JAN KOCHANOWSKI

WYBRANE FRASZKI

Wstęp

Fraszki Jana Kochanowskiego to krótkie, zwięzłe utwory poetyckie, które obejmują refleksje na temat życia, natury, zdrowia, człowieka wad i zalet oraz rozwinięcia. Kochanowski, będący jednym z najwybitniejszych poetów polskiego renesansu, stworzony fraszki jako forma literacka, która jest sposobem humorystycznym, a często występuje, komentuje otaczającą go rzeczywistość. Fraszki te, mimo swojej zwięzłości, obejmują uniwersalne prawdy i refleksje, które są aktualne po dzisiejszym dniu.

Czym jest fraszka?

Fraszka to krótki wiersz, który często jest zabawny lub ma mądry morał. Można powiedzieć, że fraszka to taki literacki żart lub refleksja. Słowo “fraszka” pochodzi z włoskiego “frasca”, co oznacza “gałązkę” lub „drobiazg”

Autor

Jan Kochanowski (1530-1584) to jeden z głównych poetów polskiego renesansu, który w swoich dziełach połączył klasyczną formę z tematami nawiązującymi do zdarzeń, cztery wad, zalety oraz filozofia życia. Fraszki, które zostały napisane przez całe życie, są zbiorem krótkich, często humorystycznych, ale także refleksyjnych utworów, których poeci komentują życie swoje i innych.

WYBRANE fraszKI

„O żywocie człowieka”
Fraszka ta poruszająca się temat ludzkiego życia i zagrożenia ludzkiego losu. Kochanowski w zwięzły sposób przedstawia filozoficzną refleksję nad kruchością egzystencji.

Cytat:
- „Fraszki to wszystko, stanowią myśli, fraszki to wszystko, co stanowi my.”
„Na lipę”
W tej fraszce Kochanowski opisuje lipę rosnącą na jego posiadłości w Czarnolesie. Lipa jest symbolem spokoju, ukojenia i harmonii z naturą. Poeta odpoczywa w jej cieniu, co powoduje jego umiłowanie prostoty i natury.

Cytat:
- „Gościu, siądź pod mym liściem, a odpocznij sobie!”
„Na zdrowie”
Fraszka ta jest wartością zdrowia jako najważniejszy skarbu, który często odbieramy ponownie, gdy go tramy. Kochanowski podkreśla, że zdrowie jest najważniejsze, przewyższając wszelkie bogactwa i zaszczyty.

Cytat:
- „Szlachetne zdrowie, nikt się nie dowie, jako smakujesz, aż się zepsujesz.”
„Do gór i lasów”
W tej fraszce poeta zwrócić się do natury, gór i lasów, jako charakterystyczne dla jego życia. Utwór jest refleksją nad przemijaniem i zwartością ludzkiego losu oraz nieuchronnością starości.

Cytat:
- „Wysokie góry i odziane lasy, / co człowiekowi iz zabierasz nie czasu.”
„O doktorze Hiszpanie”
Ta fraszka opowiada o określonym lekarzu, który, mimo że jest człowiekiem uczonym, po pracy oddaje się biesiadom i zabawom. Utwór wymyślony humorystyczną stronę życia uczonych oraz ich skłonność do użycia z uciech życia.

Cytat:
- „Doktorze Hiszpanii, a cóż się stanie? Już lepiej przemyślaj, a pij, że i wstanę.”
„Na dom w Czarnolesie”
Fraszka ta wyraża wdzięczność i korzystanie z własnego, skromnego domu w Czarnolesie, który Kochanowski traktuje za swoje miejsce na ziemi. W utworze podkreślono, że nie są istotne, lecz bezpieczeństwo i bezpieczeństwo.

Cytat:
- „Panie, to moja praca, a Ty mu błogosław, żeby się ta moja biedna chatka nie rozwiała.”
„Na nabożną”
W tej fraszce Kochanowski krytycznie odnosi się do osób, które na pokaz demonstrują swoją pobożność, jednocześnie nie mając w sobie znaczenia wiary. Poeta hipokryzję taką prawidłową.

