Biologia klasa 6 – świat zwierząt pod lupą!
Biologia klasa 6 to nauka o różnorodności zwierząt. Uczniowie poznają budowę, sposób życia i przystosowania zwierząt bezkręgowych i kręgowych. Dowiadują się, jak funkcjonują organizmy w świecie przyrody i czym różnią się od siebie poszczególne grupy.
Na tej stronie znajdziesz tematy wyjaśnione jasno i krok po kroku – z przykładami, które pomagają lepiej zrozumieć świat zwierząt.
biologia klasa 6 - stawonogi i mięczaki
🦐 fascynujący świat bezkręgowców
W tym dziale poznasz różnorodne bezkręgowce, które mają niezwykłe sposoby poruszania się, ochrony i zdobywania pokarmu. Dowiesz się, czym różnią się stawonogi od mięczaków, jak wygląda ich budowa i w jaki sposób przystosowały się do życia na lądzie i w wodzie.
Zobaczysz, że nawet mały ślimak czy pająk może kryć w sobie wiele biologicznych tajemnic!
Stawonogi – co warto o nich wiedzieć?
🔧 Co to jest staw?
🔧 Co to jest staw?
Staw to ruchome połączenie części szkieletu – coś jak zawias w drzwiach 🚪 Dzięki stawom zwierzęta (i ludzie!) mogą się poruszać.
🌍 Gdzie żyją stawonogi?
🌍 Gdzie żyją stawonogi?
Stawonogi można spotkać prawie wszędzie!
Żyją w wodzie 🌊, na lądzie 🌳, a nawet… w kurzu domowym 😮
🧩 Wspólne cechy stawonogów
✅ Ciało podzielone na segmenty (czyli części)
✅ Odnóża zbudowane z odcinków połączonych stawami
✅ Ciało pokryte twardym oskórkiem z chityny (to taka ochronna „zbroja” 🛡️)
🐞 Do stawonogów zaliczamy
Skorupiaki (np. kraby, raki 🦀)
Owady (np. muchy, pszczoły 🐝)
Pajęczaki (np. pająki 🕷️)
👣 Rodzaje odnóży u stawonogów
🦵 Odnóża kroczne – służą do poruszania się
👄 Odnóża gębowe – pomagają w pobieraniu pokarmu
👃 Czułki – odbierają informacje z otoczenia (np. zapachy, dotyk)
🛡️ Chitynowy oskórek – zbroja stawonogów
🟢 Do czego służy chitynowy oskórek?
Chroni ciało przed uszkodzeniami ⚔️
Zapobiega utracie wody 💧
Pełni funkcję szkieletu zewnętrznego (czyli stawonogi noszą „szkielet” na zewnątrz!)
🟢 Co to jest chityna?
To cukier 🍬, z którego zbudowane są m.in.:
oskórek stawonogów 🦗
ściany komórkowe grzybów 🍄
🔁 Linienie – czyli zmiana „zbroi”
Ponieważ oskórek nie rośnie razem ze zwierzęciem, musi być co jakiś czas wymieniany. Ten proces nazywamy linieniem 🔁
Jak to wygląda?
1️⃣ Ciasny oskórek pęka
2️⃣ Zwierzę wychodzi z niego, już z nowym oskórkiem
3️⃣ Nowy oskórek jest na początku miękki, ale z czasem twardnieje 💪
🦀 U niektórych stawonogów, jak raki i kraby, oskórek zawiera sole mineralne, co sprawia, że jest bardzo twardy i wytrzymały.
👀 Jakie oczy mają stawonogi?
🔷 Oczy złożone
🟢 Znajdują się na głowie
🟢 Zbudowane z tysięcy malutkich oczek
🟢 Obraz, który widzą, wygląda jak mozaika – złożony z wielu kolorowych punktów 🎨
🔹 Oczy proste
🟣 Małe, błyszczące oczka
🟣 Znajdują się pomiędzy oczami złożonymi
🟣 Służą do oceny światła i ciemności 💡🌑
📏 Ciekawostki
- Najmniejsze stawonogi to roztocza – mieszkają w kurzu domowym i mają tylko do 0,5 mm długości!
- Największy stawonóg to krab olbrzymi – waży aż 20 kg i ma odnóża o długości nawet 2 metry!
