GEOGRAFIA KLASA VII LUDNOŚĆ I URBANIZACJA W POLSCE
1. MAPA POLITYCZNA EUROPY I PODZIAŁ ADMINISTRACYJNY POLSKI
PAŃSTWA EUROPY
Wpływ na obecny podział polityczny Europy miały przemiany polityczne. I tak:
– wojna domowa w Jugosławii (1991-95) rozpoczęła proces podziału tego państwa. Obecnie na jego obszarze znajdują się: Chorwacja, Słowenia, Macedonia, Bośnia i Hercegowina, Serbia, Czarnogóra i Kosowo;
– Czechosłowacja rozpadła się na Czechy i Słowację;
– W wyniku połączenia Republiki Federalnej Niemiec (RFN) i Niemieckiej Republiki Demokratycznej (NRD) powstało państwo Niemcy.
CIEKAWOSTKI
- Kosowo – najmłodsze państwo, które powstało w 2008 roku.
- W 2019 r. Macedonia zmieniła nazwę na Macedonię Północną.
CZYM SĄ TERYTORIA ZALEŻNE?
Są to obszary, które leżą poza granicami państw, ale znajdują się pod ich politycznym, militarnym i ekonomicznym wpływem np. Gibraltar należy do Wielkiej Brytanii.
PODZIAŁ ADMINISTRACYJNY POLSKI
W Polsce obowiązuje trójstopniowy podział administracyjny na:
– województwa (16),
– powiaty (314),
– gminy (ok. 2,5 tys.).
W Polsce są też miasta na prawach powiatu (w 2019 r.: 66), np. miasta takie jak: Warszawa, Gdynia i Tarnów są gminami, które wykonują zadania powiatu.
Największym województwem w Polsce jest województwo mazowieckie, a najmniejszym jest województwo opolskie.
NAZWY PAŃSTW POŁOŻONYCH ZARÓWNO NA OBSZARZE EUROPY JAK I AZJI
Państwa położone zarówno na obszarze Europy, jak i Azji to:
– Rosja,
– Turcja,
– Kazachstan.
PODZIAŁ ADMINISTRACYJNY POLSKI
WOJEWÓDZTWA POLSKI ICH STOLICE
NAZWA WOJEWÓDZTWA | STOLICA WOJEWÓDZTWA |
Zachodnio-pomorskie | Szczecin |
Pomorskie | Gdańsk |
Warmińsko-mazurskie | Olsztyn |
Lubuskie | Gorzów Wielkopolski/Zielona Góra |
Wielkopolskie | Poznań |
Kujawsko-pomorskie | Bydgoszcz/Toruń |
Mazowieckie | Warszawa |
Podlaskie | Białystok |
Dolnośląskie | Wrocław |
Łódzkie | Łódź |
Lubelskie | Lublin |
Opolskie | Opole |
Śląskie | Katowice |
Świętokrzyskie | Kielce |
Małopolskie | Kraków |
Podkarpackie | Rzeszów |
DLACZEGO WOJEWÓDZTWA LUBUSKIE I KUJAWSKO-POMORSKIE MAJĄ DWIE STOLICE?
Województwo lubuskie posiada dwie stolice, czyli Gorzów Wielkopolski i Zieloną Górę, z powodu historycznych i administracyjnych uwarunkowań. W przeszłości te dwie miejscowości były oddzielnymi jednostkami administracyjnymi, dlatego obecnie mają status stolic województwa lubuskiego.
Natomiast województwo kujawsko-pomorskie również posiada dwie stolice, tj. Bydgoszcz i Toruń. Obie te miejscowości mają bogatą historię i wyjątkowe znaczenie kulturalne oraz gospodarcze dla regionu. Dlatego zdecydowano, że oba miasta będą pełniły rolę stolicy województwa, tzn. będą równoprawnie sprawować jego funkcje administracyjne i polityczne.
2. ZMIANY LICZBY LUDNOŚCI POLSKI I EUROPY
ZMIANY LICZBY LUDNOŚCI POLSKI PO II WOJNIE ŚWIATOWEJ
Po II wojnie światowej liczba ludności w Polsce uległa znacznym zmianom. Wojna spowodowała ogromne straty demograficzne, zarówno wskutek śmierci ludności cywilnej, jak i żołnierzy.
