PRZYRODA KLASA IV DZIAŁ III. POZNAJEMY ŚWIAT ORGANIZMÓW
ŁAŃCUCH POKARMOWY
Łańcuch pokarmowy tworzą organizmy uszeregowane w kolejności: zjadany – zjadający
Pierwszym ogniwem każdego łańcucha pokarmowego jest producent. Następnymi ogniwami są kolejni konsumenci.
PRZYKŁAD ŁAŃCUCHA POKARMOWEGO
Ziemniak – stonka – bażant – lis
Trawa – koza – wilk
Koniczyna – zając – orzeł
JAK ZBUDOWANE SĄ ORGANIZMY?
Organizmy zbudowane są z małych komórek. Niektóre organizmy składają się
tylko z jednej komórki, są to organizmy jednokomórkowe (bakterie lub
niektóre grzyby np. drożdże), a te co składają się z wielu komórek to organizmy
wielokomórkowe (zwierzęta, rośliny i niektóre grzyby).
CZYNNOŚCI ŻYCIOWE ORGANIZMÓW ŻYWYCH
Wszystkie organizmy zbudowane są z komórek i wykonują te same czynności
życiowe: odżywiają się, oddychają, wykonują ruchy, wydalają, rozwijają się i
rosną, rozmnażają się
SPOSOBY ODŻYWIANIA SIĘ ORGANIZMÓW
Organizmy mogą być samożywne lub cudzożywne.
Organizmy samożywne to takie, które potrafią same wytwarzać pokarm.
Należą do nich rośliny i niektóre bakterie.
Organizmy cudzożywne to takie, które zjadają inne organizmy, lub odżywiają
się szczątkami znajdującymi się w glebie lub na dnie zbiorników wodnych. Do
tej grupy zaliczamy zwierzęta, grzyby część bakterii oraz pasożyty.
WYJAŚNIJ POJĘCIE I PODAJ PRZYKŁAD TAKICH ORGANIZMÓW:
PRODUCENCI – są to organizmy samożywne, najczęściej rośliny. To pierwsze
ogniwo każdego łańcucha pokarmowego, które samodzielnie wytwarza
(produkuje) pokarm.
Przykład producenta – koniczyna, ziemniak, trawa
KONSUMENCI – to organizmy, które żywią się innymi organizmami. Należą do
nich zwierzęta roślinożerne, mięsożerne i wszystkożerne.
Przykład konsumenta roślinożernego – zając, ślimak, sarna, stonka, koza
Przykład konsumenta mięsożernego – orzeł, wilk, żaba
Przykład konsumenta wszystkożernego – lis, jeż
DESTRUENCI – to konsumenci, którzy odżywiają się szczątkami innych
organizmów. Jeżeli rozkład jest częściowy, powstaje wtedy warstwa gleby –
próchnica.
Przykład destruentów: bakterie, grzyby, dżdżownica
PASOŻYTY – to organizmy żyjące kosztem innych żywych organizmów.
Pobierają potrzebne im substancje pokarmowe z ciał innych żywych
organizmów (żywiciele), zazwyczaj wyrządzając im szkody.
Przykład pasożyta: kleszcze i wszy pasożytują na skórze ludzi. Pchły pasożytują
na skórze zwierząt. Tasiemiec uzbrojony żyje w jelicie człowieka. Utrzymuje się
za pomocą haczyków i przyssawek.
ELEMENTY BUDOWY ORGANIZMÓW OD NAJPROSTSZEGO
DO NAJBARDZIEJ ZŁOŻONEGO?
Komórka – tkanka – narząd/organ – układ/system – organizm
Tkankę tworzą podobne do siebie komórki, które pełnią te same funkcje np.
tkanka mięśniowa.
Narząd budują grupy tkanek (narządem są serce lub żołądek), a u roślin jest to
organ np. liść.
Układy narządów uczestniczą w wykonywaniu czynności życiowych np. układ
krwionośny u zwierząt lub system np. pędowy u roślin
Organizm to poszczególne systemy, które współpracują ze sobą.
NA CZYM POLEGA PROCES FOTOSYNTEZY?
Fotosynteza to proces, w którym z dwutlenku węgla i wody, z udziałem światła powstają substancje pokarmowe i tlen.
Dwutlenek węgla + woda z udziałem światła powstaje pokarm + tlen
KTÓRE ZWIERZĘTA I ROŚLINY MOŻNA TRZYMAĆ W DOMU?
KTÓRE HODUJE SIĘ DLA ZASPOKOJENIA POTRZEB CZŁOWIEKA?
Zwierzęta, które można trzymać w domu to np.: koty, psy, ryby, chomiki, papugi. Obecność zwierząt pozwala nam na obserwacje ich wyglądu i zachowania. Są też zwierzęta, które można oswoić, czyli przyzwyczaić do życia z ludźmi. Zwierzęta, które hoduje się dla zaspokojenia potrzeb człowieka to np. królik, koza, kura.
Zabronione jest trzymanie zwierząt chronionych (np. żubr, bocian, orzeł), niebezpiecznych (np. jadowite węże, pająki) oraz dzikich (np. wiewiórka, sarna).
Rośliny doniczkowe warto mieć w domu, ponieważ zdobią nasze pomieszczenia. W ciągu dnia rośliny pochłaniają dwutlenek węgla, a uwalniają tlen, który jest potrzebny człowiekowi do oddychania. Inna funkcja to nawilżanie powietrza, oraz oczyszczanie (fikus paproć) ze szkodliwych substancji.
ZWIERZĘTA, KTÓRE WYRZĄDZAJĄ SZKODY W DOMU?
Rybik cukrowy, karaczan, prusak, wołek zbożowy, mklik mączny, mól włosienniczek znany jako ubraniowy
Zwierzę, które pomaga zwalczać szkodniki domowe to kątnik domowy. Jest to pająk, który chwyta swoje ofiary w swoje gęste sieci.
DLACZEGO DZIKIE ZWIERZĘTA UCIEKAJĄ DO MIASTA?
W mieście jest mniej naturalnych wrogów, łatwiej jest zdobyć pożywienie i znaleźć kryjówkę.
CO TO JEST SIEĆ POKARMOWA?
Sieć pokarmową tworzą przeplatające się łańcuchy pokarmowe. Wynika to ztego, że większość organizmów odżywia się pokarmem różnego rodzaju np.: Lis zjada nie tylko żaby i jeże, ale również borówki.
MATERIAŁY DO POBRANIA W PDF
Ten dział można pobrać w pdf tutaj
ĆWICZENIA - SPRAWDŹ WIEDZĘ PRZED SPRAWDZIANEM
Przykładowe zestawienia zadań, które mogą być idealnym treningiem przed realnym sprawdzianem.
Pliki do pobrania w .pdf i wydrukowania TUTAJ