- Samce jelonka rogacza używają swoich odnóży gębowych nie tylko do jedzenia , ale także do walki o samicę . Wygląda to trochę jak walka rycerzy!
biologia klasa 6 – Skorupiaki – niezwykli mieszkańcy wód i lądów!
🌊 Gdzie żyją skorupiaki?
Większość skorupiaków żyje w wodzie – zarówno słonej 🌊, jak i słodkiej 💧.
Niektóre gatunki zamieszkują wilgotne miejsca na lądzie, np. pod kamieniami czy w ściółce leśnej 🍂.
🔍 Cechy wspólne skorupiaków
✔️ Ciało podzielone na głowotułów i odwłok
✔️ Dwie pary czułków (więcej niż u innych stawonogów!)
✔️ Zazwyczaj pięć par odnóży krocznych 🦵🦵🦵🦵🦵
🦞 Budowa raka stawowego – poznaj go z bliska!
🔸 Czułki – narządy zmysłów: dotyku, smaku i węchu 👃👅
🔸 Oczy – umieszczone na ruchomych słupkach, co zwiększa pole widzenia 👀
🔸 Głowotułów – tu znajdują się oczy, czułki i odnóża kroczne
🔸 Pancerz – twardy i gruby, chroni przed uszkodzeniami 🛡️
🔸 Odwłok – zbudowany z ruchomych segmentów, które umożliwiają podwijanie
🔸 Wachlarz – płaski, pozwala na szybki skok do tyłu w razie niebezpieczeństwa 🚀
🔸 Szczypce (pierwsza para odnóży) – do chwytania pokarmu, obrony i kopania nor 🔧
🔸 Odnóża kroczne – do chodzenia i pływania 🚶♂️🏊
🧬 Przedstawiciele skorupiaków – różnorodność gatunków!
| 🐚 Nazwa | 🌍 Środowisko życia | 🔎 Ciekawostka |
|---|---|---|
| Stonoga murowa | Wilgotne miejsca na lądzie | Ma tylko kilka par odnóży, mimo nazwy |
| Krab wełnistoręki | Morze Bałtyckie | Jego szczypce są pokryte włoskami |
| Langusta | Wody słone | Ma długie, grube czułki, ale brak szczypiec |
| Homar | Brzegi mórz i oceanów | Chowa się w szczelinach skalnych 🪨 |
| Rozwielitka | Wody słodkie | Pływa skokami dzięki czułkom, ma przezroczysty pancerzyk 🔍 |
| Krewetka | Wody na całym świecie | Żyje w wodach słodkich i słonych 🌐 |
| Pąkle | Morskie podłoże | Są nieruchome, mają wapienny pancerz 🪸 |
| Kryl antarktyczny | Wody wokół Antarktydy | Żyje w ogromnych ławicach z milionami osobników 🐾 |
🌍 Znaczenie skorupiaków w przyrodzie
🦀 Skorupiaki odgrywają ważną rolę w ekosystemach – to nie tylko ciekawe zwierzęta, ale też bardzo pożyteczne!
🔹 Większe skorupiaki (np. raki, kraby) zjadają małe bezkręgowce i drobne kręgowce – pomagają w utrzymaniu równowagi w środowisku 🌱🐟
🔹 Skorupiaki tworzące plankton są pożywieniem dla wielu wodnych zwierząt 🐠
🔹 Pąkle i rozwielitki wspomagają oczyszczanie wód 💧
🔹 Niektóre skorupiaki żyją w zgodzie z innymi zwierzętami – np. krab pustelnik i ukwiał tworzą zgrany duet, w którym każdy ma korzyści 🤝
👨🍳 Znaczenie skorupiaków dla człowieka
🍽️ Skorupiaki są dla nas bardzo użyteczne!
✅ Stanowią część pożywienia – jemy raki, kraby, krewetki 🍤
✅ Rozwielitki są hodowane jako pokarm dla ryb akwariowych 🐟
⚠️ Pąkle, choć ciekawe, mogą sprawiać problemy – jeśli osiedlą się na kadłubach statków, zwiększają opór wody i powodują większe zużycie paliwa 🚢💨
⚠️ Zagrożenia dla polskich raków
🦞 Nasze rodzime gatunki raków, takie jak rak szlachetny i rak stawowy, są zagrożone przez raka pręgowanego, który został sprowadzony z Ameryki Północnej 🇺🇸.
