HISTORIA KLASA V DZIAŁ I. PRADZIEJE I NAJDAWNIEJSZE CYWILIZACJE

JAK WYGLĄDAŁO ŻYCIE CODZIENNE CZŁOWIEKA W EPOCE PAEOLITU I NEOLITU?

Epoka Paeolitu

Ludzie w epoce Paeolitu żyli w niewielkich grupach i wspólnie zdobywali pożywienie. Najpierw żywili się tym, co udało im się zebrać np. dziko rosnące owoce, nasiona, jadalne rośliny oraz mniejsze zwierzęta.

Z czasem nauczyli się używać prostych narzędzi, które znajdowali w swoim otoczeniu np. kamienie, kije lub kości. Za ich pomocą polowali, wykopywali z ziemi rośliny czy rozłupywali orzechy.

Stopniowo zaczęli wytwarzać kamienne narzędzia np. pięściaki, prymitywne noże, groty strzał i włóczni. Tak wyposażeni w większych grupach organizowali łowy na większe, groźne zwierzęta. Za pomocą pięściaków mogli kroić mięso, sporządzać ubrania ze skór. Opanowali również umiejętność posługiwania się ogniem. Dzięki temu mogli ogrzać się, odstraszać zwierzęta, piec mięso lub rośliny.

Z czasem zaczęło brakować im jedzenia więc musieli przesiedlać się na inne tereny. Taki tryb życia najdawniejszych ludzi nazywamy wędrownym lub koczowniczym.

Epoka Neolitu

W tej epoce rozwinęło się rolnictwo, a ludzie zaczęli prowadzić osiadły tryb życia. Zakładali też stałe osady, budowali chaty z drewna, a później także domy z glinianych cegieł suszonych na słońcu.

Rolnicy zbierali plony, dbali o ziemię, wysiewali ziarna, chronili plony przed dzikimi zwierzętami i czekali aż rośliny wyrosną. Nie mogli więc przesiedlać się tak jak ludzie z epoki paleolitu.

Dzięki temu, że rolnicy nauczyli uprawiać się większą ilość pożywienia, mogli też udomowić zwierzęta. Hodowali owce, kozy, świnie, drób i bydło. Nie tylko mieli mięso, ale także mleko, jajka i wełnę. Konie i woły służyły im także do przewozu ciężkich ładunków czy ludzi.

Zaczęto wytwarzać tkaniny, z których szyto ubrania, z gliny lepiono naczynia, służące do przechowywania żywności. Gliniane garnki suszono na słońcu, z czasem zaczęto je wypalać. Dzięki temu, że rolnictwo bardzo rozwinęło się, część ludzi mogła zająć się rzemiosłem. Rzemieślnicy w zamian za swoje przedmioty wymieniali się z rolnikami na jedzenie i tak narodził się handel a wraz z nim nowa grupa społeczna – kupcy.

NAD JAKIMI RZEKAMI POWSTAWAŁY NAJDAWNIEJSZE CYWILIZACJE?

Mezopotamia nad rzekami Eufrat i Tygrys.

Egipt nad rzeką Nil.

Izrael nad rzeką Jordan.

Indie nad rzekami: Indus, Ganges, Brahmaputrą.

Chiny nad rzekami: Huang He i Jangcy.

OSIĄGNIĘCIA LUDÓW ZAMIESZKUJĄCYCH TERENY
STAROŻYTNEJ MEZOPOTAMII, EGIPTU, INDII I CHIN

Mezopotamia

– wynalezienie pisma;

– wynalezienie koła;

– matematyka (np. działania na dużych liczbach i ułamkach, obliczanie miar kątów);

– kalendarz;

– podział roku na 12 miesięcy, doby na 24 godziny, godziny na 60  minut);

– zbudowanie systemów nawadniających;

– wkład w astronomii;

– wznoszenie potężnych budowli z cegły np. Ziggurat – mezopotamska budowla świątynna;

– wynalezienie pisma obrazkowego a później klinowego.

