należą: wzmożone pragnienie i łaknienie, uczucie zmęczenia.

CZYM JEST POMPA INSULINOWA?

Inaczej sztuczna trzustka – To urządzenie, które umożliwia ciągłe podawanie insuliny do organizmu bez konieczności wielokrotnego robienia zastrzyków.

SPOSÓB DZIAŁANIA POMPY INSULINOWEJ:

– Czujnik poziomu glukozy we krwi przeprowadza pomiar co kilka minut.

– Umożliwia to w razie potrzeby dobierania odpowiedniej dawki insuliny.

– Urządzenie dostarcza właściwą dawkę hormonu do tkanki osoby chorej.

– Insulina wpływa na poziom cukru we krwi, co jest odczytywane przez czujnik.

3. BUDOWA I ROLA UKŁADU NERWOWEGO

ZADANIA UKŁADU NERWOWEGO:

– odbieranie i analizowanie bodźców płynących z narządów wewnętrznych i tych docierających ze środowiska zewnętrznego,

– wywoływanie odpowiednich reakcji organizmu,

– kontrolowanie i koordynowanie pracy wszystkich pozostałych układów.

PODZIAŁ UKŁADU NERWOWEGO

1. Ze względu na budowę wyróżniamy:

– ośrodkowy (mózgowie, rdzeń kręgowy);

– obwodowy (nerwy czaszkowe i rdzeniowe).

2. Ze względu na sposób działania wyróżniamy:

– somatyczny;

– autonomiczny (współczulny i przywspółczulny).

BUDOWA NEURONU

Neuron składa się z:

– ciała neuronu,

– dendrytu,

– aksonu.

CZYM SĄ NEURONY?

Neurony to komórki nerwowe, które przekazują informację w postaci impulsów nerwowych. W obrębie neuronu impuls nerwowy przepływa zawsze od dendrytu do aksonu.

DROGA IMPULSÓW NERWOWYCH W NEURONIE

Impulsy nerwowe są podstawą komunikacji między neuronami i umożliwiają przekazywanie informacji w całym organizmie.

KRÓTKO

Komórki nerwowe komunikują się ze sobą wysyłając i odbierając informację. Ta łączność odbywa się na przestrzeni zwanej synapsą, na którą składa się: zakończenie aksonu jednej komórki, początkiem dendrytu kolejnej komórki i niewielką szczeliną między nimi zwaną szczeliną synaptyczną.

OMÓWIENIE SZCZEGÓŁOWE

Impuls nerwowy w neuronie przenoszony jest za pomocą specjalnych struktur zwanych aksonami. Aksony to długie, wypustki neuronu, które mają zdolność do przewodzenia impulsów elektrycznych.

Impuls nerwowy jest generowany na obszarze ciała komórki nerwowej zwanej ciałem komórki, a następnie przenoszony wzdłuż aksonu do innych komórek nerwowych. Proces generowania impulsu nerwowego nazywa się potencjałem czynnościowym.

Potencjał czynnościowy jest wynikiem zmiany naładowania elektrycznego na błonie komórkowej neuronu. Kiedy bodziec dociera do neuronu, powoduje on otwarcie specjalnych kanałów jonowych na błonie komórkowej. Ten proces umożliwia przepływ jonów (przeważnie jonów sodu i potasu) przez błonę komórkową.

W wyniku otwarcia tych kanałów jonowych, na błonie komórkowej dochodzi do zmiany różnicy potencjałów elektrycznych między wnętrzem i zewnętrzem komórki. Zmiana ta jest przekazywana wzdłuż aksonu w postaci szybkiej sekwencji depolaryzacji i repolaryzacji.

W trakcie depolaryzacji, dochodzi do gwałtownego napływu jonów sodu do wnętrza komórki, co powoduje zmianę ładunku elektrycznego i wytworzenie fali depolaryzacyjnej. Ta fala depolaryzacyjna przenosi impuls nerwowy wzdłuż aksonu do innych komórek nerwowych.

Po depolaryzacji następuje repolaryzacja, czyli powrót do pierwotnego ładunku elektrycznego. W wyniku zamknięcia kanałów jonowych, przestaje napływać sód do komórki, a zaczynają natomiast napływać jony potasu na zewnątrz, przywracając równowagę potencjałów elektrycznych na błonie komórkowej.

Ten proces depolaryzacji i repolaryzacji powtarza się wielokrotnie na całej długości aksonu, aż do osiągnięcia krańca aksonu, gdzie impuls nerwowy zostaje uwolniony i przeniesiony do następnej komórki nerwowej.