Po wojnie miała miejsce masowa migracja ludności. Wielu Polaków wyemigrowało na stałe, głównie z powodu niewielkich perspektyw gospodarczych i politycznych w kraju.
W latach powojennych polska ludność znacząco wzrosła wskutek rosnącej liczby urodzeń. Również wielu powracających żołnierzy i repatriantów zakładało rodziny, co spowodowało wzrost liczby urodzeń.
W latach 50. i 60. nastąpił dynamiczny wzrost liczby ludności, który osiągnął szczyt w latach 70. i 80. W tym okresie liczba mieszkańców Polski wzrosła głównie dzięki przyspieszeniu procesu urbanizacji.
W ostatnich latach liczba ludności w Polsce nieznacznie spada. Wynika to z niskiego wskaźnika dzietności oraz emigracji zarobkowej wielu Polaków do krajów Unii Europejskiej.
Obecnie, według danych Głównego Urzędu Statystycznego, Polska liczy około 38,4 miliona mieszkańców.
ZMIANY LICZBY LUDNOŚCI EUROPY PO II WOJNIE ŚWIATOWEJ
Po II wojnie światowej Europa również doświadczyła znacznych zmian w liczbie ludności (śmierć poniosło ok. 20 milionów osób w Europie podczas wojny).
Po wojnie miała miejsce masowa migracja ludności. Wiele osób zostało przesiedlonych z terenów przyłączonych do Związku Radzieckiego lub Niemiec. Migracje dotyczyły też uchodźców.
W latach powojennych wiele krajów europejskich starało się odbudować demografię. Wprowadzono programy prorodzinne, a opieka medyczna i socjalna poprawiła się, co przyczyniło się do niższej śmiertelności.
Wpływ na liczbę ludności miały także procesy urbanizacji i przemysłu, które przyczyniły się do wzrostu liczby mieszkańców w miastach i regionach przemysłowych.
W ostatnich latach Europa również doświadcza pewnych zmian demograficznych. Wzrost liczby emigrantów w niektórych krajach europejskich, starzenie się populacji i niski wskaźnik dzietności to niektóre z czynników wpływających na zmiany w liczbie ludności.
W 2021 roku najbardziej zaludnionymi krajami Europy były: Rosja, Niemcy, Turcja, Francja i Wielka Brytania.
CZYM JEST PRZYROST NATURALNY?
To różnica między liczbą urodzeń a liczbą zgonów.
Gdy wartość współczynnika przyrostu naturalnego jest wysoka, mówimy o wyżu demograficznym, a gdy jest niska – o niżu demograficznym.
DLACZEGO W POLSCE RODZI SIĘ MAŁO DZIECI?
– sytuacja ekonomiczna (np. złe warunki mieszkaniowe),
– względy społeczne (ważniejsza jest kariera zawodowa niż założenie rodziny),
– polityka państwa (np. wydłużenie urlopu macierzyńskiego lub wypłacanie świadczeń wychowawczych).
PRZYROST NATURALNY W EUROPIE
W Europie, jak również w Polsce, poważny problem demograficzny stanowi niski, a w niektórych państwach nawet ujemny przyrost naturalny.
Istnieje kilka czynników, które przyczyniają się do niskiego przyrostu naturalnego w Europie:
- Niski wskaźnik dzietności (średnią liczbę dzieci, które przypada na jedną kobietę w wieku rozrodczym): Wyższe koszty utrzymania, zmiany społeczne i ekonomiczne oraz zmiana stylu życia mają wpływ na decyzję o posiadaniu dzieci.
- Wydłużenie wieku reprodukcyjnego: W Europie coraz więcej kobiet decyduje się na późne macierzyństwo. (np. przez karierę zawodową, edukację, stabilizację finansową lub wybór partnera życiowego). Im dłużej kobieta czeka z macierzyństwem, tym mniejsze prawdopodobieństwo, że będzie miała więcej dzieci.
- Postępujące starzenie się populacji: W Europie obserwuje się tendencję do starzenia się populacji. Coraz więcej osób wchodzi w wiek emerytalny, a mniejsza liczba osób jest w wieku aktywnym zawodowo. Starzenie się społeczeństwa wpływa na zmniejszenie puli osób w wieku reprodukcyjnym, co nieuchronnie przyczynia się do niskiego przyrostu naturalnego.
