ADAM MICKIEWICZ

„ŚWITEZIANKA”

Wstęp

„Świtezianka” Adama Mickiewicza to jedna z najbardziej znanych ballad romantycznych, wchodzących w skład zbioru „Ballady i romanse”, który ukazał się w 1822 roku. Utwór ten, osadzony w mistycznej scenerii litewskich lasów i jezior, łączy elementy ludowej opowieści z romantyczną atmosferą tajemnicy i niespełnionej miłości. „Świtezianka” jest nie tylko piękną opowieścią o miłości i zdradzie, ale także przestrogą przed lekkomyślnością i brakiem szacunku dla uczuć drugiej osoby.

Autor książki

Adam Mickiewicz (1798-1855) to jeden z najwybitniejszych polskich poetów, twórca romantyzmu w literaturze polskiej. Jego dzieła, takie jak „Dziady”, „Pan Tadeusz” i „Ballady i romanse”, wywarły ogromny wpływ na kształtowanie się tożsamości narodowej Polaków. Mickiewicz w swojej twórczości często sięgał po motywy ludowe, łącząc je z tematyką patriotyczną i romantyczną.

Zestawienie postaci

Strzelec – główny bohater ballady, młody myśliwy zakochany w tajemniczej dziewczynie, z którą spotyka się nad brzegiem jeziora Świteź. Zdradza swoją ukochaną, co prowadzi do jego tragicznego losu.
Świtezianka – tajemnicza dziewczyna, która spotyka się ze Strzelcem nad jeziorem. Jest nimfą wodną, która pragnie sprawdzić wierność ukochanego. Gdy Strzelec ją zdradza, ujawnia swoje prawdziwe oblicze i wymierza mu surową karę.

Motywy literackie Z CYTATAMI

1. Motyw miłości
Miłość w „Świteziance” jest centralnym motywem, ale nie jest to uczucie proste ani jednoznaczne. Jest pełna tajemniczości, a także poddana próbie wierności. Miłość Strzelca okazuje się powierzchowna i zdradliwa, co prowadzi do tragicznych konsekwencji.

Cytat:

„Nie dość ci wiedzieć, że cię kocham; wierność za wierność ślubujesz mi?” (Świtezianka)

2. Motyw zdrady
Zdrada jest kluczowym elementem fabuły ballady. Strzelec, mimo przysięgi wierności, nie dotrzymuje słowa i próbuje uwieść inną dziewczynę. Jego zdrada zostaje surowo ukarana przez Świteziankę, co podkreśla znaczenie wierności i konsekwencje braku szacunku dla uczuć drugiej osoby.

Cytat:

„I przysięgę nad wodą składał, że jej nie zdradzi, że wiernie kochać ją będzie…” (Narrator)

3. Motyw natury
Natura w „Świteziance” odgrywa istotną rolę. Jezioro Świteź, lasy i nocny pejzaż tworzą tajemniczą i romantyczną atmosferę, która podkreśla mistyczny charakter opowieści. Przyroda w balladzie nie jest tylko tłem, ale żywą siłą, która wpływa na losy bohaterów.

Cytat:

„Zielona trawa, a w niej biała dziewica, skryta w głębinach jeziora Świteź.” (Narrator)

4. Motyw kary za grzechy
Ballada kończy się wymierzeniem surowej kary za zdradę i brak wierności. Strzelec zostaje zamieniony w krzak kwitnący nad brzegiem jeziora, co jest symbolem jego grzechu i wiecznego potępienia. Motyw kary podkreśla moralne przesłanie utworu.

Cytat:

„Bo kto przysięgę naruszy, ach, biada jemu, za życia biada, i biada jego złej duszy!” (Świtezianka)

Krótkie opracowanie treści lektury

„Świtezianka” opowiada historię młodego Strzelca, który spotyka nad jeziorem tajemniczą dziewczynę, zakochuje się w niej i przysięga jej wierność. Jednak gdy pewnej nocy pojawia się inna dziewczyna, Strzelec zapomina o swojej przysiędze i próbuje ją uwieść. Okazuje się, że to Świtezianka, która przebrała się, by wystawić go na próbę. Zdradzona nimfa wodna wymierza Strzelcowi karę – zamienia go w krzak rosnący nad jeziorem. Ballada kończy się przestrogą przed lekkomyślnym łamaniem przysięgi i zdradą ukochanej osoby.