ROLA WSPÓŁCZULNEGO UKŁADU NERWOWEGO

Powoduje rozszerzenie się źrenicy, dzięki czemu do oka wpada więcej światła, co pozwala np. lepiej widzieć w półmroku.

Część współczulna uaktywnia się w sytuacji zagrożenia i silnych emocji. Przygotowuje organizm do działania. Zwiększa szybkość pracy serca, wentylacją płuc, podnosi ciśnienie krwi i przyspiesza przemianę materii w komórkach.

ROLA PRZYWSPÓŁCZULNEGO UKŁADU NERWOWEGO

Powoduje zwężenie się źrenicy oka, wtedy dociera do niego mniejsza ilość światła.

Część przywspółczulna odpowiada za odpoczynek. Zmniejsza szybkość pracy większości narządów i spowalnia przemianę materii. Powoduje zmniejszenie ciśnienia krwi i spowolnienie pracy serca.

4. OŚRODKOWY UKŁAD NERWOWY

ZADANIA OŚRODKOWEGO UKŁADU NERWOWEGO

Ośrodkowy układ nerwowy kontroluje pracę wszystkich narządów człowieka. W jego skład wchodzą: mózgowie i rdzeń kręgowy.

Mózgowie składa się z:

– mózgu (odpowiada za wykonywanie świadomych czynności),

– móżdżku (nadzoruje równowagą i koordynację ruchu),

– pnia mózgu (wpływa na czynności, które nie zależą od naszej woli np. oddychanie, trawienie, praca serca).

Rdzeń kręgowy:

– przewodzi informacje z różnych części ciała do mózgu i z powrotem,

– kieruje niektórymi procesami zachodzącymi niezależnie od naszej woli.

BUDOWA MÓZGU

W budowie mózgu można wyróżnić dwie warstwy:

1. Istotę szarą, która leży na powierzchni i tworzy korę mózgu (nadrzędny ośrodek kontroli)

– ma grubość od półtorej milimetra do 4,5 mm,

– silnie pofałdowana (co zwiększa i powierzchnia).

2. Istotę białą, która znajduje się pod istotą szarą

– przewodzi impulsy pomiędzy różnymi częściami mózgu.

ROLA OŚRODKÓW ZNAJDUJĄCYCH SIĘ W PŁACIE CZOŁOWYM

Ośrodki znajdujące się w płacie czołowym pełnią ważną rolę w wielu funkcjach poznawczych i zachowawczych człowieka. Obejmują one obszary odpowiedzialne za: planowanie, podejmowanie decyzji, kontrolę impulsów, koncentrację uwagi, analizę sytuacji oraz monitorowanie własnych działań.

Oto kilka konkretnych ról ośrodków znajdujących się w płacie czołowym:

Kontrola wykonywanych czynności: Ośrodki czołowe są zaangażowane w dystrybucję uwagi, kontrolę impulsów i zarządzanie czasem. Pozwalają nam na utrzymanie koncentracji na wykonywanych zadaniach oraz kontrolowanie naszych działań.

Podejmowanie decyzji: Ośrodki czołowe są kluczowe w podejmowaniu decyzji, ocenianiu różnych możliwości i wyborze najlepszych opcji. Są również odpowiedzialne za przewidzianie konsekwencji decyzji i oszacowanie ryzyka.

Planowanie i organizowanie: Ośrodki czołowe są zaangażowane w procesy planowania i organizowania. Pomagają nam tworzyć strategie, ustalać cele i rozkładać zadania na mniejsze, łatwiejsze do wykonania kroki.

Kontrola emocji: Ośrodki czołowe odgrywają również rolę w kontrolowaniu emocji. Pomagają nam utrzymać równowagę emocjonalną, hamować niepożądane reakcje i angażować się w rozważne, racjonalne podejście do sytuacji.

Wykonywanie skomplikowanych zadań poznawczych: Ośrodki czołowe są niezbędne do wykonywania skomplikowanych zadań poznawczych, takich jak rozwiązywanie problemów, logiczne myślenie i planowanie.

Wszystkie te funkcje są nieodzowne dla naszej zdolności do efektywnego funkcjonowania w codziennym życiu, dlatego ośrodki znajdujące się w płacie czołowym są kluczowe dla naszej zdolności do podejmowania decyzji, kontrolowania zachowań i adaptacji do zmieniających się sytuacji.

