BIOLOGIA KLASA VII DZIAŁ II. SKÓRA - POWŁOKA ORGANIZMU

1. BUDOWA SKÓRY

Skóra składa się z dwóch warstw:

– Naskórka, który zbudowany jest z tkanki nabłonkowej, nie przepuszcza wody i innych substancji, posiada kilka warstw – zewnętrzną rogową oraz warstwę rozrodczą, która jest najgłębszą częścią naskórka. Tutaj znajdują się komórki barwnikowe, które produkują melaninę.

POJĘCIE

CZYM JEST MELANINA?

To komórki barwnikowe, które znajdują się w warstwie rozrodczej i nadają kolor skórze, włosom i oczom. Ponadto chronią organizm przed szkodliwym działaniem promieniowania UV

 

– Skóry właściwej składającej się z tkanki łącznej, która zawiera włókna białka (kolagen). Włókna te nadają skórze sprężystość i elastyczność oraz odporność na rozerwanie.

Tutaj znajdują się liczne włosowate naczynia krwionośne, a płynąca przez nie krew dostarcza skórze tlenu i substancji odżywczych.

Bierze ona również udział w regulacji temperatury ciała.

W skórze właściwej są struktury odbierające bodźce, a także włosy i gruczoły. Pod tą skórą znajduje się warstwa podskórna, którą budują głównie tkanki tłuszczowe. Pełni ona funkcję ochronną.

CZYM JEST SKÓRA WŁAŚCIWA I WARSTWA PODSKÓRNA?

Skóra właściwa:

– znajduje się pod naskórkiem;

– składa się w tkanki łącznej, która zawiera kolagen (nadaje skórze sprężystość i elastyczność oraz odporność na rozerwanie);

– zawiera liczne włosowate naczynia krwionośne, a płynąca przez nich krew dostarcza skórze tlenu oraz substancji odżywczych, bierze także udział w regulacji temperatury ciała;

– występują struktury odbierające bodźce;

– występują włosy gruczoły.

Warstwa podskórna:

– zbudowana z tkanki tłuszczowej;

– pełni funkcję ochronną (zabezpiecza organizm przed zimnym i urazami).

CZYM SĄ RECEPTORY W SKÓRZE?

To tysiące zakończeń nerwowych, które odbierają bodźce z otoczenia np. ciepło, zimno, dotyk czy ból.

Najbardziej wrażliwe na bodźce receptory znajdują się m.in. w opuszkach palców i wargach.

Receptory mają zdolność adaptacji, czyli dostosowywania się do zmian.

FUNKCJE SKÓRY

– ochronna (np. przed urazami, promieniowaniem UV)

– termoregulacja (wydzielanie potu, rozszerzanie i zwężanie się naczyń krwionośnych)

– wydalnicza (zbędnych produktów przemiany materii, usuwanie z organizmu nadmiaru wody)

– wydzielnicza (wydzielanie łoju i potu, wydzielanie mleka)

– syntetyzująca (synteza witaminy D, wytwarzanie melaniny)

– odbieranie bodźców z otoczenia (receptory) np. dotyku, ciepła, zimna czy bólu

– wymiana gazowa (pobieranie tlenu oraz usuwanie dwutlenku węgla)

WYTWORY NASKÓRKA – FUNKCJA OCHRONNA

– włosy (izolują najbardziej wrażliwe okolice ciała od wpływów otoczenia)

– paznokcie (to twarde płytki, które chronią opuszki palców)

– gruczoły potowe (wydzielają pot czyli płyn złożony z wody, soli i zbędnych produktów przemiany materii; biorą udział w termoregulacji)

– gruczoły łojowe (wydzielają łój, chronią skórę i włosy przed wyschnięciem oraz zapobiegają wnikaniu drobnoustrojów chorobotwórczych)

– gruczoły sutkowe (wytwarzają mleko u kobiet po porodzie, które zawiera wszystkie substancje potrzebne do wzrostu i rozwoju dziecka, natomiast mężczyźni mają te gruczoły nieaktywne)

ZASADY HIGIENY SKÓRY

– regularne mycie całego ciała (naprzemienne stosowanie zimnych i ciepłych kąpieli poprawia krążenie krwi);

– nie używać cudzych ręczników;

– nie używać cudzych przyborów toaletowych.

CHOROBY SKÓRY WYWOŁANE PRZEZ DROBNOUSTROJE CHOROBOTWÓRCZE

– opryszczka,

– łupież,

– grzybica.

JAK NALEŻY CHRONIĆ SKÓRĘ PRZED PROMIENIOWANIEM UV?