Egipt

– rozwój rolnictwa np.: kopanie kanałów i sztucznych zbiorników służących do nawadniania terenów;

– potrafiono wyrabiać papirus (cienkie arkusze) na którym pisano;

– przeprowadzano niezwykle trudne operacje np.: oczu i mózgu z zastosowaniem środków znieczulających (trepanacja czaszki);

– budowano domy i świątynie;

– potrafiono leczyć zęby;

– mumifikowano zwłoki;

– Egipcjanie opracowali sposoby na obliczanie powierzchni i objętości figur geometrycznych;

– w obliczeniach stosowali system dziesiętny;

– umieli również przewidzieć kiedy nastąpi zaćmienie Słońca;

– w zależności od wylewu Nilu określali długość roku na 365 dni.

Indie

– wytwarzali kunsztowne przedmioty;

– potrafili budować miasta;

– uprawiali zboża;

– dużym osiągnięciem była wspaniała literatura.

Chiny

– posługiwano się skomplikowanym systemem pisma, które używane jest do dziś;

– budowano miasta;

– wytwarzali papier i jedwab.

CO ZNACZY OKREŚLENIE „EGIPT DAREM NILU”?

Egipcjanie żyli dzięki corocznym wylewie rzeki Nil. Rozbudowali oni system kanałów umożliwiający rozwój rolnictwa. Uprawiano tam wiele roślin np. cebulę, soczewicę. Łowiono również ryby, które były tanim pożywieniem. Nad rzeką rosła również roślina – cibora papirusowa, z której wytwarzano papier. Dzięki uprawie roślin oraz możliwości łowienia ryb ludzie mieli pożywienie.

STRUKTURA SPOŁECZNA STAROŻYTNEGO EGIPTU

FARAON Najważniejszą osobą w starożytnym Egipcie był Faraon. Jego władza była dziedziczna i przechodziła z ojca na syna. On wydawał wszystkie polecenia i do niego należała cała egipska ziemia, jej mieszkańcy i ich dobytek. Był najwyższym sędzią. Sprawował monarchię despotyczną czyli niczym nieograniczoną.

URZĘDNICY I KAPŁANI Realizowali wolę faraona.

Urzędnicy zarządzali budową i naprawą kanałów nawadniających, mierzyli poziom wody podczas wylewu Nilu, przewidywali jakie będą plony. Musieli określić, jak wielkie daniny będą chłopi musieli oddać faraonowi.

Kapłani zajmowali się nauką. Jako ludzie wykształceni często pełnili funkcję wysokich urzędników oraz byli najbliższymi doradcami faraona. Oni organizowali obrzędy religijne. Obowiązywały ich różne nakazy, np.: musieli golić głowę, wąsy, brodę oraz brwi Nosili lniane ubrania. Nie mogli spożywać niektórych pokarmów. Kapłani mieli wstęp do pomieszczenia, w którym znajdował się posąg boga.

CHŁOPI, RZEMIEŚLNICY I KUPCY

Chłopi uprawiali pola, a część plonów musieli oddać faraonowi, urzędnikom i kapłanom w formie daniny. Gdy nie pracowali na polu, pracowali przy wznoszeniu wielkich budowli takich jak pałace, grobowce, świątynie czy drogi.

Rzemieślnicy wyrabiali przedmioty codziennego użytku, broń, ozdoby i narzędzia. Wielu z nich było artystami i wykonywali ścienne malowidła albo posągi bóstw do świątyń.

Kupcy zajmowali się handlem.

NIEWOLNICY

Stanowili nieliczną grupę osób, która zatrudniana była do służby w pałacach władców.

CO OZNACZAJĄ SŁOWA: REWOLUCJA NEOLITYCZNA, POLITEIZM, MONOTEIZM, ZIGGURAT, TORA, ZIEMIA OBIECANA?

Rewolucja neolityczna – przejście od gospodarki łowiecko-zbierackiej do rolniczej.

Politeizm – wiara w wielu bogów.

Monoteizm – wiara w jednego Boga.

Ziggurat – mezopotamska budowla świątynna. Miała ona formę schodkową, zwężającej się ku górze wieży.

Tora to pięć pierwszych ksiąg biblii hebrajskiej ręcznie spisana na zwoju nawiniętym ma drewniane wałki.

Ziemia Obiecana to miejsce, do którego Mojżesz prowadził Izraelitów. Żydzi wierzyli, że Bóg uczynił ich narodem wybranym i obiecał, że Palestyna to miejsce, które będzie ojczyzną dla nich.