BUDOWA RDZENIA KRĘGOWEGO

– Rdzeń kręgowy ma kształt walca;

– składa się z milionów neuronów, których ciała tworzą istotę szarą, a włókna – istotę białą;

– przewodzi ogromną ilość informacji;

– łuki kręgów i trzy błony (zwane oponami) chronią rdzeń przed urazami.

FUNKCJE MÓZGU

– zapamiętywanie

– uczenie się

– odczuwanie emocji

– podejmowanie świadomych decyzji

– wykonywanie zamierzonych czynności

– odbiór oraz analizy informacji płynących z narządów

FUNKCJE MÓŻDŻKU

– odpowiednią siłę skurczów mięśni

– koordynację ruchów

– utrzymywanie równowagi

FUNKCJE PNIA MÓZGU

– oddychanie

– praca serca

– regulacja ciśnienia krwi

– trawienie

– utrzymywanie odpowiedniej temperatury ciała

FUNKCJE RDZENIA KRĘGOWEGO

– Przewodzenie impulsów nerwowych z różnych części ciała do mózgowia i z powrotem.

– Kierowanie niektórymi procesami zachodzącymi niezależnie od naszej woli.

5. OBWODOWY UKŁAD NERWOWY. ODRUCHY

BUDOWA OBWODOWEGO UKŁADU NERWOWEGO

W SKRÓCIE

Budowa obwodowego układu nerwowego obejmuje nerwy obwodowe, które prowadzą informacje sensoryczne i motoryczne, oraz układ nerwowy autonomiczny, który kontroluje automatyczne funkcje organizmu. Obwodowy układ nerwowy jest zależny od centralnego układu nerwowego, który przetwarza informacje i reguluje funkcje organizmu.

SZERZEJ

Budowa obwodowego układu nerwowego składa się z dwóch głównych części:

– układu nerwowego obwodowego (UNO) i

– układu nerwowego autonomicznego (UNA).

Układ nerwowy obwodowy (UNO) składa się z nerwów obwodowych, które prowadzą informacje sensoryczne (od receptorów do ośrodków nerwowych) oraz informacje motoryczne (od ośrodków nerwowych do mięśni i gruczołów). W skład UNO wchodzą nerwy czaszkowe, które unerwiają głowę i szyję, oraz nerwy rdzeniowe, które unerwiają resztę ciała.

Układ nerwowy autonomiczny (UNA) kontroluje automatyczne funkcje organizmu, takie jak oddychanie, trawienie, tętno i ciśnienie krwi. UNA składa się z dwóch podukładów: współczulnego i przywspółczulnego. Współczulny podukład przygotowuje organizm do działania w sytuacjach stresowych, zwiększając tętno, skurczając naczynia krwionośne i zwiększając przepływ krwi do mięśni. Przywspółczulny podukład działa na odwrót, przywracając organizm do stanu spoczynku i regulując procesy trawienne.

Obwodowy układ nerwowy jest w pełni zależny od centralnego układu nerwowego (CUN), który składa się z mózgu i rdzenia kręgowego. CUN przetwarza informacje otrzymane z UNO i UNA oraz reguluje funkcje organizmu.

ŁUK ODRUCHOWY

POJĘCIE

ODRUCH – jest to automatyczna reakcja organizmu na bodziec np. kiedy się oparzymy, szybko cofamy rękę.

Łuk odruchowy – droga, którą przebywa impuls nerwowy od narządu odbierającego bodziec do narządu wykonującego potrzebną czynność. Składa się ona z kilku elementów:

– receptora, który tworzą wyspecjalizowane komórki odbierające bodziec;

– neurona czuciowego, przez który przesyłany jest impuls nerwowy wytwarzany przez receptor ;

– neurona pośredniczącego, który przekazuje impuls do neurona ruchowego;

– efektora.

JAKIE ZNACZENIE MA FAKT, ŻE ODRUCHY ZACHODZĄ BEZ UDZIAŁU ŚWIADOMOŚCI?

CZYM SĄ ODRUCHY?

To automatyczne reakcje organizmu na bodźce z otoczenia.

Wyróżniamy:

– odruchy bezwarunkowe (wrodzone), które zachodzą bez naszej woli i przebiegają każdego w ten sam sposób

– odruchy warunkowe (nabyte, wyuczone), które zależą od naszej woli i różnią się u poszczególnych osób

ROLA ODRUCHÓW WARUNKOWYCH W ŻYCIU CZŁOWIEKA

Odruchy warunkowe odgrywają istotną rolę w życiu człowieka. Są one wynikiem uczenia się przez doświadczenie i mają wpływ na nasze codzienne zachowania i reakcje na bodźce.