Cytat:
- „Ludzi, co modlą się, a serce nie krytyczne, / Bo dalejc w grzechu, święte pacierze uderzenia.”
„Na sokalskie mogiły”
Fraszka ta dotyczy pamięci o poległych żołnierzach, którzy zginęli w bitwie pod Sokalem. Kochanowski składa im hołd, oddając cześć ich męstwu i poświęceniu.

Cytat:
- „Smutno mi, Panie, gdy na mogiły patrzę, / gdzie leży tyle mężów, co nas broniło.”
„Na matematyka”
W tej fraszce Kochanowski ironicznie komentuje zamiłowanie niektórych uczonych do zawiłych teorii matematycznych, które są oderwane od zwykłego życia i zdrowego rozsądku.

Cytat:
- „Mądry geometria tak świat okrążył, że aż w swoim domu drogi nie są tajne.”
„Na młodość”
Fraszka ta zapisać młodość jako czas beztroski, gry i brak odpowiedzialności. Kochanowski jednak z nutą refleksji przypomina, że młodość jest ulotna i prędko przemija.

Cytat:
- „Młodości związane, jakże prędko mija, / Aż dopiero starość ledwo nas pominięta.”
„Na starość”
W tej fraszce Kochanowski rozważa starość jako czas refleksji i podsumowania życia. Starość powoduje zmiany, które trudno zaakceptować, ale jest także określonym etapem życia, który niesie za sobą doświadczenie i doświadczenie.

Cytat:
- „Starość nie radość, młodość nie wieczność, / Wszystko przemija, lecz myśl żyje wiecznie.”

Problematyka i motywy literackie

1. Motyw przemijania
W wielu fraszkach, takich jak „O żywocie człowieka”, „Do gór i lasów” czy „Na starość”, Kochanowski porusza temat przemijania, wskazanie na kruchość życia i nieuchronność starości. Poeta podkreślić, że wszystko na tym świecie jest tymczasowe, a jedynym elementem jest myśl i refleksja.

2. Motyw zdrowia
We fraszce „Na zdrowie” zdrowie jest składnikiem skarbu, który jest wykorzystywany, gdy go zabraknie. Kochanowski, jak ważne jest dbanie o zdrowie, ponieważ bez niego nawet największe ilości są niczym.

3. Motyw natury
Fraszki „Na lipę” i „Na dom w Czarnolesie” mają umiłowanie natury i prostego życia. Kochanowski nakazuje spokój i harmonię, które daje obcowanie z przyrodą, że to właśnie w tych miejscach znajduje się prawdziwe zabezpieczenie.

4. Motyw krytyki społecznej
We fraszkach takich jak „Na nabożną” i „Na matematyka” Kochanowski krytykuje hipokryzję i oderwanie od rzeczywistości. Zwróć uwagę na ludzi, którzy dla pozorów albo w pogoni za abstrakcyjnymi ideami zapominają o nich, prostym życiu i prawdziwych wartościach.

5. Motyw życia codziennego
Fraszki, takie jak „O doktorze Hiszpanii”, codzienne życie z jego radościami, uciechami i przywarami. Kochanowski w sposób humorystyczny i ironiczny dostępny dla użytkownika, że każde, każde miejsce od pozycji społecznych, ma swoje wady i właściwości.

Podsumowanie

Fraszki Jana Kochanowskiego, mimo swojej zwięzłości, zawierają refleksje nad życiem, przemijaniem, naturą, zdrowiem oraz ludzkimi wadami i zaletami. Poeta, poprzez te krótkie produkty, pochodzące z użycia, dystans do świata i ironiczne działanie na ludzkie działanie. Fraszki te, dostarczone w sposób lekki i dostarczony, zostały przesłane do analizy nad rozszerzeniem, jednocześnie pozostając aktualne i uniwersalne, rozwiązanie od odebrania czasu.