Ten obcy gatunek roznosi groźną chorobę – dżumę raczą 🦠, na którą sam jest odporny, ale inne raki niestety nie 😢
biologia klasa 6 – OWADY (STAWONOGI ZDOLNE DO LOTU)
🌍 Gdzie żyją owady?
🦗 Większość owadów żyje na lądzie – w trawie, na drzewach, w glebie czy pod korą drzew 🌳🌾
🐜 Tylko niektóre gatunki mieszkają w środowisku wodnym, np. larwy ważek czy pływaki 🏞️
🔎 Jak wyglądają owady?
✔️ Ich ciało pokrywa chitynowy oskórek – jest jednocześnie sztywny i elastyczny 🛡️
✔️ Większość owadów ma skrzydła, które umożliwiają im:
zdobywanie pożywienia 🍯
ucieczkę przed zagrożeniem 🏃♂️💨
✔️ Ciało owadów jest podzielone na trzy części:głowę (zmysły i aparat gębowy) 🧠
tułów (skrzydła i nogi) 💪
odwłok (układy wewnętrzne) 🍽️
✔️ Jedna para czułków – do odbierania bodźców z otoczenia
✔️ Trzy pary odnóży – czyli 6 nóg, które służą do poruszania się 🚶♀️
🧠 Ciekawostki o skrzydłach!
🪲 Chrząszcze, np. biedronki, mają dwie pary skrzydeł:
🔹 Pierwsza para to twarde pokrywy – chronią delikatne drugie skrzydła.
🐉 Ważki – mają długie, cienkie, błoniaste skrzydła, dwie pary – idealne do zwinnego latania.
🦋 Motyle – ich skrzydła są duże, kolorowe i bardzo delikatne, pokryte drobniutkimi łuskami niczym puder ✨
🍽️ Jak odżywiają się owady?
Owady mają różne diety, zależnie od gatunku:
🥕 Roślinożerne – np. świerszcz 🦗 – żywi się roślinami
🦗 Drapieżniki – np. modliszka – poluje na inne owady
🍽️ Wszystkożerne – np. turkuć podjadek – je rośliny i inne małe stworzenia
🦷 Rodzaje aparatów gębowych u owadów
| Rodzaj aparatu gębowego | Opis działania | Przykład owada |
|---|---|---|
| Liżący | Mucha zlizuje pokarm, który wcześniej rozpuszcza śliną. | 🪰 Mucha |
| Gryzący | Pasikonik odcina, gryzie i miażdży pokarm. | 🦗 Pasikonik |
| Ssący | Motyl wysysa nektar przy pomocy spiralnie zwiniętej rurki. | 🦋 Motyl |
| Kłująco-ssący | Komar nakłuwa tkankę, samica pije krew, samiec – soki roślin. | 🦟 Komar |
🦵 Rodzaje odnóży owadów
| Rodzaj odnóży | Opis działania | Przykład owada |
|---|---|---|
| Chwytne | Służą do chwytania ofiary, która często jest zjadana żywcem. | 🦗 Modliszka zwyczajna |
| Czepne | Pozwalają przyczepiać się do włosów lub ubrań. | 🪳 Wesz ludzka |
| Pływne | Trzecia para odnóży umożliwia pływanie, są spłaszczone i pokryte włoskami. | 🌊 Pływak żółtobrzeżek |
| Grzebne | Służą do kopania korytarzy w glebie – są krótkie i silne. | 🌱 Turkuć podjadek |
🦋 Poznaj wybrane gatunki motyli
| 🦋 Motyl | 🌼 Cechy szczególne |
|---|---|
| Paź królowej | Duży, piękny motyl o żółto-czarnych skrzydłach z niebieskimi plamkami |
| Modraszek ikar | Mały niebieski motyl, często spotykany na łąkach |
| Rusałka pawik | Ma wzory przypominające oczy na skrzydłach – odstrasza drapieżniki 👁️ |
| Listkowiec cytrynek | Skrzydła przypominają liście, idealny kamuflaż 🍃 |
| Rusałka admirał | Czerwono-czarne skrzydła z białymi plamkami, wędrowny motyl |
| Bielinek kapustnik | Popularny biały motyl – niestety szkodnik upraw 🥬 |
🌸 Znaczenie owadów w przyrodzie
🕸️ Owady są bardzo ważnym elementem ekosystemu!