– należy unikać zbyt długiego przebywania na słońcu (nadmiar uszkadza materiał genetyczny komórek, co może doprowadzić do nowotworu złośliwego – czerniaka);

– należy stosować odpowiednie kremy ochronne.

CHOROBY SKÓRY

1. CZERNIAK SKÓRY

Przyczyna:

– zmiany w materiale genetycznym, powodujące niekontrolowane dzielenie się komórek skóry

Objawy: pojawienie się nieregularnej ciemnej o nieregularnych brzegach zmiany barw wynikowej

Leczenie: wycięcie zmienionego nowotworowo fragmentu skóry

Zapobieganie:

– unikanie długotrwałego przebywania na słońcu, w tym również korzystanie z solarium

– wizyty u dermatologa

– kontrola znamion barwnikowych na skórze

2. GRZYBICY SKÓRY I PAZNOKCI

Przyczyna:

– zakażenie grzybami chorobotwórczymi (stosowanie antybiotyków, kontakt z przedmiotami używanymi przez chore osoby)

Objawy:

– swędząca wysypka,

– pieczenie,

– łuszcząca się skóra,

– zgrubiałe i łamliwe paznokcie

Leczenie: leki przeciwgrzybicze stosowane na skórę lub doustnie

Zapobieganie:

– przestrzeganie zasad higieny

– używanie obuwia ochronnego na basenach i w łazienkach publicznych

– spożywanie produktów bogatych w cynk, żelazo oraz witaminy z grupy B

3. WSZAWICA

To choroba skóry powodowana przez pasożytnicze zwierzęta. Najczęściej znajdują się one na wniesionej skórze głowy, gdzie żywią się krwią. Na włosach widoczne są jaja tych pasożytów (gnidy).

Do zakażenia dochodzi wyniku bezpośredniego kontaktu z chorym lub poprzez używanie przedmiotów osobistego użytku.

Do zwalczania tych pasożytów stosuje się środki dostępne w aptece.

4. ŚWIERZB

To choroba pasożytnicza skóry wywołana przez roztocz, zwany świerzbowcem. Atakuje skórę między palcami, w zgięciach łokciowych i na brzuchu. Do zakażenia dochodzi przez bezpośredni kontakt z chorym lub pośrednio przez bieliznę pościelową. Do leczenia używa się specjalistycznych maści przepisanych przez lekarza dermatologa.

5. TRĄDZIK MŁODZIEŃCZY

Jest to choroba spowodowana nadmiernym wydzielaniem łoju, najczęściej wskutek zaburzeń hormonalnych. Zmiany skórne (krosty i drobne ropnie) pojawiają się w okresie dojrzewania na twarzy, klatce piersiowej lub/oraz plecach. O odpowiednim leczeniu trądziku decyduje dermatolog, który zazwyczaj zaleca stosowanie antybiotyku miejscowo lub doustnie.

CZYM SĄ OPARZENIA?

To uszkodzenia skóry spowodowane działaniem wysokiej temperatury.

Oparzenia mogą być:

– I stopnia (ból i zaczerwienienie)

– II stopnia (zaczerwieniona lub zniszczona skóra, pęcherze wypełnione płynem, obrzęk, ból)

– III stopnia (zniszczona skóra i tkanek leżących głębiej np. mięśni, zwęglenie skóry)

CZYM SĄ ODMROŻENIA?

Do odmrożeń może dojść pod wpływem działania niskiej temperatury.

Odmrożenia mogą być:

– I stopnia (uczucie zdrętwienia, zaczerwienienie, ból, pieczenie skóry)

– II stopnia (silny ból, sinoczerwony kolor skóry, duży obrzęk, pęcherze z płynem, zniszczenie części naskórka)

– III stopnia (kolor skóry jest niebieskoczarny, nieodwracalne uszkodzenie skóry i tkanek położonych głębiej)

PIERWSZA POMOC - JAK POSTĘPOWAĆ Z OFIARAMI OPARZEŃ?

  1. Pomoc należy rozpocząć od schładzania poparzonego miejsca, strumieniem zimnej wody przez około 10 minut.
  2. Jeśli jest potrzeba, należy nałożyć opatrunek na oparzone miejsce, jednak nie może on przylegać ściśle do skóry, ponieważ mógłby powodować dalsze uszkodzenia.

ĆWICZENIA - SPRAWDŹ WIEDZĘ PRZED SPRAWDZIANEM

Przykładowe zestawienia zadań, które mogą być idealnym treningiem przed realnym sprawdzianem.

Pliki do pobrania w .pdf i wydrukowania TUTAJ