BOLESŁAW PRUS

„KATARYNKA”

Wstęp

„Katarynka” to nowela autorstwa Bolesława Prusa, opublikowana po raz pierwszy w 1880 roku. Utwór ten jest jednym z najbardziej znanych dzieł tego wybitnego polskiego pisarza i przedstawiciela pozytywizmu. „Katarynka” to krótka, ale poruszająca opowieść o zmianie postawy głównego bohatera, która ukazuje, jak jedno niewielkie wydarzenie może wpłynąć na życie człowieka i odkryć w nim nowe pokłady empatii.

Kilka słów o autorze

Bolesław Prus (właściwie Aleksander Głowacki, 1847-1912) to jeden z najwybitniejszych polskich pisarzy okresu pozytywizmu. Prus był mistrzem noweli, a jego najbardziej znane dzieła to „Lalka” oraz „Faraon”. Przez całe życie angażował się w działalność społeczną i polityczną, co znalazło odzwierciedlenie w jego twórczości, która często poruszała problemy społeczne i moralne.

Spis bohaterów

Pan Tomasz – Główny bohater noweli, starszy, zamożny prawnik, który mieszka samotnie w Warszawie. Jest człowiekiem z zasadami, ceniącym spokój i porządek. Jego życie zmienia się pod wpływem spotkania z niewidomą dziewczynką.
Niewidoma dziewczynka – Mała, niewidoma dziewczynka, która mieszka w jednej z kamienic naprzeciwko mieszkania pana Tomasza. Jej obecność i reakcja na muzykę katarynki staje się katalizatorem zmian w życiu pana Tomasza.
Matka dziewczynki – Kobieta, która opiekuje się swoją niewidomą córką. Jest troskliwa i oddana, ale również zmaga się z trudnościami finansowymi.
Kataryniarz – Wędrowny muzyk, który gra na katarynce. Choć jest postacią epizodyczną, jego muzyka odgrywa kluczową rolę w fabule.

Główne motywy w książce

Motyw przemiany wewnętrznej – Główna przemiana dotyczy pana Tomasza, który z początkowo obojętnego i skoncentrowanego na sobie człowieka staje się osobą zdolną do empatii i chętną do pomocy innym.
Motyw samotności – Pan Tomasz, mimo zamożności i stabilnej pozycji społecznej, żyje w samotności. Spotkanie z niewidomą dziewczynką zmienia jego postrzeganie samotności i zachęca do otworzenia się na innych.
Motyw muzyki – Muzyka katarynki pełni w noweli rolę bodźca, który wyzwala emocje u niewidomej dziewczynki i budzi współczucie u pana Tomasza.
Motyw empatii i pomocy innym – Nowela pokazuje, jak ważna jest empatia i gotowość do pomocy innym. Przemiana pana Tomasza ukazuje, że drobny gest może mieć ogromne znaczenie dla życia drugiej osoby.

Krótki opis całej książki

„Katarynka” opowiada historię pana Tomasza, starszego prawnika, który mieszka samotnie w warszawskiej kamienicy. Jest człowiekiem, który ceni spokój i porządek, i unika wszelkich bodźców zakłócających jego codzienną rutynę, w tym muzyki katarynki, której szczególnie nie znosi. Jego życie zmienia się, gdy pewnego dnia dostrzega w oknie naprzeciwko niewidomą dziewczynkę, której los go porusza. Kiedy słyszy, jak dziewczynka reaguje z radością na dźwięki katarynki, zmienia swoje podejście do życia. Zaczyna rozumieć, jak ważna jest empatia i decyduje się na pomoc dziewczynce, finansując jej leczenie.

Problematyka

„Katarynka” to opowieść o przemianie wewnętrznej i odkrywaniu w sobie pokładów dobra i empatii. Prus ukazuje, jak ważne jest dostrzeganie potrzeb innych ludzi i niesienie im pomocy. Nowela porusza również problem samotności i izolacji społecznej, podkreślając, że nawet drobny gest może znacząco poprawić życie drugiej osoby. Prus w swoim charakterystycznym stylu podkreśla, że życie ludzkie jest pełne niespodziewanych zwrotów i że każdy, nawet najmniejszy czyn, może mieć duże znaczenie.