✔️ Tworzą sieci pokarmowe – są pożywieniem dla ptaków i innych zwierząt (np. dzięciołów, sikor) 🐦
✔️ Zapylają kwiaty – bez nich wiele roślin nie mogłoby się rozmnażać 🌼🐝
✔️ Owady żyjące w glebie pomagają w rozkładzie szczątków organizmów – dzięki nim powstaje próchnica 🌱
👩🌾 Znaczenie owadów dla człowieka
🟢 Owady pożyteczne:
🍯 Pszczoły – produkują miód i zapylają rośliny
🧵 Jedwabniki – ich gąsienice dostarczają nici jedwabiu
🐞 Biedronki – zjadają mszyce, które niszczą rośliny
🐉 Ważki – pomagają w walce z komarami i muchami
🔴 Owady szkodliwe:
| Owady szkodliwe | Szkody, które powodują |
|---|---|
| 🪲 Wołek zbożowy | Niszczy nasiona zbóż, kaszę i mąkę |
| 🦠 Mól | Uszkadza ubrania, dywany i tkaniny |
| 🐄 Giez bydlęcy | Szkodzi zwierzętom hodowlanym |
| 🥔 Stonka ziemniaczana | Niszczy liście ziemniaka |
| 🌱 Mszyca burakowa | Niszczy plantacje buraków |
| 🥬 Bielinek kapustnik | Żeruje na kapuście i innych warzywach |
| 🦟 Komar widliszek | Przenosi **malarię** |
| 🪰 Mucha tse-tse | Przenosi chorobę – **śpiączkę afrykańską** |
🐞 Rozwój owadów – jak zmieniają się w dorosłe owady?
Owady mogą rozwijać się na dwa różne sposoby – w zależności od gatunku:
🔄 Przeobrażenie niezupełne
Przykład: Pasikonik 🦗
➡️ Samica składa jaja
➡️ Z jaj wykluwa się larwa, która wygląda podobnie do dorosłego owada
➡️ Po kilku linieniach larwa staje się dorosłym owadem
🟢 Ten rodzaj rozwoju jest prostszy i szybszy
🦋 Przeobrażenie zupełne
Przykład: Motyl 🦋
➡️ Z jaja wylęga się larwa (czyli gąsienica) 🐛
➡️ Larwa zmienia się w poczwarkę 🐚
➡️ Z poczwarki wykluwa się dorosły owad – piękny motyl!
🟣 To pełna metamorfoza, z dużą zmianą wyglądu i trybu życia
🌟 Ciekawostki o owadach!
🐝 Pszczoła miodna może odwiedzić aż do 10 kwiatów w ciągu jednej minuty! To prawdziwa mistrzyni zapylania 🌼🌼🌼
🧵 Nici z kokonów gąsienicy jedwabnika morwowego służą do produkcji naturalnego jedwabiu – miękkiego, cienkiego i bardzo cennego materiału ✨
🇨🇳 Jedwabnik morwowy został udomowiony w Chinach ponad 5500 lat temu – to jedna z najstarszych hodowli na świecie!
biologia klasa 6 – PAJĘCZAKI (STAWONOGI, KTÓRE MAJĄ CZTERY PARY ODNÓŻY)
🌍 Gdzie żyją pajęczaki?
Większość pajęczaków zamieszkuje ląd – można je spotkać w lasach 🌳, na łąkach 🌾, a nawet w domach 🏠.
Tylko nieliczne gatunki przystosowały się do życia w wodzie 💧
🔎 Jak wyglądają pajęczaki?
✔️ Ciało pokryte jest chitynowym oskórkiem, który:
może być sztywny i gruby (np. głowotułów u pająka)
lub cienki i miękki (np. odwłok pająka)
✔️ Dodatkowo oskórek może być pokryty gęstymi chitynowymi włoskami – pełnią one funkcje czuciowe 👃
🧩 Cechy budowy pajęczaków
| 🔍 Cecha | ✨ Opis |
|---|---|
| 🔹 Podział ciała | Na głowotułów i odwłok |
| 🔹 Czułki | Brak – w przeciwieństwie do owadów |
| 🔹 Odnóża | Cztery pary odnóży krocznych (czyli 8 nóg!) 🦵🦵🦵🦵🦵🦵🦵🦵 |
🍽️ Jak pająki jedzą? – nietypowy sposób trawienia
Pająki nie gryzą jak owady – ich trawienie zaczyna się na zewnątrz ciała! 😮
1️⃣ Najpierw oblewają swoją ofiarę płynem z enzymami trawiennymi
2️⃣ Substancja ta rozpuszcza wnętrze ofiary
3️⃣ Pająk zasysa płynną „zupę” do przewodu pokarmowego 🥣
To jak jedzenie przez słomkę… tylko że dużo bardziej przerażające 😄
🦂 Kto jeszcze należy do pajęczaków?
