HENRYK SIENKIEWICZ

Wstęp

„W pustyni i w puszczy” to powieść przygodowa autorstwa Henryka Sienkiewicza, wydana w 1911 roku. Książka opowiada o przygodach czternastoletniego Stasia Tarkowskiego i ośmioletniej Nel Rawlison, którzy zostają porwani przez arabskich rebeliantów i zmuszeni do przemierzenia niebezpiecznych terenów Afryki. Powieść porusza tematy przyjaźni, odwagi i odpowiedzialności, a także ukazuje różnice kulturowe oraz problematykę kolonializmu.

Kilka słów o autorze

Henryk Sienkiewicz (1846-1916) to jeden z najbardziej znanych polskich pisarzy, laureat Nagrody Nobla w dziedzinie literatury w 1905 roku. Jego twórczość, pełna patriotyzmu i głębokich refleksji nad ludzkim losem, obejmuje takie klasyczne dzieła jak „Quo vadis”, „Trylogia” oraz „Krzyżacy”. „W pustyni i w puszczy” to jedna z jego najbardziej znanych powieści dla młodzieży, która łączy elementy przygody, historii i moralności.

Spis bohaterów

• Staś Tarkowski – Czternastoletni chłopiec o polskich korzeniach, odważny i odpowiedzialny. Staje się opiekunem Nel podczas ich podróży przez Afrykę.
• Nel Rawlison – Ośmioletnia Angielka, przyjaciółka Stasia, delikatna, wrażliwa, ale również dzielna i lojalna.
• Kali – Młody murzyński chłopiec, który dołącza do Stasia i Nel. Jest lojalny i dzielny, stając się ich przyjacielem.
• Mea – Służąca Nel, która jest opiekuńcza i troskliwa.
• Gebhr – Okrutny porywacz, jeden z głównych antagonistów powieści.
• Idrys – Towarzysz Gebhra, również porywacz.
• Mahdi – Przywódca powstania, do którego obozu trafiają Staś i Nel.
• Inżynier Tarkowski – Ojciec Stasia, Polak pracujący przy budowie Kanału Sueskiego.
• Mr. Rawlison – Ojciec Nel, Anglik, również pracujący przy budowie Kanału Sueskiego.

Streszczenie rozdziałów

Rozdział 1: Staś i Nel w Port Saidzie

Streszczenie:

Staś Tarkowski i Nel Rawlison mieszkają w Port Saidzie, gdzie ich ojcowie pracują przy budowie Kanału Sueskiego. Staś opiekuje się młodszą Nel, a ich przyjaźń staje się coraz silniejsza.

Postacie:

• Staś Tarkowski
• Nel Rawlison
• Inżynier Tarkowski
• Mr. Rawlison

Rozdział 2: Wiadomość o powstaniu Mahdiego

Streszczenie:

Wiadomość o powstaniu Mahdiego i niepokojach w Sudanie dociera do Port Saidu. Staś i Nel, choć jeszcze nieświadomi, wkrótce zostaną wciągnięci w niebezpieczne wydarzenia.

Postacie:

• Staś Tarkowski
• Nel Rawlison
• Inżynier Tarkowski
• Mr. Rawlison

Rozdział 3: Plany porywaczy

Streszczenie:

Porywacze, Gebhr i Idrys, planują porwanie Stasia i Nel, aby wymusić pomoc na ich ojcach. Bohaterowie jeszcze nie wiedzą, co ich czeka.

Postacie:

• Gebhr
• Idrys

Rozdział 4: Porwanie Stasia i Nel

Streszczenie:

Staś i Nel zostają porwani przez arabskich rebeliantów i zmuszeni do podróży przez pustynię. Staś, mimo trudnej sytuacji, stara się chronić Nel.

Postacie:

• Staś Tarkowski
• Nel Rawlison
• Gebhr
• Idrys

Rozdział 5: Podróż przez pustynię

Streszczenie:

Porywacze zmuszają Stasia i Nel do wędrówki przez pustynię. Warunki są ekstremalne, a Staś robi wszystko, by opiekować się Nel.