Problematyka

Miłość i wierność – Ballada ukazuje, jak ważna jest wierność w miłości. Zdrada ukochanej osoby jest grzechem, który nie pozostaje bez konsekwencji.
Zdrada i jej konsekwencje – „Świtezianka” pokazuje, że zdrada, nawet ta, która wydaje się niewinna, może prowadzić do tragicznych skutków. Strzelec ponosi surową karę za złamanie przysięgi wierności.
Siła natury i tajemnicy – Przyroda w „Świteziance” nie jest tylko tłem, ale także istotnym elementem fabuły. Jest tajemnicza i potężna, a bohaterowie są wobec niej bezsilni. Natura wpływa na losy bohaterów, podkreślając mistyczny charakter opowieści.
Kara za grzechy – Utwór przypomina, że za grzechy, szczególnie za zdradę i brak wierności, czeka surowa kara. Moralne przesłanie ballady jest jasne: każdy czyn ma swoje konsekwencje.

PRZYKŁADOWE PYTANIA SPRAWDZAJĄCE WIEDZĘ ORAZ ODPOWIEDZI z cytatami

Dlaczego Strzelec został ukarany przez Świteziankę?
Strzelec został ukarany, ponieważ złamał przysięgę wierności złożoną Świteziance. Mimo że obiecał być jej wierny, próbował uwieść inną dziewczynę, co okazało się być próbą wystawioną przez Świteziankę.

Cytat:

„Bo kto przysięgę naruszy, ach, biada jemu, za życia biada, i biada jego złej duszy!” (Świtezianka)

Jaką karę poniósł Strzelec za swoją zdradę?
Strzelec został zamieniony w krzak rosnący nad jeziorem Świteź. Ta kara była symbolem jego grzechu i wiecznego potępienia, co podkreśla moralne przesłanie ballady.

Cytat:

„Z zielonego krzaku, co nad brzegiem rośnie, kwiaty sypią się w noc, lecz kwiaty miotają się w ciemnościach jak duchy świętej dębowej gęstwiny.” (Narrator)

Kim była Świtezianka i dlaczego jej postać jest ważna w opowieści?
Świtezianka była nimfą wodną, która wystawiła Strzelca na próbę wierności. Jej postać jest kluczowa, ponieważ to ona decyduje o losie bohatera. Reprezentuje tajemniczą i potężną naturę, która karze za złamanie przysięgi.

Cytat:

„Ach, ja nieszczęsna, za co mnie skarałaś? Czyli to twoje zdradliwe oko?” (Strzelec)

Jakie znaczenie ma motyw natury w balladzie „Świtezianka”?
Natura odgrywa kluczową rolę w „Świteziance”. Jest miejscem, gdzie rozgrywa się cała akcja, a jej tajemnicze i mistyczne elementy wpływają na losy bohaterów. Przyroda jest zarówno piękna, jak i groźna, stanowiąc istotny element fabuły.

Cytat:

„Woda cicho szumi, woda cicho gwarzy, a w tej wodzie się dziwy dzieją, dziwy i czary…” (Narrator)

Jakie przesłanie niesie „Świtezianka” dla czytelników?
„Świtezianka” przypomina, że wierność i szacunek dla uczuć drugiej osoby są niezwykle ważne. Zdrada i lekceważenie obietnic mogą prowadzić do tragicznych konsekwencji. Utwór nawołuje do odpowiedzialności za własne czyny i przypomina o moralnych obowiązkach wobec innych.

Cytat:

„Bo kto przysięgę naruszy, ach, biada jemu, za życia biada, i biada jego złej duszy!” (Świtezianka)

Podsumowanie

„Świtezianka” Adama Mickiewicza to piękna i tajemnicza ballada, która łączy w sobie elementy ludowej opowieści z głębokim moralnym przesłaniem. Utwór przypomina o znaczeniu wierności i lojalności w miłości, a także ostrzega przed konsekwencjami zdrady i lekkomyślności. Mickiewicz, korzystając z motywów natury i tajemnicy, tworzy atmosferę, która wciąga czytelnika w świat pełen magii i mistycyzmu, jednocześnie skłaniając do refleksji nad ludzkimi uczuciami i moralnością.