Do grupy pajęczaków zaliczamy nie tylko pająki, ale też inne interesujące (lub nieco straszne) stworzenia:
🦂 Skorpiony – uzbrojone w żądło i potężne szczypce
🔬 Świerzbowce – mikroskopijne pasożyty
🦶 Kosarze – długonogie, delikatne pajęczaki
🧷 Kleszcze – pasożyty przenoszące choroby (np. boreliozę)
🕸️ Budowa tygrzyka paskowanego – kolorowego łowcy!
Tygrzyk paskowany to jeden z najpiękniejszych polskich pająków 🕷️ Jego ciało pokryte jest żółto-czarnymi paskami jak u tygrysa! 🐯
🔍 Najważniejsze elementy budowy:
| 🧩 Element | 🔎 Funkcja |
|---|---|
| Szczękoczułki | Służą do ataku i obrony – zakończone są ostrym pazurem z ujściem gruczołu jadowego ☠️ |
| Oczy proste | Tygrzyk (jak wiele pająków) może mieć do 8 oczu 👀 |
| Nogogłaszczki | Pomagają chwytać i rozdrabniać pokarm 🍽️ – to także narząd dotyku |
| Głowotułów | Przednia część ciała – miejsce, gdzie znajdują się oczy, nogi, nogogłaszczki i szczękoczułki |
| Chitynowy oskórek | Chroni ciało pająka jak zbroja 🛡️ |
| Kędziołki przędne | Znajdują się pod odwłokiem – produkują nici, z których pająk tka sieci i gniazda 🕸️ |
| 4 pary odnóży krocznych | Umożliwiają poruszanie się i budowanie pajęczyn 🦵🦵🦵🦵🦵🦵🦵🦵 |
🌿 Znaczenie pajęczaków w przyrodzie
Pajęczaki pełnią ważną rolę w ekosystemach – są myśliwymi i ofiarami:
✅ Stanowią część sieci pokarmowych
✅ Zjadają komary, muchy i inne owady
✅ Niektóre mogą odżywiać się częściowo roślinami 🌿
✅ Są pokarmem dla wielu zwierząt lądowych – np. ptaków 🐦
👨🌾 Znaczenie pajęczaków dla człowieka
🟢 Pożyteczne:
Pomagają zwalczać szkodniki upraw
Zjadają owady przenoszące choroby zwierząt
🔴 Szkodliwe lub niebezpieczne:
| ⚠️ Pajęczak | 🚨 Co robi? |
|---|---|
| 🧷 Kleszcze | Przenoszą bakterie boreliozy i wirusy KZM (kleszczowego zapalenia mózgu) |
| 🔬 Świerzbowce | Pasożytują na skórze człowieka, powodując silne swędzenie |
| 🌬️ Roztocza | Mogą wywoływać alergie i uczulenia |
| ☠️ Niektóre pająki i skorpiony | Wytwarzają jad, który może być groźny lub śmiertelny dla człowieka |
biologia klasa 6 MIĘCZAKI (ZWIERZĘTA, KTÓRE MAJĄ MUSZLE)
🌍 Gdzie żyją mięczaki?
🦪 Większość mięczaków żyje w słonych wodach mórz i oceanów 🌊
🐚 Niektóre spotkamy także w wodach słodkich (np. jeziora, rzeki)
🍃 Część żyje na lądzie, ale potrzebują wilgotnych i zacienionych miejsc, np. pod liśćmi czy kamieniami
🔎 Jak wyglądają mięczaki?