Odruchy warunkowe polegają na nawiązaniu reakcji na pewne bodźce, które wcześniej były obojętne lub nie wywoływały żadnych reakcji.

Przykładem odruchu warunkowego może być sytuacja, w której dzwonek dzwoni przed podaniem psu jedzenia. Na początku dzwonek nie wywołuje żadnej reakcji u psa. Jednak po kilku powtórzeniach dzwonka przed podaniem jedzenia, pies zaczyna kojarzyć dźwięk dzwonka z jedzeniem. W rezultacie, pies zacznie wykazywać reakcję na dźwięk dzwonka, taką jak ślinienie się, nawet gdy jedzenia nie ma. W ten sposób odruch warunkowy, czyli reakcja na dźwięk dzwonka, został wytworzony.

Odruchy warunkowe odgrywają ważną rolę w kształtowaniu naszych nawyków i preferencji. Dzięki nim możemy nauczyć się unikać niebezpiecznych sytuacji, np. reagując na dźwięk trąbki samochodowej jako znak możliwego zagrożenia na drodze. Mogą też przyczynić się do powstawania lęków, np. jeśli jako dziecko doświadczymy traumatycznej sytuacji związanej z pewnym bodźcem, to w przyszłości ten bodziec może wywoływać u nas silne reakcje lękowe.

Odruchy warunkowe także odgrywają istotną rolę w terapii behawioralnej. Terapeuci często wykorzystują techniki warunkowania klasycznego, aby pomóc pacjentom w radzeniu sobie z lękami, uzależnieniami i innymi problemami emocjonalnymi.

Ważne jest jednak zaznaczyć, że odruchy warunkowe mogą być zarówno korzystne, jak i niekorzystne. Mogą pomóc nam dostosować się do otoczenia i skutecznie reagować na różne sytuacje, ale także mogą prowadzić do powstawania irracjonalnych lęków lub uzależnień. Dlatego warto być świadomym procesu warunkowania klasycznego i rozważać jego wpływ na nasze codzienne życie.

PRZYKŁADY ODRUCHÓW BEZWARUNKOWYCH I ODRUCHÓW WARUNKOWYCH

Odruchy bezwarunkowe to reakcje organizmu, które występują automatycznie i nie wymagają uczenia się. Oto kilka przykładów:

Odruch kaszlu: Gdy jakiś czynnik drażni drogi oddechowe, na przykład pyłek lub drobinki kurzu, organizm automatycznie reaguje poprzez kaszel w celu oczyszczenia tych substancji.

Odruch wymiotny: Gdy organizm zostaje naruszony lub przyjęte pokarmy są niebezpieczne lub niezdrowe, odruch wymiotny zostaje wywołany w celu usunięcia tych substancji z żołądka.

Odruch ssania: Noworodki automatycznie wykonują odruch ssania, który umożliwia im pobieranie pokarmu z piersi matki.

Odruchy warunkowe to reakcje, które występują w wyniku uczenia się i powstają wskutek skojarzenia bodźców. Przykłady odruchów warunkowych obejmują:

Odruch Pawłowa: W eksperymencie Pawłowa psy były trenowane do kojarzenia dzwonka z jedzeniem. Wkrótce po pewnym czasie psy zaczęły ślinić się na dźwięk dzwonka, nawet jeśli nie było żadnego jedzenia obecne.

Fobie: Fobie są odruchami warunkowymi, które powstają w wyniku negatywnego doświadczenia lub traumatycznego wydarzenia, np. osoba, która doświadczyła ataku pająka, może rozwinąć fobię przed pająkami.

Odpowiedź strachu: Osoba, która przeżyła traumatyczne zdarzenie, takie jak wypadek samochodowy, może zareagować silnym strachem na dźwięk wydawany przez klakson samochodowy.

7. HIGIENA I CHOROBY UKŁADU NERWOWEGO

RÓŻNICE MIĘDZY STRESEM POZYTYWNYM A NEGATYWNYM

Stres pozytywny (inaczej zwany krótkotrwały stres) powoduje, że jesteśmy zdolni do większego wysiłku np. Mobilizujemy się do nauki i osiągamy lepsze wyniki.

Stres negatywny (inaczej zwany długotrwałym lub silnym stresem), jest szkodliwy dla organizmu, ponieważ zamiast mobilizować, sprawia, że człowiek czuje się przytłoczony i niezdolny do działania. Prowadzi on do przewlekłego zmęczenia i może przyczynić się do rozwoju chorób układu nerwowego.