- Migracja: Europejskie kraje często doświadczają migracji zarobkowej lub uchodźczej. Wiele osób opuszcza kraj w celu znalezienia lepszych warunków życia lub ucieczki przed konfliktami i przemocą. Migracje mogą wpływać na zwiększenie lub zmniejszenie przyrostu.
Warto zaznaczyć, że powody niskiego przyrostu naturalnego w Europie są złożone i różnią się w zależności od kraju. Polityki rządowe i społeczne mogą również wpływać na te trendy.
3. STRUKTURA PŁCI I WIEKU
DLACZEGO W POLSCE ŻYJE WIĘCEJ KOBIET NIŻ MĘŻCZYZN?
Istnieje kilka czynników, dlaczego tak jest, np.:
- Dłuższa przewidywana długość życia kobiet: Statystycznie kobiety żyją dłużej niż mężczyźni. To może wynikać z wielu czynników, takich jak biologiczne różnice między płciami, zachowania związane ze zdrowiem oraz dostęp do opieki medycznej.
- Zachowania związane ze zdrowiem: Mężczyźni mogą być bardziej narażeni na ryzykowne zachowania, takie jak palenie tytoniu, nadmierne picie, nadużywanie narkotyków, niezdrowa dieta i brak regularnej aktywności fizycznej. Te czynniki mogą wpływać na zdrowie mężczyzn i skracać ich średnią długość życia.
- Praca w niebezpiecznych zawodach: W Polsce wiele zawodów związanych jest z większym ryzykiem wypadków lub narażeniem na szkodliwe czynniki w miejscu pracy (np. praca na wysokościach). Częściej to mężczyźni podejmują takie zawody, co może skutkować większą liczbą wypadków i skróceniem ich życia.
CZYM SĄ EKONOMICZNE GRUPY WIEKU?
Odzwierciedlają one zdolność obywateli do pracy. Są to:
– ludność w wieku przedprodukcyjnym (0-17),
– ludność w wieku produkcyjnym (kobiety 18-59; mężczyźni 18-64),
– ludność w wieku poprodukcyjnym (kobiety od 60 lat; mężczyźni od 65 lat).
W wieku produkcyjnym są również: bezrobotni, osoby pobierające zasiłki rentowe i chorobowe oraz osoby, które przeszły na wcześniejszą emeryturę.
4. ROZMIESZCZENIE LUDNOŚCI CZYM JEST GĘSTOŚĆ ZALUDNIENIA?
Wskaźnik gęstości zaludnienia, to stosunek liczby mieszkańców danego obszaru do powierzchni, którą ta ludność zamieszkuje. Podaje się go zwykle w osobach na 1 km2 powierzchni. Średnia gęstość zaludnienia Polski w 2018 r wynosiła 123 osoby na 1 km2.
CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA ROZMIESZCZENIE LUDNOŚCI W POLSCE
PRZYRODNICZE | SPOŁECZNO-EKONOMICZNE | HISTORYCZNE |
– ukształtowanie powierzchni – warunki klimatyczne – warunki wodne i glebowe – występowanie surowców mineralnych | – możliwość znalezienia pracy – rozwój przemysłu – rozwój miast – dostępność usług | – zmiany granic państwowych – przemieszczenia ludności – przymusowe przesiedlenia |
CZY W POLSCE WYSTĘPUJĄ KORZYSTNE WARUNKI DO OSADNICTWA
– Osadnictwu nie sprzyjają wyższe partie gór;
– małe zaludnienie występuje również na terenach gdzie jest dużo jezior i bagien;
– gęsto zaludnione są tereny na których występują żyzne gleby w większości użytkowane rolniczo (np. Nizina Śląska, Pojezierze Wielkopolskie);
– większe zaludnienie jest również w rejonach występowania surowców mineralnych, które są podstawą rozwoju przemysłu np. Wyżyna Śląska.