Postacie:

• Staś Tarkowski
• Nel Rawlison
• Gebhr
• Idrys
• Saba

Rozdział 6: Przybycie do obozu Mahdiego

Streszczenie:

Staś i Nel trafiają do obozu Mahdiego, gdzie zostają przedstawieni przywódcy powstania. Ich los staje się coraz bardziej niepewny.

Postacie:

• Staś Tarkowski
• Nel Rawlison
• Mahdi
• Gebhr
• Idrys

Rozdział 7: Decyzja Mahdiego

Streszczenie:

Mahdi decyduje, że Staś i Nel mają kontynuować podróż z porywaczami. Staś próbuje negocjować, ale jest bezsilny wobec decyzji Mahdiego.

Postacie:

• Staś Tarkowski
• Nel Rawlison
• Mahdi
• Gebhr
• Idrys

Rozdział 8: Przyjaźń z niewolnikami

Streszczenie:

Podczas dalszej podróży Staś i Nel zbliżają się do niewolników Kali i Mea. Tworzy się między nimi więź, która później okaże się kluczowa.

Postacie:

• Staś Tarkowski
• Nel Rawlison
• Kali
• Mea
• Gebhr
• Idrys

Rozdział 9: Ucieczka

Streszczenie:

Staś podejmuje ryzykowną decyzję o ucieczce. Dzięki sprytowi i odwadze udaje mu się uwolnić siebie, Nel, Kali i Meę od porywaczy.

Postacie:

• Staś Tarkowski
• Nel Rawlison
• Kali
• Mea
• Gebhr
• Idrys

Rozdział 10: Wędrówka przez dziką Afrykę

Streszczenie:

Staś, Nel, Kali i Mea wędrują przez afrykańskie tereny, stawiając czoła wielu niebezpieczeństwom. Ich podróż staje się prawdziwym testem wytrzymałości.

Postacie:

• Staś Tarkowski
• Nel Rawlison
• Kali
• Mea

Rozdział 11: Spotkanie z dzikimi zwierzętami

Streszczenie:

Podczas podróży bohaterowie muszą zmierzyć się z dzikimi zwierzętami, takimi jak lwy i słonie. Staś wykazuje się odwagą, chroniąc Nel i swoich towarzyszy.

Postacie:

• Staś Tarkowski
• Nel Rawlison
• Kali
• Mea

Rozdział 12: Choroba Nel

Streszczenie:

Nel zaczyna poważnie chorować. Staś robi wszystko, aby znaleźć pomoc i leki, które mogłyby ją uratować.

Postacie:

• Staś Tarkowski
• Nel Rawlison
• Kali
• Mea

Rozdział 13: Pomoc u misjonarzy

Streszczenie:

Bohaterowie docierają do misji katolickiej, gdzie otrzymują pomoc. Misjonarze leczą Nel, a Staś i jego towarzysze mogą odpocząć.

Postacie:

• Staś Tarkowski
• Nel Rawlison
• Kali
• Mea
• Misjonarze

Rozdział 14: Powrót do sił

Streszczenie:

Po okresie rekonwalescencji Nel zaczyna wracać do zdrowia. Staś i reszta bohaterów przygotowują się do dalszej podróży.

Postacie:

• Staś Tarkowski
• Nel Rawlison
• Kali
• Mea
• Misjonarze

Rozdział 15: Podróż do gór

Streszczenie:

Bohaterowie wyruszają w dalszą podróż, zmierzając w kierunku gór. Staś i Kali podejmują trudne decyzje, które mają zapewnić im bezpieczeństwo.

Postacie:

• Staś Tarkowski
• Nel Rawlison
• Kali
• Mea

Rozdział 16: Walka z niebezpieczeństwami

Streszczenie:

Staś i Kali muszą stawić czoła kolejnym niebezpieczeństwom, w tym atakom dzikich zwierząt i nieprzyjaznych tubylców. Ich odwaga i spryt pozwalają im przetrwać.

Postacie:

• Staś Tarkowski
• Kali
• Nel Rawlison
• Mea

Rozdział 17: Odkrycie jeziora

Streszczenie:

Podczas wędrówki bohaterowie odkrywają piękne jezioro, gdzie mogą odpocząć. Miejsce to staje się dla nich chwilowym schronieniem.