Pytania sprawdzające wiedzę z całej książki

Kim jest główny bohater noweli „Katarynka”?
- Odpowiedź: Głównym bohaterem jest pan Tomasz, starszy prawnik mieszkający samotnie w Warszawie.
- Cytat: „Pan Tomasz był człowiekiem z zasadami, żyjącym w samotności, ale to życie zmieniło się, gdy zobaczył niewidomą dziewczynkę.”
Dlaczego pan Tomasz nie lubił katarynek?
- Odpowiedź: Pan Tomasz nie lubił katarynek, ponieważ dźwięk katarynki zakłócał jego spokój i porządek, które były dla niego bardzo ważne.
- Cytat: „Katarynka zawsze była dla mnie symbolem hałasu, którego unikałem za wszelką cenę.”
Co sprawiło, że pan Tomasz zmienił swoje podejście do życia?
- Odpowiedź: Przemianę pana Tomasza wywołała reakcja niewidomej dziewczynki na muzykę katarynki, która obudziła w nim empatię i chęć niesienia pomocy.
- Cytat: „Kiedy zobaczyłem radość na twarzy tej dziewczynki, zrozumiałem, jak ważna jest dla niej ta muzyka.”
Jakie zmiany zaszły w życiu pana Tomasza po spotkaniu z niewidomą dziewczynką?
- Odpowiedź: Pan Tomasz stał się bardziej empatyczny i zaczął dostrzegać potrzeby innych ludzi, postanowił pomóc dziewczynce finansując jej leczenie.
- Cytat: „Zrozumiałem, że mogę zrobić coś dobrego, i postanowiłem pomóc tej biednej dziewczynce.”
Jaką rolę odgrywa w noweli muzyka katarynki?
- Odpowiedź: Muzyka katarynki jest kluczowym elementem, który wywołuje emocje u niewidomej dziewczynki i staje się bodźcem dla przemiany pana Tomasza.
- Cytat: „To właśnie dźwięki katarynki sprawiły, że ta mała istota zaczęła się śmiać i cieszyć życiem.”
Jakie przesłanie niesie „Katarynka” dla czytelników?
- Odpowiedź: „Katarynka” pokazuje, jak ważna jest empatia i gotowość do pomocy innym. Prus uczy, że małe gesty mogą mieć wielkie znaczenie.
- Cytat: „Czasami wystarczy jeden gest, by zmienić czyjeś życie.”
Jakie cechy charakteru posiadał pan Tomasz przed swoją przemianą?
- Odpowiedź: Przed przemianą pan Tomasz był osobą skoncentrowaną na sobie, ceniącą spokój i porządek, niezbyt zainteresowaną losem innych ludzi.
- Cytat: „Żyłem w spokoju i porządku, nie dostrzegając potrzeb innych.”
Dlaczego reakcja niewidomej dziewczynki na muzykę katarynki była tak ważna dla pana Tomasza?
- Odpowiedź: Reakcja dziewczynki uświadomiła panu Tomaszowi, jak wielką radość może przynieść coś, co on sam uznawał za uciążliwe.
- Cytat: „To, co dla mnie było hałasem, dla niej było źródłem radości i nadziei.”
Jakie decyzje podjął pan Tomasz po zrozumieniu, jak ważna jest empatia?
- Odpowiedź: Postanowił pomóc niewidomej dziewczynce, finansując jej leczenie, aby mogła odzyskać wzrok.
- Cytat: „Postanowiłem, że nie będę obojętny i zrobię wszystko, by pomóc tej biednej dziecku.”
W jaki sposób Prus ukazuje znaczenie drobnych gestów w życiu człowieka?
- Odpowiedź: Prus pokazuje, że drobne gesty, takie jak muzyka katarynki, mogą wywołać wielkie emocje i zmienić życie drugiej osoby na lepsze.
- Cytat: „To, co wydawało się błahostką, stało się kluczem do odkrycia w sobie empatii.”

Podsumowanie

„Katarynka” Bolesława Prusa to poruszająca nowela, która ukazuje, jak ważne są empatia i pomoc innym ludziom. Przemiana głównego bohatera, pana Tomasza, z obojętnego na potrzeby innych człowieka w osobę zdolną do współczucia i działania na rzecz innych, jest centralnym motywem tej opowieści. Nowela ta przypomina, że każdy gest, nawet najmniejszy, może mieć ogromne znaczenie dla życia drugiej osoby, a muzyka, choćby najprostsza, może wywołać radość i przynieść nadzieję