PRZYCZYNY MAŁEJ GĘSTOŚCI ZALUDNIENIA W PÓŁNOCNO-WSCHODNIEJ POLSCE
Rozwój przemysłu w Polsce skoncentrował się przede wszystkim w regionach centralnych i zachodnich. Północno-wschodnia Polska, zwłaszcza województwa: podlaskie, warmińsko-mazurskie i lubelskie, pozostały zacofane w porównaniu do tych regionów. Istnieje kilka głównych przyczyn małej gęstości zaludnienia w tych regionach:
– Gospodarka oparta na rolnictwie: Północno-wschodnia Polska to przede wszystkim obszar wiejski, gdzie dominuje rolnictwo. Wysoki odsetek ziemi uprawnej, a jednocześnie mniejsze możliwości rozwoju przemysłowego, przyczyniają się do mniejszej liczby miejsc pracy i mniejszego przyciągania ludności do tych obszarów.
– Brak infrastruktury: Północno-wschodnia Polska nadal ma niedostateczną infrastrukturę w porównaniu do innych regionów kraju. Brak dobrych dróg, niedostateczne połączenia kolejowe i brak usług publicznych, takich jak szpitale i szkoły, mogą zniechęcać potencjalnych mieszkańców.
– Emigracja: Wiele osób z północno-wschodniej Polski decyduje się na emigrację w poszukiwaniu lepszych możliwości życiowych. Często wybierają duże miasta lub zagranicę, gdzie mogą znaleźć lepiej płatną pracę i lepsze warunki życia. To prowadzi do dalszego zmniejszenia zaludnienia w tych obszarach.
– Niska dostępność rynku pracy: Brak różnorodności sektorowej w gospodarce regionu sprawia, że znalezienie pracy może być trudne. Brak większych zakładów przemysłowych i korporacji oznacza, że lokalne społeczności są zależne od sektora rolniczego i małych przedsiębiorstw.
– Demografia: Niski przyrost naturalny, wysoki odsetek starszych obywateli i mniejszy udział populacji w wieku produkcyjnym mogą przyczyniać się do spadku populacji i małej gęstości zaludnienia.
5. MIGRACJE
CZYM SĄ MIGRACJE?
To wszelkie przemieszczenia ludności związane ze zmianą miejsca zamieszkania na stałe lub na dłuższy czas. Migracje dzielimy na wewnętrzne i zagraniczne.
Migracje wewnętrzne
Odbywają się w obrębie jednego państwa. W Polsce migracja zazwyczaj jest ze wsi do miast, ponieważ tam ludzie znajdują zatrudnienie, głównie w przemyśle i usługach. Drugą przyczyną takiej migracji jest wykształcenie. Wielu młodych mieszkańców wsi oraz małych miast przenosi się, aby podnosić swoje kwalifikacje lub kontynuować naukę. Większość z tych osób pozostaje w dużych miastach na stałe i podejmuje tam pracę.
Migracje zagraniczne
Odbywają się poza granice kraju, do innego państwa.
Przyczyną migracji Polaków były zazwyczaj wydarzenia polityczne m.in. II wojna światowa. Obecnie Polacy wyjeżdżają z kraju głównie ze względów finansowych, najczęściej do Niemiec lub Stanów Zjednoczonych.
POZYTYWNE SKUTKI MIGRACJI ZAGRANICZNYCH W POLSCE
– wypełnianie przez imigrantów luk na rynku pracy np. w rolnictwie lub handlu
– rozwój firm świadczących usługi transportowe dla migrantów i ich rodzin np. Przesyłanie paczek
– możliwość realizacji planów zawodowych
– możliwość podniesienia kwalifikacji (np. Znajomość języków obcych)
– poprawa sytuacji materialnej emigrantów oraz ich rodzin dzięki lepszym zarobkom zagranicą
NEGATYWNE SKUTKI MIGRACJI ZAGRANICZNYCH W POLSCE
– brak wykwalifikowanych pracowników na krajowym rynku pracy np. Na budowie
– wzrost tempa starzenia się polskiego społeczeństwa (wyjeżdżają zazwyczaj ludzie młodzi)
– straty ponoszone przez państwo spowodowane finansowaniem kształcenia specjalistów, którzy wyemigrowali do pracy za granicą np. Lekarze
– rozłąka z rodziną
6. MIGRACJA ZALUDNIENIE I STRUKTURA WIEKU NA OBSZARACH WIEJSKICH
PRZYCZYNY WYLUDNIANIA SIĘ WSI ODDALONYCH OD DUŻYCH MIAST W WOJEWÓDZTWACH ZACHODNIOPOMORSKIM I PODLASKIM
Oto kilka potencjalnych czynników:
– Brak miejsc pracy: Wieś często charakteryzuje się mniejszą liczbą możliwości zatrudnienia w porównaniu do miast. Młodzi ludzie często migrują do miast w poszukiwaniu lepszych możliwości zatrudnienia, przez co wieś traci na populacji.