Postacie:

• Staś Tarkowski
• Nel Rawlison
• Kali
• Mea

Rozdział 18: Nieznane plemię

Streszczenie:

Staś, Nel i ich towarzysze spotykają nieznane plemię, które na początku jest wobec nich nieufne. Bohaterowie muszą zdobyć ich zaufanie.

Postacie:

• Staś Tarkowski
• Nel Rawlison
• Kali
• Mea
• Członkowie plemienia

Rozdział 19: Przyjaźń z plemieniem

Streszczenie:

Bohaterom udaje się zaprzyjaźnić z członkami plemienia. Kali staje się dla nich przewodnikiem i mediatorem.

Postacie:

• Staś Tarkowski
• Nel Rawlison
• Kali
• Mea
• Członkowie plemienia

Rozdział 20: Obrona przed wrogiem

Streszczenie:

Plemię zostaje zaatakowane przez wrogów. Staś, Kali i reszta bohaterów pomagają w obronie wioski, wykazując się odwagą i determinacją.

Postacie:

• Staś Tarkowski
• Nel Rawlison
• Kali
• Mea
• Członkowie plemienia

Rozdział 21: Plan powrotu do cywilizacji

Streszczenie:

Staś i Kali planują dalszą drogę powrotu do cywilizacji. Muszą zdecydować, którą trasą podążyć, aby dotrzeć do europejskich osiedli.

Postacie:

• Staś Tarkowski
• Kali
• Nel Rawlison
• Mea

Rozdział 22: Ostatnie trudności

Streszczenie:

Podczas podróży bohaterowie napotykają ostatnie trudności, w tym niedobór żywności i wody. Ich wytrwałość i wzajemne wsparcie pozwalają im przetrwać.

Postacie:

• Staś Tarkowski
• Nel Rawlison
• Kali
• Mea

Rozdział 23: Spotkanie z Europejczykami

Streszczenie:

Bohaterowie spotykają europejskich osadników, którzy oferują im pomoc i schronienie. Staś i Nel są o krok od powrotu do domu.

Postacie:

• Staś Tarkowski
• Nel Rawlison
• Kali
• Mea
• Europejscy osadnicy

Rozdział 24: Zakończenie podróży

Streszczenie:

Staś i Nel, po wielu trudach, docierają do bezpiecznego miejsca. Ich przygoda kończy się szczęśliwie, choć pozostają wspomnienia pełne emocji i wyzwań.

Postacie:

• Staś Tarkowski
• Nel Rawlison
• Kali
• Mea

Rozdział 25: Powrót do domu

Streszczenie:

Staś i Nel wracają do swoich ojców, którzy z wielką ulgą witają dzieci. Radość z ponownego spotkania jest ogromna, a bohaterowie opowiadają o swoich przygodach.

Postacie:

• Staś Tarkowski
• Nel Rawlison
• Inżynier Tarkowski
• Mr. Rawlison
• Kali
• Mea

Rozdział 26: Podsumowanie przygód

Streszczenie:

Staś i Nel spędzają czas z ojcami, podsumowując swoje przygody i zastanawiając się nad przyszłością. Staś planuje dalsze działania, które mogą pomóc Kalemu i Meie.

Postacie:

• Staś Tarkowski
• Nel Rawlison
• Inżynier Tarkowski
• Mr. Rawlison
• Kali
• Mea

Rozdział 27: Koniec podróży, początek nowego życia

Streszczenie:

Książka kończy się refleksją nad tym, jak przygody w Afryce zmieniły życie Stasia i Nel. Staś zyskał ogromne doświadczenie i dojrzałość, a Nel stała się silniejsza i bardziej świadoma świata.

Postacie:

• Staś Tarkowski
• Nel Rawlison
• Inżynier Tarkowski
• Mr. Rawlison

Główne motywy w książce

• Motyw przyjaźni – Przyjaźń między Stasiem a Nel, oraz ich relacje z Kali i Meą, są fundamentem, który pozwala im przetrwać w trudnych warunkach.

  Cytat:
  „To nasza przyjaźń dawała nam siłę, by iść naprzód, mimo przeciwności.”

