Ta strona korzysta z ciasteczek, aby zapewnić Ci najlepszą możliwą obsługę. Informacje o ciasteczkach są przechowywane w przeglądarce i wykonują funkcje takie jak rozpoznawanie Cię po powrocie na naszą stronę internetową i pomaganie naszemu zespołowi w zrozumieniu, które sekcje witryny są dla Ciebie najbardziej interesujące i przydatne.
HISTORIA KLASA IV DZIAŁ IV. W CZASACH ZWYCIĘSTW I LATACH NIEWOLI
KIM BYLI?
Jan Zamoyski – jeden z największych mężów stanu w historii Polski. Uczył się we Francji, Niemczech oraz Włoszech (studenci wybrali go na rektora uczelni). Podczas studiów poznał kilka języków obcych. Po powrocie objął stanowisko królewskiego sekretarza na dworze Zygmunta Augusta. W ten sposób mógł poznać tajniki funkcjonowania państwa. Założył miasto Zamość i ufundował Akademię Zamojską. Wspomagał finansowo artystów, naukowców i pisarzy w tym – Jana Kochanowskiego.
Henryk Walezy – pochodził z Francji. Zasiadł na tronie Polski na kilka miesięcy, później uciekł do Francji i objął królewskie rządy po zmarłym bracie.
Stefan Batory – wybrany na króla Polski po ucieczce Henryka Walezego. Do jego sukcesów wojskowych i politycznych przyczynił się Jan Zamoyski.
Zygmunt III Waza – król Polski po śmierci Stefana Batorego.
Augustyn Kordecki – był przeorem czyli przełożonym klasztoru. Przez sześć tygodni dowodził obroną klasztoru paulinów na Jasnej Górze w Częstochowie.
Stefan Czarniecki – Bohater drugiej zwrotki polskiego hymnu. Był mistrzem wojny szarpanej. Za wierność i żołnierskie zasługi został mianowany przez króla Jana Kazimierza na hetmana. Buławę – symbol urzędu hetmańskiego otrzymał dopiero sześć tygodni przed śmiercią.
Jan III Sobieski – pokonał Turków w bitwie pod Chocimiem w 1673 roku. Szlachta wybrała go na Króla Polski. Turcy nadali mu groźny przydomek Lwa Lechistanu, czyli Polskiego Lwa.
Ignacy Krasicki – biskup, wybitny polski poeta
Canaletto – nadworny malarz Stanisława Augusta
Stanisław August Poniatowski – Król Polski
Osiągnięcia Stanisława Augusta Poniatowskiego w dziedzinie kultury:
– powołał do życia Szkołę Rycerską dla przyszłych oficerów;
– utworzył komisję edukacji narodowej, która dbała o rozwój szkolnictwa w Polsce;
– wspomagał finansowo naukowców i artystów. Spotykał się z nimi podczas tak zwanych obiadów czwartkowych;
– przebudował Zamek Królewski i wzniósł Łazienki Królewskie w Warszawie.
Tadeusz Kościuszko – stał na czele powstania. Wcześniej wyjechał do Ameryki i brał udział w wojnie o niepodległość Stanów Zjednoczonych przeciwko Wielkiej Brytanii jako jeden z dowódców armii amerykańskiej.
Wojciech Bartos – chłop, jeden z bohaterów bitwy pod Racławicami
Napoleon Bonaparte – generał, jeden z najwybitniejszych francuskich dowódców. W krótkim czasie odniósł wiele zwycięstw i stal się sławny w całej Europie. Napoleon utworzył księstwo warszawskie – niewielkie Polskie państwo. Po klęsce Napoleona Księstwo zostało zlikwidowane.
Jan Henryk Dąbrowski – generał, uczestnik insurekcji kościuszkowskiej oraz twórca Legionów Polskich we Włoszech.
Józef Wybicki – autor Mazurka Dąbrowskiego, który został napisany dla polskich legionistów
Romuald Traugutt – przywódca powstania styczniowego
Maria Skłodowska-Curie – wybitna polska uczona. Odkryła promieniotwórcze pierwiastki chemiczne: rad i polon. Dwukrotna laureatka Nagrody Nobla.
Michał Drzymała – polski chłop, który stał się symbolem oporu Polaków przeciwko germanizacji
Maria Konopnicka – poetka, oburzona pruskimi prześladowaniami napisała wiersz Rotę, do której skomponowano melodię
CZYM BYŁA KONSTYTUCJA 3 MAJA?
Była pierwszą konstytucją w Europie i drugą na świecie nowoczesną, spisaną ustawą uchwaloną 3 maja 1791 roku.