– Brak dostępu do infrastruktury: W wielu wsiach oddalonych od dużych miast brakuje odpowiedniej infrastruktury, takiej jak drogi, szkoły, sklepy czy placówki medyczne. To sprawia, że ludzie decydują się na przeprowadzkę do miast, gdzie mają lepszy dostęp do tych usług.
– Niskie zarobki: Wieś często charakteryzuje się niższymi zarobkami niż miasto. Wiele osób może decydować się na przeprowadzkę do miast, gdzie mogą liczyć na wyższe wynagrodzenie.
– Brak rozwoju gospodarczego: W niektórych obszarach wiejskich może być brak inwestycji i rozwoju gospodarczego, co utrudnia rozwój społeczności. Często wieś jest uzależniona od rolnictwa, które może być podatne na zmienne warunki klimatyczne czy zmieniające się trendy konsumenckie.
– Proces urbanizacji: W miastach dostęp do lepszej infrastruktury, edukacji i innych usług jest często lepszy, dlatego wiele osób decyduje się na przeprowadzkę bliżej dużych ośrodków miejskich. To prowadzi do wyludnienia wsi.
DLACZEGO NA OBSZARACH WIEJSKICH POŁOŻONYCH WOKÓŁ DUŻYCH MIAST WYSTĘPUJE DODATNIE SALDO MIGRACJI?
Na tych terenach osiedla się coraz więcej osób (głównie bogatszych) – mieszkańców miast, ponieważ nie chcą oni mieszkać w zatłoczonych, wielkomiejskich centrach. Najczęściej jeżdżą do miast pracować, robią tam zakupy w sklepach, chodzą do kin lub na uczelnie.
WPŁYW MIGRACJI NA STRUKTURĘ WIEKU LUDNOŚCI OBSZARÓW WIEJSKICH
Wpływ migracji na strukturę wieku ludności obszarów wiejskich zależy od wielu czynników, takich jak kierunek migracji, polityki demograficzne i gospodarcze. Może prowadzić do starzenia się populacji, spadku dzietności lub wręcz przeciwnie – do przyrostu ludności i zrównoważonego rozwoju.
– Starzenie się ludności: Jednym z głównych skutków migracji z obszarów wiejskich może być spadek liczby ludności w młodszych grupach wiekowych. Młodzi ludzie często wyjeżdżają do miast w poszukiwaniu lepszych możliwości edukacji, pracy i rozwoju zawodowego. To prowadzi do starzenia się populacji na obszarach wiejskich, ponieważ większość pozostających tam osób to osoby starsze, które nie mają takiej skłonności do migracji.
– Brak dzietności: Brak młodych ludzi na obszarach wiejskich może prowadzić do spadku dzietności. Młodzi ludzie, którzy opuszczają wieś, często decydują się na opóźnienie założenia rodziny lub nawet w ogóle nie mają dzieci. Starzenie się populacji w połączeniu z niską dzietnością może skutkować zubożeniem i zmniejszeniem dynamiki demograficznej obszarów wiejskich.
– Przyrost ludności z migracji zagranicznej: Migracja zagraniczna może prowadzić do wzrostu liczby ludności w obszarach wiejskich. Przykładem może być sytuacja, w której emigranci z innych krajów decydują się na osiedlenie się na wsiach, np. w wyniku zakupu taniej ziemi rolniczej. Taki skok napływu imigrantów może skutkować młodszą strukturą wieku i większą dzietnością na obszarach wiejskich.