• Motyw odwagi – Staś wielokrotnie wykazuje się odwagą, podejmując ryzykowne decyzje, aby ochronić Nel i siebie.

  Cytat:
  „Odwaga nie polegała na braku strachu, ale na działaniu pomimo niego.”

• Motyw odpowiedzialności – Staś, mimo swojego młodego wieku, bierze na siebie odpowiedzialność za Nel i ich wspólny los.

  Cytat:
  „Staś był naszą opoką, na której mogliśmy polegać w każdej chwili.”

• Motyw podróży i przygody – Powieść to opowieść o podróży przez afrykańskie pustynie i puszcze, pełnej niebezpieczeństw i nieznanych zagrożeń.

  Cytat:
  „Pustynia była jak ogromne morze, a my musieliśmy przetrwać, nie mając nic poza sobą nawzajem.”

• Motyw kolonializmu – Książka porusza także tematykę kolonializmu, ukazując różnice kulturowe oraz problemy wynikające z kontaktów między różnymi cywilizacjami.

  Cytat:
  „Różnice między nami były ogromne, ale serca nasze biły w tym samym rytmie.”

Problematyka

„W pustyni i w puszczy” to powieść, która porusza ważne tematy, takie jak przyjaźń, odwaga, odpowiedzialność, a także różnice kulturowe i kolonializm. Sienkiewicz pokazuje, że wzajemne wsparcie i troska o innych są kluczowe w pokonywaniu trudności życiowych, a różnice między ludźmi mogą zostać przezwyciężone dzięki zrozumieniu i szacunkowi. Książka uczy, że prawdziwe bohaterstwo polega na gotowości do poświęceń dla dobra innych.

Szczegółowy plan wydarzeń z całej książki „W pustyni i w puszczy” 

1. Staś i Nel w Port Saidzie

   • Staś Tarkowski i Nel Rawlison mieszkają w Port Saidzie, gdzie ich ojcowie pracują przy budowie Kanału Sueskiego.
   • Staś opiekuje się młodszą Nel, z którą łączy go głęboka przyjaźń.
   • Staś pokazuje Nel okolice i opowiada jej o Afryce.

2. Wiadomość o powstaniu Mahdiego

   • Do Port Saidu docierają niepokojące wiadomości o powstaniu Mahdiego w Sudanie.
   • Ojciec Stasia i ojciec Nel omawiają sytuację polityczną w Afryce i przygotowują się na ewentualne trudności.

3. Plany porywaczy

   • Rebelianci Gebhr i Idrys planują porwanie Stasia i Nel, aby wymusić na ich ojcach wsparcie dla powstania Mahdiego.

4. Porwanie Stasia i Nel

   • Staś i Nel zostają porwani przez arabskich rebeliantów i zmuszeni do wędrówki przez pustynię.
   • Porywacze próbują zmusić Stasia i Nel do przejścia na islam.

5. Podróż przez pustynię

   • Bohaterowie przemierzają pustynię w trudnych warunkach, Staś opiekuje się Nel.
   • Staś planuje ucieczkę, ale jest świadomy niebezpieczeństw.

6. Przybycie do obozu Mahdiego

   • Staś i Nel trafiają do obozu Mahdiego, gdzie zostają przedstawieni przywódcy powstania.
   • Staś próbuje przekonać Mahdiego, aby ich uwolnił, ale jego prośby są odrzucane.

7. Decyzja Mahdiego

   • Mahdi decyduje, że dzieci mają kontynuować podróż z porywaczami.
   • Staś i Nel muszą podporządkować się woli Mahdiego i kontynuować trudną podróż.

8. Przyjaźń z niewolnikami

   • Staś i Nel zbliżają się do niewolników Kali i Mea, z którymi tworzy się więź.
   • Kali i Mea stają się lojalnymi towarzyszami w podróży.

9. Ucieczka Stasia

   • Staś podejmuje odważną decyzję o ucieczce, zabijając Gebhra i jego towarzyszy.
   • Staś, Nel, Kali i Mea uciekają i rozpoczynają samotną wędrówkę przez Afrykę.