POJĘCIA
rektor – osoba, która zarządza wyższą uczelnią
mąż stanu – wybitny polityk
szlachta – grupa społeczna odgrywająca najważniejszą rolę w państwie. Wywodziła się ze średniowiecznego rycerstwa.
magnaci – najbogatsza grupa szlachty
hetman – dowódca wojsk w Rzeczypospolitej
kanclerz – jeden z najwyższych urzędników w Rzeczypospolitej. Kierował polityką zagraniczną państwa
potop szwedzki – określenie wojny polsko-szwedzkiej. Szwedzi tak szybko zajęli polskie ziemie, jak woda zalewa tereny podczas powodzi.
wojna szarpana – sposób prowadzenia walki, atak na przeciwnika z zaskoczenia, przygotowywanie zasadzek
husaria– ciężka jazda konna używana w średniowieczu przez Polaków.
obiady czwartkowe – król Stanisław August Poniatowski zapraszał wybitnych twórców kultury do swojej rezydencji – Łazienek, gdzie recytowano wiersze, dyskutowano o sztuce, najnowszych dziełach literackich czy projektach reform państwa. Na obiadach gościli między innymi: Ignacy Krasicki, Adam Naruszewicz, Stanisław Konarski, Grzegorz Piramowicz
szkoła rycerska – powstała w celu kształcenia obywateli przyszłych oficerów, aby w przyszłości mogli pokierować krajem. Taką szkołę ukończył Tadeusz Kościuszko
Komisja Edukacji Narodowej – utworzona przez króla Poniatowskiego. To instytucja powołana w celu zreformowania polskich szkół.
Towarzystwo do Ksiąg Elementarnych – zadaniem tej instytucji było opracowanie nowoczesnych programów nauczania oraz przygotowanie i wydawanie podręczników szkolnych. Grzegorz Piramowicz – ksiądz, który napisał Elementarz dla szkół parafialnych narodowych.
kosynierzy – chłopi, którzy walczyli kosami postawionymi na sztorc
konspiracja – nielegalna działalność prowadzona, w sposób tajny, w ukryciu , zazwyczaj prowadzona przeciwko istniejącej władzy
wojna partyzancka – wojna prowadzona z ukrycia, zwykle prowadzona przeciw okupantowi, wspierana poparciem ludzi
Syberia (Sybir) – kraina w Rosji o chłodnym klimacie, gdzie zsyłano ludzi na wiele lat więzienia np. za przestępstwa kryminalne albo ludzi sprzeciwiających się carskiej władzy
rusyfikacja – narzucanie ludziom innej narodowości żyjących w granicach Cesarstwa Rosyjskiego języka i kultury rosyjskiej
germanizacja – narzucanie ludziom innej narodowości żyjących w granicach państwa niemieckiego języka i kultury niemieckiej
rugi pruskie – usuwanie z terenu Prus, Polaków pochodzących z innych zaborów
akcja kolonizacyjna – polegała na sprowadzeniu osadników niemieckich, którzy osiedlali się w polskich gospodarstwach rolnych uprzednio wykupywanych od Polaków
strajk – forma protestu, polegająca na przerwaniu pracy przez pracowników lub nauki przez uczniów
Nagroda Nobla – to najbardziej cenione na świecie wyróżnienie przyznawane za osiągnięcie naukowe, literackie albo za działalność na rzecz pokoju.
Instytut Radowy – miejsce, w którym prowadzone są badania z zakresu fizyki i chemii oraz leczy się choroby nowotworowe z wykorzystaniem pierwiastków promieniotwórczych
DATY
1655 r. – początek potopu szwedzkiego
1660 r. – koniec wojny ze Szwecją
1673 r. – bitwa pod Chocimiem (Jan III Sobieski rozbił jedną z armii tureckich)
12 września 1683 r. – bitwa pod Wiedniem
3 maja 1791 r. – uchwalenie konstytucji 3 Maja
1772 r.– I rozbiór Polski (Rosja, Austria, Prusy)
1793 r. – II rozbiór Polski (Rosja, Prusy)
24 marca 1794 r. – insurekcja kościuszkowska
4 kwietnia 1794 r. – bitwa pod Racławicami
10 października 1794 r. – bitwa pod Maciejowicami (Kościuszko poniósł klęskę)
1795 r. – III rozbiór Polski (Austria, Prusy, Rosja)
1797 r. – utworzenie Legionów Polskich we Włoszech
1807 r. – powstanie Księstwa Warszawskiego
1815 r. – upadek Napoleona, likwidacja Księstwa Warszawskiego
styczeń 1863 r. – w nocy z 22 na 23 stycznia w zaborze rosyjskim wybuchło powstanie styczniowe
1864 r. – klęska powstania styczniowego
1901 r. – strajk dzieci we Wrześni
1904 r. – początek sprawy wozu Drzymały
1903 r. – Nagroda Nobla dla małżonków Curie
1911 r. – Nagroda Nobla dla Marii Skłodowskiej-Curie
1932 r. – założenie Instytutu Radowego w Warszawie
JAKIE BYŁY PRZYCZYNY KLĘSKI I SKUTKI POWSTANIA STYCZNIOWEGO?
Przyczyny klęski:
– chęć odzyskania niepodległości przez Polaków
– nasilenie się rusyfikacji
– narastający rosyjski terror
– niezadowolenie z polityki, jaką prowadził car
Skutki powstania styczniowego:
– większość uczestników powstania zamordowano lub wysyłano na Sybir
– przewaga licznej i dobrze uzbrojonej armii Rosyjskiej
– mała grupa chłopów, która brała udział w powstaniu
– słabo zorganizowani powstańcy