– Zrównoważony rozwój: Migracja może także prowadzić do zrównoważonego rozwoju obszarów wiejskich. Jeśli migracja jest wynikiem przyciągania ludzi do obszarów wiejskich, które mają korzystne warunki życia i działalność gospodarczą, może to prowadzić do zwiększenia zasobów ludzkich i ekonomicznych na wsiach. Wpływ migracji może być korzystny dla rozwoju lokalnej społeczności, przyciągając inwestycje i tworząc nowe miejsca pracy.
7. STRUKTURA NARODOWOŚCIOWA, ETNICZNA I WYZNANIOWA
DLACZEGO POLSKA JEST KRAJEM NIEMAL JEDNOLITYM NARODOWOŚCIOWO I WYZNANIOWO?
– prawie 86% mieszkańców polskich stanowią katolicy,
– ok. 50 tys. swoich wyznawców ma kościół prawosławny,
– ok. 130 tys. wyznawców mają kościoły protestanckie,
– ok. 120 tys. To świadkowie Jehowy,
– Polskę zamieszkują również muzułmanie mi.n potomkowie Tatarów (głównie mieszkańcy wschodnich rejonów Polski), oraz
– wyznawcy judaizmu (największe skupiska są w Warszawie, Krakowie i we Wrocławiu).
SPOŁECZNOŚCI ETNICZNE
W naszym kraju są regiony, gdzie żyją różne społeczności etniczne. Są to m.in.:
– Ślązacy,
– Podhalanie,
– Łowiczanie,
– Kurpie,
– Kaszubi.
CZYM JEST FOLKLOR?
To tradycje poszczególnych społeczności etnicznych np.: oryginalne stroje, muzyka, rzemiosło artystyczne czy taniec
CECHY, KTÓRE WYRÓŻNIAJĄ KASZUBÓW SPOŚRÓD INNYCH SPOŁECZNOŚCI ETNICZNYCH W POLSCE
– Wielu Kaszubów posługuje się językiem kaszubskim;
– w 2005 r uznano język kaszubski za język regionalny;
– językiem kaszubskim można posługiwać się w urzędach i szkołach oraz zdawać z niego maturę.
9. STRUKTURA ZATRUDNIENIA I BEZROBOCIE
PODZIAŁ GOSPODARKI NA SEKTORY
Wyróżniamy trzy sektory w gospodarce każdego kraju:
– rolnictwo (wraz z leśnictwem, łowiectwem oraz rybactwem);
– przemysł (wraz z budownictwem);
– usługi.
JAKIE MOGĄ BYĆ PRZYCZYNY BEZROBOCIA?
Przyczyny bezrobocia mogą być różne i zależą od wielu czynników, np.:
– Spowolnienie gospodarcze: w przypadku spadku aktywności gospodarczej, firmy często zwalniają pracowników w celu obniżenia kosztów.
– Automatyzacja i postęp technologiczny: rozwój technologii może prowadzić do zastępowania pracowników maszynami i automatyzację procesów, co może prowadzić do redukcji miejsc pracy.
– Niewystarczający popyt na produkty i usługi: gdy popyt na produkty i usługi maleje, firmy mogą być zmuszone do zwolnień, aby dostosować się do spadku zapotrzebowania.
POJĘCIE: CZYM JEST POPYT?
Popyt to po prostu chęć kupienia czegoś lub skorzystania z usług. Kiedy jest coś, czego chcielibyśmy mieć lub skorzystać, wyrażamy popyt, np., jeśli chciałbyś kupić klocki do zabawy, wyrażasz popyt na te klocki.
Inni ludzie również mają popyt na różne rzeczy. Jednak ważne jest, aby pamiętać, że nie zawsze mamy możliwość spełnienia naszego popytu. Czasami coś jest za drogie lub po prostu niedostępne. Wtedy musimy zaczekać lub poszukać czegoś innego, co spełni nasze potrzeby.
Popyt jest ważny w gospodarce, ponieważ gdy wiele osób chce kupić jakąś rzecz, producenci są zachęcani do jej produkcji. Im większy popyt na coś, tym więcej osób będzie pracować nad jej produkcją, co z kolei może pomóc w tworzeniu miejsc pracy i generowaniu większych dochodów.
– Zmiany organizacyjne w gospodarce: np. przeniesienie produkcji za granicę, mogą prowadzić do utraty miejsc pracy w niektórych sektorach.
