BIOLOGIA KLASA VI DZIAŁ I. W KRÓLESTWIE ZWIERZĄT

WSPÓLNE CECHY ZWIERZĄT

– zwierzęta są organizmami wielokomórkowymi;

– ich komórki mają jądro komórkowe (nie zawierają chloroplastów i ściany komórkowej);

– są organizmami cudzożywnymi (nie potrafią samodzielnie wytwarzać pokarm, ponieważ nie zawierają chloroplastów).

BUDOWA KOMÓRKI ZWIERZĘCEJ

– błona komórkowa;

– cytozol;

– mitochondrium;

– wakuola,

– rybosomy;

– jądro komórkowe.

JAK JEST ZBUDOWANY ORGANIZM ZWIERZĄT?

Organizm zwierząt zbudowany jest z wielu komórek, komórki tego samego rodzaju skupione są w tkanki. Tkanki wchodzą w skład narządów, a te tworzą układy narządów. Całość tworzy organizm.

DWIE GRUPY ZWIERZĄT – KRĘGOWCE I BEZKRĘGOWCE
ORAZ RÓŻNICE W ICH WYGLĄDZIE

Zwierzęta kręgowe – należą do nich: ryby (karp), płazy (rzekotka), gady (pyton), ptaki (sowa) i ssaki (tygrys)

Mają sztywny szkielet wewnętrzny, który chroni narządy i stanowi rusztowanie dla ciała. Nadaje mu kształt. Główne części to kręgosłup i czaszka.

Zwierzęta bezkręgowe – należą do nich: parzydełkowce (chełbia), płazińce (tasiemiec), nicienie (glista), pierścienice (dżdżownica), stawonogi (krewetki), mięczaki (ślimak winniczek)

Nie mają sztywnego szkieletu wewnętrznego. Ich ciała są miękkie, i niektórych okryte szkieletem zewnętrznym w postaci muszli lub pancerza.

BUDOWA TKANEK ZWIERZĘCYCH I ICH FUNKCJE

Jakie tkanki występują u zwierząt?

– tkanka nabłonkowa;

– tkanka nerwowa;

– tkanka mięśniowa;

– tkanka łączna.

 

TKANKA NABŁONKOWA 

Zbudowana z komórek ściśle do siebie przylegających, które są ułożone w jednej lub kilku warstwach. Wyróżniamy nabłonki:

– jednowarstwowy płaski (występuje w płucach – buduje ściany pęcherzyków płucnych, umożliwia transport tlenu i dwutlenku węgla między wnętrzem pęcherzyka a krwią);

– jednowarstwowy sześcienny (występuje w kanalikach budujących nerki, umożliwia wchłanianie niektórych substancji np. glukozy z moczu do krwi);

– jednowarstwowy walcowaty (występuje we wnętrzu jelita cienkiego, wyścieła jego wnętrze, transportuje substancje pokarmowe z jelita cienkiego do krwi, wydziela enzymy trawienne);

– wielowarstwowy płaski (tworzy wewnętrzną warstwę skóry, chroni przed uszkodzeniami i wnikaniem drobnoustrojów chorobotwórczych).

 

TKANKA MIĘŚNIOWA 

Zbudowana jest z elementów, które mogą się kurczyć i rozkurczać. Wyróżniamy trzy rodzaje tkanki:

– gładką (buduje ściany narządów wewnętrznych np. jelita i żołądek, ma jedno jądro znajdujące się w środkowej części komórki, kurczy się wolno, pracuje niezależnie od woli);

– poprzecznie prążkowaną serca (buduje ściany serca, ma jedno lub dwa jądra znajdujące się w środkowej części komórki, kurczy się szybko, pracuje niezależnie od woli);

– poprzecznie prążkowaną szkieletową (buduje mięśnie szkieletowe np. kończyn, ma liczne jądra znajdujące się przy powierzchni włókna, kurczy się szybko, pracuje zależnie od woli).

 

TKANKA NERWOWA 

Główny składniki układu nerwowego. Zbudowana jest z komórek nerwowych (neuronów) oraz komórek gleju (wypełniają przestrzeń między komórkami nerwowymi). Zadaniem komórki nerwowej jest odbieranie i przesyłanie informacji w postaci impulsu nerwowego (sygnał, który odpowiada za przekazywanie  informacji w układzie nerwowym).

Komórka nerwowa zbudowana jest z:

– ciała komórki

– wypustek (krótkie nazywane są dendrydami, a jedna długa rozgałęziona w końcowej części to akson. Zwykle jest on otoczony osłonką).

 

TKANKA ŁĄCZNA

Składa się z komórek i substancji międzykomórkowej (występują w niej włókna zbudowane z białka nazywane kolagenem). Wyróżniamy cztery rodzaje tkanki łącznej:

– tkanka chrzęstna (główny składnik tej tkanki, to substancja międzykomórkowa bogata we włókna białkowe. Dzięki dużej zawartości tych włókien, tkanka jest bardzo elastyczna i sprężysta)

– tkanka kostna (zbudowana z komórek kostnych oraz dużej ilości substancji międzykomórkowej, która bogata jest w sole mineralne, zawiera też włókno. Dzięki takim składnikom jest twarda i elastyczna. Tkanka kostna buduje szkielet większości kręgowców i jest magazynem soli mineralnych głównie wapnia).

– tkanka tłuszczowa (składa się głównie z komórek, wypełnionych prawie w całości przez kroplę tłuszczu, a substancji międzykomórkowej ma bardzo mało. Występuje przede wszystkim pod skórą i wokół narządów wewnętrznych. Chroni ona organizm przed urazami i przed utratą ciepła. Tłuszcz zawarty w komórkach stanowi materiał zapasowy, który może być wykorzystany do produkcji energii).

– krew (tkanka płynna, składa się z substancji międzykomórkowej i komórek. Substancja międzykomórkowa ma zabarwienie słomkowe i nazywana jest osoczem. W tym osoczu zanurzone są krwinki czerwonekrwinki białe oraz płytki krwi. Krew transportuje w organizmie różne substancje głównie tlen i dwutlenek węgla, chroni również przed drobnoustrojami chorobotwórczymi, utrzymuje również stałą temperaturę ciała u ptaków i ssaków.)

ĆWICZENIA - SPRAWDŹ WIEDZĘ PRZED SPRAWDZIANEM

Przykładowe zestawienia zadań, które mogą być idealnym treningiem przed realnym sprawdzianem.

Pliki do pobrania w .pdf i wydrukowania TUTAJ