Mięczaki mają miękkie ciało, które składa się z trzech głównych części:
| 🧩 Część ciała | 🔍 Funkcja |
|---|---|
| Głowa | Znajdują się na niej oczy i czułki, odbierające bodźce z otoczenia 👀👃 |
| Noga | Służy do poruszania się – to silnie umięśniony narząd 🦶 |
| Worek trzewiowy | Zawiera większość narządów wewnętrznych 🫀 |
Dodatkowo wiele mięczaków posiada muszlę, która:
✅ Chroni worek trzewiowy
✅ Pełni funkcję szkieletu zewnętrznego 🛡️
🐚 Rodzaje mięczaków
| 🐌 Grupa | 💡 Cechy szczególne |
|---|---|
| Ślimaki | Mają jednoczęściową muszlę, często spiralnie skręconą 🌀 |
| Małże | Ich muszla zbudowana jest z dwóch połówek połączonych zawiasem 🔗 |
| Głowonogi | Jeśli mają muszlę, to ukrytą wewnątrz ciała – są bardzo inteligentne i szybkie 🐙 |
🌟 Ciekawostka!
🌊 Największy małż świata to przydacznia olbrzymia!
📏 Może osiągnąć aż 1,5 metra długości i ważyć około 250 kg!
🏝️ Żyje w wodach Oceanu Spokojnego i Oceanu Indyjskiego.
🐌 Gatunki ślimaków – mięczaki z muszlą (albo bez!)
Poznaj ciekawe gatunki ślimaków, które żyją wokół nas lub w głębinach oceanów:
| 🐚 Gatunek | 💡 Ciekawostka |
|---|---|
| Wstężyk gajowy | Pięknie ubarwiony, często spotykany w lasach 🌳 |
| Świdrzyk lśniący | Ma błyszczącą, małą muszelkę ✨ |
| Bursztynka pospolita | Lubi wilgotne miejsca – jak przy strumykach 💧 |
| Zatoczek rogowy | Ma spiralnie zawiniętą muszlę jak róg 🐚 |
| Błotniarka stawowa | Często spotykana w stawach i jeziorach 🪷 |
| Żyworódka pospolita | Rodzi młode, a nie składa jaj! 😮 |
| Pomrów błękitny | Wszystkożerny, nie ma muszli 🔵 |
| Stożek | Morski ślimak drapieżny – poluje z użyciem jadu ☠️🌊 |
🐌 Budowa ślimaka winniczka – klasyk wśród mięczaków
Ślimak winniczek 🐌 to jeden z najlepiej znanych lądowych ślimaków – możesz go spotkać po deszczu 🌧️
| 🧩 Część ciała | 🧐 Opis |
|---|---|
| Głowa | Na niej są dwie pary czułków |
| Dłuższe czułki | Na końcach znajdują się oczy, które reagują na światło 👀 |
| Krótsze czułki | To narządy dotyku i węchu 👃 |
| Tarki | Pokryte drobniutkimi ząbkami – do ścierania pokarmu 🦷 |
| Otwór gębowy | Prowadzi do gardzieli z tarką i szczęką – tam odbywa się rozdrabnianie pokarmu 🍃 |
| Noga | Pokryta śluzem – ułatwia pełzanie i służy do kopania dołków na jaja 🥚 |
| Muszla | Chroni ciało i umożliwia przetrwanie zimy i suszy ❄️☀️ |
🦪 Budowa racicznicy zmiennej – ciekawej małży
Racicznica zmienna to małż żyjący w wodach słodkich – poznaj jego budowę!
| 🧩 Część ciała | 🧐 Funkcja |
|---|---|
| Syfon wypustowy | Rurka, przez którą wypływa woda z dwutlenkiem węgla i resztkami pokarmu 💨 |
| Syfon wpustowy | Przez ten syfon woda wpływa do ciała małży, dostarczając tlen i cząstki jedzenia 💧 |
| Noga | Służy do pełzania, zagrzebywania się i przyczepiania do podłoża 🌊 |
| Muszla | Otwiera się i zamyka – umożliwia pływanie skokowe jak muszlowy klapsik! 🐚 |
🌟 Do małży należą także:
🪸 Przegrzebki – znane z falujących brzegów muszli i zdolności do szybkiego pływania „na klask”!