– Zawodowe nierówności i braki umiejętności: nieodpowiednie umiejętności, brak wykształcenia
– Demograficzne czynniki: zmniejszenie liczby ludności w wieku produkcyjnym, rosnąca liczba osób opuszczających rynek pracy z powodu emerytury czy długotrwałego bezrobocia mogą wpływać na wskaźniki bezrobocia.
– Bariery geograficzne: często bezrobocie występuje w określonych regionach, gdzie brakuje miejsc pracy w odpowiednich branżach.
BEZROBOCIE W POLSCE
CZYM JEST STOPA BEZROBOCIE?
Informuje o poziomie bezrobocia w danym kraju lub regionie. Stopa bezrobocia przedstawia procentowy udział zarejestrowanych bezrobotnych w ogólnej liczbie ludności aktywnej zawodowo.
PRZYCZYNY BEZROBOCIA:
– niedostosowanie kwalifikacji pracowników do wymagań pracodawców;
– automatyzacja i mechanizacja produkcji (brak zapotrzebowania na siłę roboczą);
– zmiany zapotrzebowania na towary i usługi;
– wyjazdy w celach zarobkowych do innych państw;
– spadek liczby ludności w wieku produkcyjnym.
SKUTKI BEZROBOCIA
SKUTKI SPOŁECZNE | SKUTKI EKONOMICZNE |
spadek poczucia własnej wartości wśród osób bezrobotnych, dotyczy to głównie osób pozostających bez pracy przez dłuższy czas | obniżenie poziomu życia bezrobotnych i ich rodzin |
powstawanie lub pogłębienie patologii społecznych np. Alkoholizmu | zwiększenie wydatków z budżetu państwa m.in. Na wypłatę zasiłków dla bezrobotnych |
spadek motywacji do podjęcia pracy | emigracja zarobkowa |
10. MIASTA
CZYM JEST URBANIZACJA?
To proces rozwoju istniejących miast i powstawania nowych. Urbanizacja związana jest również z upowszechnianiem miejskiego stylu życia i wzrostem liczby osób pracujących w przemyśle oraz usługach.
Skutkiem urbanizacji jest to, że rośnie liczba mieszkańców miast i zwiększa się zajmowana przez nie powierzchnia.
Inaczej:
Urbanizacja to proces, w którym więcej osób przeprowadza się ze wsi do miast. Czemu tak się dzieje? Bo w miastach jest więcej pracy, lepsze szkoły, a także więcej ciekawych miejsc do odwiedzenia i rzeczy do zrobienia.
POJĘCIE
WSKAŹNIK URBANIZACJI – wyraża procentowy udział mieszkańców miast w ogólnej liczbie ludności danego kraju lub regionu.
POZIOM URBANIZACJI I W WYBRANYCH KRAJACH EUROPY
– w 2018 r., w Polsce, wartość wskaźnika urbanizacji wynosiła ok. 60%
– najwyższym poziomem urbanizacji odznaczały się: zachodnia część kraju oraz Górny Śląsk
– najniższym poziomem urbanizacji odznaczały się: południowo-wschodnia Polska
– Polska w stosunku do innych państw europejskich jest krajem średnio zurbanizowanym
POZIOM URBANIZACJI W TRZECH INNYCH KRAJACH EUROPY
– Niemcy: Niemcy to kraj, w którym mieszka dużo ludzi. Duże miasta takie jak Berlin, Monachium czy Frankfurt są bardzo zatłoczone. Wiele osób decyduje się zamieszkać w miastach, ponieważ oferują one dużo możliwości pod względem pracy, edukacji i kultury.
– Francja: We Francji również wiele osób mieszka w miastach. Paryż, to największe miasto, w którym żyje wiele osób. Jest tam dużo słynnych zabytków, takich jak Wieża Eiffla i Luwr, które przyciągają turystów z całego świata. Dlatego też wiele osób decyduje się na życie w tej pięknej stolicy.
– Włochy: Włochy to również kraj z dużą ilością ludzi. Rzym, Mediolan, Florencja i Wenecja to tylko kilka z wielu pięknych miast, w których ludzie decydują się zamieszkać. Włochy są znane ze swojej kultury, sztuki oraz pysznej włoskiej kuchni. To sprawia, że wiele osób przeprowadza się do tych miast.