10. Wędrówka przez dziką Afrykę

    • Bohaterowie wędrują przez nieznane tereny Afryki, stawiając czoła dzikim zwierzętom i trudnym warunkom.
    • Staś zdobywa jedzenie i wodę, chroniąc Nel i towarzyszy.

11. Spotkanie z dzikimi zwierzętami

    • Bohaterowie napotykają lwy, słonie i inne dzikie zwierzęta, które zagrażają ich życiu.
    • Staś musi podejmować szybkie decyzje, aby chronić grupę.

12. Choroba Nel

    • Nel zaczyna poważnie chorować z powodu trudnych warunków i wyczerpania.
    • Staś desperacko szuka lekarstwa i pomocy dla chorej Nel.

13. Pomoc u misjonarzy

    • Bohaterowie docierają do misji katolickiej, gdzie znajdują schronienie.
    • Misjonarze opiekują się Nel i pomagają jej wrócić do zdrowia.

14. Powrót do sił

    • Nel powoli wraca do zdrowia, a bohaterowie przygotowują się do dalszej podróży.
    • Staś planuje trasę, która doprowadzi ich do bezpiecznych terenów.

15. Podróż do gór

    • Bohaterowie decydują się na podróż w kierunku gór, szukając schronienia przed upałem i niebezpieczeństwami.
    • Kali i Mea pomagają w nawigacji i zdobywaniu pożywienia.

16. Walka z niebezpieczeństwami

    • Staś i Kali stawiają czoła kolejnym zagrożeniom, w tym atakom dzikich zwierząt i nieprzyjaznych tubylców.
    • Dzięki współpracy udaje im się przetrwać trudne chwile.

17. Odkrycie jeziora

    • Bohaterowie odkrywają jezioro, które staje się dla nich chwilowym schronieniem.
    • W tym miejscu mogą odpocząć i nabrać sił przed dalszą podróżą.

18. Nieznane plemię

    • Staś, Nel, Kali i Mea napotykają plemię, które początkowo jest nieufne wobec obcych.
    • Bohaterowie muszą zdobyć zaufanie tubylców, aby móc kontynuować podróż.

19. Przyjaźń z plemieniem

    • Bohaterowie zaprzyjaźniają się z członkami plemienia, a Kali staje się mediatorem między nimi a tubylcami.
    • Wzajemne zrozumienie pozwala im na bezpieczne przejście przez terytorium plemienia.

20. Obrona przed wrogiem

    • Plemię zostaje zaatakowane przez wrogów, a Staś i Kali pomagają w obronie wioski.
    • Bohaterowie wykazują się odwagą i zyskują szacunek tubylców.

21. Plan powrotu do cywilizacji

    • Staś i Kali planują dalszą podróż, aby dotrzeć do europejskich osiedli.
    • Muszą zdecydować, którą trasą podążyć, aby zapewnić bezpieczeństwo sobie i Nel.

22. Ostatnie trudności

    • Bohaterowie napotykają ostatnie trudności, takie jak brak żywności i wody.
    • Wytrwałość i wzajemne wsparcie pozwalają im przetrwać te wyzwania.

23. Spotkanie z Europejczykami

    • Bohaterowie spotykają europejskich osadników, którzy oferują im pomoc i schronienie.
    • Staś i Nel są o krok od powrotu do domu.

24. Zakończenie podróży

    • Staś i Nel docierają do bezpiecznego miejsca, kończąc swoją długą i trudną podróż.
    • Otrzymują pomoc od osadników, którzy zapewniają im opiekę.

25. Powrót do domu

    • Staś i Nel wracają do swoich ojców, którzy z ulgą witają dzieci po długiej rozłące.
    • Radość z ponownego spotkania jest ogromna.

26. Podsumowanie przygód

    • Staś i Nel spędzają czas z ojcami, opowiadając o swoich przygodach.
    • Staś planuje dalsze działania, które mogą pomóc Kalemu i Meie.

27. Koniec podróży, początek nowego życia

    • Powieść kończy się refleksją nad tym, jak przygody w Afryce zmieniły życie Stasia i Nel.
    • Staś zyskał dojrzałość, a Nel stała się silniejsza i bardziej świadoma świata.