🐙 Ośmiornica pospolita – mistrz kamuflażu i sprytu
Ośmiornica to jeden z najciekawszych głowonogów. Potrafi się chować, zmieniać kolor i uciekać z zawrotną prędkością! 🌪️
🔍 Budowa ośmiornicy pospolitej:
| 🧩 Część ciała | 🧐 Funkcja |
|---|---|
| Głowa | Wyraźnie wyodrębniona część ciała – zawiera mózg i oczy 🧠👁️ |
| Oczy | Pozwalają widzieć kształty i kolory – ośmiornice mają bardzo dobry wzrok 👀🌈 |
| Lejek | Działa jak silniczek wodny – przez niego ośmiornica wyrzuca wodę i pędzi do przodu 💨 |
| Otwór gębowy | Prowadzi do gardzieli z szczękami i tarkami, które służą do rozgryzania muszli i pancerzy 🦐 |
| Ramiona | Ośmiornica ma ich osiem – są jednakowej długości i służą do poruszania się, łapania pokarmu i obrony 🦑✋ |
| Przyssawki | Umożliwiają mocne przyczepienie się do ofiary lub podłoża 🌀 |
🦑 Inne głowonogi
Oprócz ośmiornicy do głowonogów zaliczamy także:
🦑 Kałamarnice – mają długi, wrzecionowaty kształt i szybko pływają
🐚 Mątwy – potrafią zmieniać kolor i wypuszczać chmurę atramentu jak ośmiornice 🎨🖤
🌿 Znaczenie mięczaków w przyrodzie
Mięczaki, choć miękkie, pełnią wielką rolę w przyrodzie! 🌎
✔️ Tworzą sieci pokarmowe – są zjadane przez inne zwierzęta 🐟🐦
✔️ Ślimaki zjadają części roślin, wpływając na wzrost roślinności
✔️ Małże oczyszczają wodę, filtrując z niej drobinki pokarmowe i resztki 💧
✔️ Niektóre mięczaki same polują – np. stożek czy ośmiornica
👨🍳 Znaczenie mięczaków dla człowieka
Mięczaki to nie tylko fascynujące zwierzęta – mają też znaczenie gospodarcze:
| 🐚 Zastosowanie | 🔍 Przykład |
|---|---|
| 🍽️ Pożywienie | Ślimaki, małże, ośmiornice (np. w kuchni francuskiej, włoskiej czy japońskiej) |
| 💎 Produkcja pereł | Niektóre małże (np. perłopławy) wytwarzają prawdziwe perły ✨ |
| 🌿 Szkodniki upraw | Niektóre ślimaki niszczą rośliny ogrodowe i polne (np. sałatę, kapustę) 🥬🚫 |
biologia klasa 6
Porównanie: Owady – Pajęczaki – Mięczaki
| Cechy | Owady | Pajęczaki | Mięczaki |
|---|---|---|---|
| Liczba odnóży | 3 pary (6 odnóży) | 4 pary (8 odnóży) | 1 noga mięśniowa (pełzająca) |
| Części ciała | Głowa, tułów, odwłok | Głowotułów, odwłok | Głowa, noga, worek trzewiowy |
| Czułki | 1 para | Brak | Obecne (u ślimaków – 2 pary) |
| Skrzydła | Często występują (1 lub 2 pary) | Brak | Brak skrzydeł |
| Oczy | Złożone i proste | Zazwyczaj 8 prostych | Proste (np. ślimaki – na czułkach) |
| Pokrycie ciała | Chitynowy oskórek | Chitynowy oskórek (często z włoskami) | Miękkie ciało, często muszla |
| Trawienie | Wewnętrzne | Wstępne trawienie zewnętrzne | Wewnętrzne, czasem z użyciem tarki |
| Sposób poruszania się | Chodzenie, latanie, pływanie | Chodzenie, budowa sieci | Pełzanie, pływanie (u niektórych) |
| Znaczenie w przyrodzie | Zapylanie, udział w łańcuchach pokarmowych | Polowanie na owady, udział w ekosystemie | Filtracja wód, udział w łańcuchach pokarmowych |
| Znaczenie dla człowieka | Miód, jedwab, walka ze szkodnikami | Zjadanie szkodników, ale też pasożyty i alergeny | Pokarm, perły, niektóre gatunki to szkodniki |
biologia klasa 6
Przykładowe zestawienia zadań
Przykładowe zestawienia zadań, które mogą być idealnym treningiem przed realnym sprawdzianem.
Pliki do pobrania w .pdf i wydrukowania TUTAJ