CZYM SĄ AGLOMERACJE?
To zespoły blisko położonych miast. Są dwa typy aglomeracji:
– aglomeracja monocentryczna (składa się z jednego dużego miasta i wielu mniejszych np. Aglomeracja warszawska, łódzka, Krakowska, wrocławska);
– aglomeracja policentryczna (inaczej konurbacja; tworzy wiele miast, wśród których nie ma jednego środka dominującego, np. Konurbacja katowicka.
PRZYCZYNY ROZWOJU DUŻYCH MIAST W POLSCE
WARSZAWA
– Bardzo ważna była funkcja handlowa ze względu na położenie miasta nad Wisłą oraz na skrzyżowaniu szlaków handlowych wiodących z północy na południe i ze wschodu na zachód.
– Następnie ważniejsza stała się funkcja administracyjna (siedziby urzędów państwowych, a później stolica kraju).
– Obecnie duże znaczenie mają: funkcje usługowe, handlowe i edukacyjno-naukowe. Mniejsze znaczenie odgrywa funkcja przemysłowa.
KRAKÓW
– Rozwój zawdzięcza funkcjom handlowym, administracyjny i edukacyjno-naukowym (w XIV w. powstała pierwsza wyższa uczelnia w Polsce).
– Następnie wzrosło znaczenie funkcji przemysłowej (powstała tam huta).
– Obecnie duże znaczenie mają funkcje: edukacyjna, naukowa, turystyczna i religijna.
GDAŃSK
– Najważniejsza była funkcja handlowa (położenie miasta na wybrzeżu Bałtyku w pobliżu ujścia Wisły).
– Następnie ważniejsza stawała się funkcja przemysłowa związana np. Z rozwojem stoczni oraz lokalizacją rafinerii ropy naftowej.
– Obecnie ważna jest funkcja usługowa, edukacyjno-naukowa i turystyczna.
ROZWÓJ DUŻYCH MIAST A ZMIANY W STREFACH PODMIEJSKICH
JAKIE SĄ PRZYCZYNY ZMIAN W STREFACH PODMIEJSKICH?
– chęć posiadania własnego domu z ogródkiem;
– różnice cen domów i mieszkań (często na wsiach, na obrzeżach miast można kupić dom w cenie mieszkania w mieście);
– wyższymi czynszami w miastach niż na obrzeżach i obszarach wiejskich;
– więcej terenów zielonych, niezajętych przez budynki, ulice i chodniki niż w miastach;
– pogarszanie się jakości życia w centralnych dzielnicach miast historyczną zabudową (zły stan techniczny wielu budynków);
– korki uliczne oraz hałas i zanieczyszczenie powietrza;
– wysokie ceny zakupu i wynajmu gruntów przeznaczonych pod działalność gospodarczą w miastach.
KORZYŚCI, KTÓRE MOGĄ OSIĄGNĄĆ FIRMY DZIĘKI PRZENIESIENIU DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ Z DUŻYCH MIAST DO SĄSIEDNICH GMIN
– brak korków, które utrudniały dojazd do firmy pracownikom i klientom;
– lepszy dojazd dla samochodów dostawczych;
– możliwość pozyskania większych działek na rozbudowę zakładów.
WPŁYW ROZWOJU DUŻYCH MIAST NA ZMIANY STRUKTURY DEMOGRAFICZNEJ LUDNOŚCI ZAMIESZKUJĄCEJ STREFY PODMIEJSKIE
– ucieczka od zgiełku miejskiego życia;
– chęć poprawy warunków mieszkaniowych (poza miastem można kupić dom w cenie mieszkania w mieście);
– osoby przenoszące się z miast do stref podmiejskich zwykle są lepiej wykształcone, osiągają wyższe dochody niż rodowici mieszkańcy wiejskich obszarów;
– w strefie podmiejskiej dominują ludzie młodzi, którzy mają dzieci lub planują ich posiadanie.
ĆWICZENIA - SPRAWDŹ WIEDZĘ PRZED SPRAWDZIANEM
Przykładowe zestawienia zadań, które mogą być idealnym treningiem przed realnym sprawdzianem.
Pliki do pobrania w .pdf i wydrukowania TUTAJ