PIĘĆ SPOSOBÓW RADZENIA SOBIE ZE STRESEM

– Przewidywanie trudnych sytuacji i przygotowywanie się do nich;

– dystansowanie się od przykrych sytuacji;

– negatywne emocje można rozładować np. Biegając;

– unikanie sytuacji, które mogą wywołać stres;

– zregenerować układ nerwowy odpoczynkiem (najlepiej snem).

DLACZEGO SEN PEŁNI WAŻNĄ FUNKCJĘ W ŻYCIU CZŁOWIEKA?

Najlepszą formą odpoczynku jest sen, ponieważ zmniejsza się wtedy aktywność organizmu oraz ilość docierającego do niego bodźców. Przyczynia się on do zregenerowania układu nerwowego, który może odpocząć od przypływu ciągłych informacji.

Podczas snu szybciej regeneruje się ciało i wzrasta aktywność układu odpornościowego. Powinniśmy odpoczywać we właściwych warunkach, czyli w pokoju w którym śpimy powinno być cicho i ciemno. Ważne jest też aby sen trwał odpowiednio długo. Dorosły człowiek powinien spać ok. 7-8 godzin w ciągu doby, natomiast osoby młode nawet 9 godzin.

OBJAWY DEPRESJI I SPOSOBY JEJ LECZENIA

OBJAWY

Do zdiagnozowania choroby nie jest konieczne pojawienie się wszystkich objawów, jednak występujące objawy muszą się utrzymywać przez ponad dwa tygodnie. Należą do nich:

– obniżenie nastroju,

– utrata zainteresowań i zdolności do odczuwania przyjemności,

– zmniejszenie aktywności i szybsze męczenie się,

– zmniejszony lub zwiększony apetyt,

– bezsenność albo nadmierna senność,

– spadek uwagi i koncentracji,

– obniżony poczucie własnej wartości,

– powracające myśli o śmierci samobójstwie.

SPOSOBY LECZENIA:

– przyjmowanie leków,

– psychoterapia.

SKUTKI NIEDOTLENIENIA MÓZGU

Niedotlenienie mózgu, czyli brak wystarczającego dopływu krwi do mózgu, może mieć różnorodne skutki. W zależności od czasu trwania niedotlenienia, stopnia niedotlenienia i obszaru mózgu dotkniętego brakiem tlenu, mogą wystąpić różne objawy i powikłania.

Niedotlenienie mózgu może prowadzić do niedokrwienia, czyli ograniczenia dopływu krwi. Skutki niedokrwienia mózgu mogą obejmować:

Problemy ze wzrokiem: Niedotlenienie mózgu może prowadzić do zaburzeń widzenia, takich jak rozmazywanie obrazu, podwójne widzenie lub utrata widzenia.

Mowy i języka: Niedotlenienie mózgu może wpływać na zdolność do mówienia i zrozumienia mowy. Osoba może mieć trudności z porozumiewaniem się i formułowaniem zdań.

Koordynacja i motoryka: Niedotlenienie mózgu może wpływać na koordynację ruchową, prowadząc do utraty równowagi, zaburzeń chodu i trudności w wykonywaniu precyzyjnych ruchów.

Pamięć i myślenie: Niedotlenienie mózgu może wpływać na zdolność koncentracji, pamięć i skupienie uwagi. Osoba może mieć trudności w zapamiętywaniu rzeczy, rozwiązywaniu problemów i podejmowaniu decyzji.

Zmiany nastroju i emocji: Niedotlenienie mózgu może prowadzić do zmian nastroju, takich jak depresja, niepokój, drażliwość lub apatia. Osoba może mieć trudności z kontrolowaniem emocji i reakcjami na sytuacje.

Inne możliwe skutki niedotlenienia mózgu to również:

– utrata przytomności,

– paraliż,

– trudności w oddychaniu

– zaburzenia funkcji narządów wewnętrznych.

Ważne jest szybkie rozpoznanie i leczenie niedotlenienia mózgu w celu minimalizacji długotrwałych skutków i powikłań.

ĆWICZENIA - SPRAWDŹ WIEDZĘ PRZED SPRAWDZIANEM

Przykładowe zestawienia zadań, które mogą być idealnym treningiem przed realnym sprawdzianem.

Pliki do pobrania w .pdf i wydrukowania TUTAJ