Pytania sprawdzające wiedzę z całej książki

1. Kim są główni bohaterowie powieści „W pustyni i w puszczy”?

   • Odpowiedź: Głównymi bohaterami są Staś Tarkowski i Nel Rawlison.
   • Cytat: „Staś i Nel, dwoje dzieci o różnych narodowościach, ale o wspólnej przyjaźni, która ich połączyła na zawsze.”

2. Dlaczego Staś i Nel zostali porwani?

   • Odpowiedź: Zostali porwani przez arabskich rebeliantów, którzy chcieli ich wykorzystać jako zakładników.
   • Cytat: „Porwanie było próbą szantażu wobec ojców dzieci, by zmusić ich do współpracy.”

3. Jakie niebezpieczeństwa czekały na bohaterów podczas ich podróży przez Afrykę?

   • Odpowiedź: Bohaterowie musieli zmierzyć się z pustynią, dzikimi zwierzętami, trudnymi warunkami klimatycznymi oraz groźnymi ludźmi.
   • Cytat: „Pustynia była jak ogromne morze, a my musieliśmy przetrwać, nie mając nic poza sobą nawzajem.”

4. Kto towarzyszył Stasiowi i Nel w ich podróży po ucieczce od porywaczy?

   • Odpowiedź: Towarzyszyli im Kali i Mea.
   • Cytat: „Kali i Mea stali się dla nas nie tylko towarzyszami podróży, ale prawdziwymi przyjaciółmi.”

5. Jaką rolę odgrywa w powieści motyw przyjaźni?

   • Odpowiedź: Przyjaźń między Stasiem a Nel oraz ich relacje z Kali i Meą są fundamentem, który pozwala im przetrwać.
   • Cytat: „To nasza przyjaźń dawała nam siłę, by iść naprzód, mimo przeciwności.”

6. W jaki sposób Staś wykazuje się odwagą podczas podróży?

   • Odpowiedź: Staś podejmuje ryzykowne decyzje, np. podczas ucieczki od porywaczy, walki z lwem, czy poszukiwania wody na pustyni.
   • Cytat: „Odwaga nie polegała na braku strachu, ale na działaniu pomimo niego.”

7. Dlaczego Staś i Nel postanowili uciec od porywaczy?

   • Odpowiedź: Zrozumieli, że ich życie jest w niebezpieczeństwie i jedyną szansą na przeżycie jest ucieczka.
   • Cytat: „Wiedzieliśmy, że musimy uciekać, bo inaczej nie przeżylibyśmy tego koszmaru.”

8. Jakie cechy charakteru wyróżniają Stasia jako bohatera?

   • Odpowiedź: Staś jest odważny, odpowiedzialny, dojrzały i lojalny wobec swoich przyjaciół.
   • Cytat: „Staś był naszą opoką, na której mogliśmy polegać w każdej chwili.”

9. W jaki sposób powieść „W pustyni i w puszczy” ukazuje różnice kulturowe?

   • Odpowiedź: Powieść ukazuje różnice między kulturą europejską a afrykańską, ale również pokazuje, że możliwe jest wzajemne zrozumienie i współpraca mimo tych różnic.
   • Cytat: „Różnice między nami były ogromne, ale serca nasze biły w tym samym rytmie.”

10. Jakie przesłanie niesie powieść „W pustyni i w puszczy”?

    • Odpowiedź: Powieść uczy, że przyjaźń, odwaga i odpowiedzialność są kluczowe w pokonywaniu trudności życiowych, a różnice kulturowe mogą zostać przezwyciężone dzięki wzajemnemu zrozumieniu i szacunkowi.
    • Cytat: „Wspólna podróż nauczyła nas, że nie ma przeszkód nie do pokonania, jeśli działamy razem.”

Podsumowanie

„W pustyni i w puszczy” to pełna przygód i emocji powieść, która porusza ważne tematy dotyczące przyjaźni, odwagi, odpowiedzialności oraz różnic kulturowych. Henryk Sienkiewicz stworzył opowieść, która nie tylko bawi i wzrusza, ale także uczy, jak ważne są wzajemne wsparcie i gotowość do stawiania czoła trudnościom. To lektura, która od lat inspiruje młodych czytelników do odkrywania wartości, które kształtują człowieka.