Krajobrazy Polski – poznaj piękno naszego kraju
Geografia klasa 5 Krajobrazy Polski to zaproszenie do odkrywania niezwykłych miejsc, które tworzą wyjątkową mozaikę przyrodniczą naszego kraju. Uczniowie poznają charakterystyczne cechy krajobrazów górskich, wyżynnych, nizinnych i nadmorskich. Dowiadują się, jak wyglądają poszczególne regiony, jakie występują tam rośliny, zwierzęta oraz w jaki sposób człowiek korzysta z bogactwa przyrody. To pierwszy krok do zrozumienia, jak różnorodne i piękne są polskie krajobrazy – zarówno te znane z wakacji, jak i te, które dopiero czekają na odkrycie.
Krajobrazy Polski
🌊 Pobrzeża – krajobraz nad Bałtykiem
Na mapie konturowej Polski zaznaczony jest pas pobrzeży, który obejmuje:
Pobrzeże Szczecińskie
Pobrzeże Koszalińskie
Pobrzeże Gdańskie
📍 Cechy krajobrazu:
dominują piaszczyste plaże, jeziora przybrzeżne i nadmorskie równiny
charakterystyczne są wydmy – wzniesienia usypane z piasku przez wiatr
klimat tego regionu to klimat morski
pas pobrzeży jest kształtowany przez: wiatr, fale morskie i prądy przybrzeżne
🕊️ Świat przyrody:
Na pobrzeżu można spotkać wiele gatunków ptaków, m.in.:
mewy
rybitwy
kaczki
bieliki
rybołowy
czaple i żurawie
🚢 Działalność człowieka:
W nadmorskich miejscowościach znajdują się:
latarnie morskie – zwiększają bezpieczeństwo i są atrakcją turystyczną
porty rybackie
małe stocznie – miejsca, gdzie buduje się i remontuje łodzie
Krajobrazy Polski - Wybrzeże Słowińskie
🌅 Czym zajmują się mieszkańcy Wybrzeża Słowińskiego?
Mieszkańcy Wybrzeża Słowińskiego zajmują się głównie:
obsługą ruchu turystycznego,
połowem ryb,
budową i remontem łodzi w małych stoczniach.
🏖️ Rodzaje wybrzeża na Wybrzeżu Słowińskim
🔸 Wybrzeże niskie
– powstaje, gdy fale morskie wyrzucają piasek na brzeg, tworząc piaszczyste, szerokie plaże.
Wzdłuż nich występują wydmy – wzniesienia usypane przez wiatr.
🔸 Wybrzeże wysokie (klifowe)
– to strome brzegi, które mogą osiągać kilkanaście metrów wysokości.
Podczas sztormów fale uderzają z dużą siłą, podcinają zbocza, które się osuwają.
Materiał skalny zostaje zabrany w głąb morza.
🏞️ Jak powstaje jezioro przybrzeżne?
🌬️ Wiatr i 🌊 prąd morski przenoszą piasek w miejsca, gdzie linia brzegowa jest załamana.
🏖️ Piasek stopniowo usypuje się, tworząc długie, piaszczyste wały zwane mierzejami.
📏 Mierzeja z czasem się wydłuża, aż połączy się z lądem z drugiej strony.
💧 W efekcie powstaje jezioro przybrzeżne – oddzielone od morza właśnie mierzeją.
📘 Pojęcia – krajobraz nadmorski
🏖️ Wydma – to wzniesienie z piasku, które zostało usypane przez wiatr. Występuje głównie wzdłuż plaż.
🌾 Mierzeja – to piaszczysty wał powstały w wyniku działania prądów morskich. Oddziela zatokę od morza.
🌊 Zatoka – to część morza lub jeziora, która wcina się w ląd i jest otoczona przez ląd z trzech stron.
💧 Jezioro przybrzeżne – to jezioro, które powstało z zatoki morskiej po jej odcięciu przez mierzeję.
Krajobrazy Polski - pojezierza
📍 Cechy charakterystyczne pojezierzy
🗺️ Na mapie konturowej Polski zaznaczony jest pas pojezierzy, który obejmuje wszystkie główne pojezierza naszego kraju.
🌿 Czym wyróżnia się krajobraz pojezierzy?
🧊 Liczne jeziora – powstałe w wyniku działania lądolodu, który pozostawił po sobie zagłębienia wypełnione wodą.
🌳 Wzniesienia i pagórki – ukształtowane przez lodowiec, często porośnięte lasami.
🛶 Obecność rzek i kanałów – łączących jeziora w malownicze szlaki wodne.
🏡 Małe miasteczka i wsie – często położone wzdłuż jezior, rozwijające się dzięki turystyce.
🚣 Popularność turystyki wodnej i wypoczynkowej – żeglowanie, kajaki, wędkowanie i kąpiele.
🌞 Pojezierza to idealne miejsca do odpoczynku na łonie natury, szczególnie latem, kiedy ożywają turystyczne szlaki wodne, plaże i kempingi.
Pojezierze Mazurskie
📍kraina jezior i lasów
🌄 Krajobraz pojezierny
Pojezierze Mazurskie to region o wyjątkowym krajobrazie – z licznymi jeziorami, wzniesieniami i lasami. Ten teren został ukształtowany przez lądolód, który zostawił po sobie zagłębienia wypełnione wodą.
🛶 Jeziora i sporty wodne
Na Pojezierzu znajdują się największe jeziora w Polsce:
🟦 Śniardwy
🟦 Mamry
Wraz z innymi jeziorami tworzą one słynny Szlak Wielkich Jezior Mazurskich, idealny dla miłośników:
⛵ żeglarstwa
🛶 kajakarstwa
🌲 Lasy i przyroda
Na Pojezierzu Mazurskim zachowały się duże kompleksy leśne, np. Puszcza Piska.
Występuje tu bogactwo roślin i zwierząt. Obszar ten jest niewiele zanieczyszczony, co sprzyja ochronie przyrody.
🐾 Zwierzęta Pojezierza Mazurskiego
Wśród mieszkańców lasów i jezior spotkać można:
🦌 łosia, sarnę, dzika
🦫 bobra, zająca
🐦 czaplę, żurawia, kormorana
🐈 rysia, lisa
🦇 nietoperza
🌿 Roślinność i ochrona przyrody
114 rezerwatów przyrody
wiele pomników przyrody, w tym 🌳 Dąb Królewski
🎿 Sport i rekreacja
Urozmaicona rzeźba terenu pozwala również na uprawianie:
🎿 narciarstwa zjazdowego
⛷️ narciarstwa biegowego
🏘️ Znane miejscowości turystyczne
Giżycko
Olsztyn
Reszel
Święta Lipka
📸 Atrakcje turystyczne
🏰 Twierdza Boyen w Giżycku
⛪ Sanktuarium w Świętej Lipce
🏯 Zamek w Reszlu
🏯 Zamek w Olsztynie (Muzeum Warmii i Mazur)
🏡 Muzeum Budownictwa Ludowego w Olsztynku
🛶 Spływy kajakowe rzeką Krutynia
🎿 Ośrodek narciarski koło Gołdapi
Pojezierze Pomorskie
📍kraina jezior i pagórków
❄️ Ukształtowanie terenu
Krajobraz Pojezierza Pomorskiego został uformowany przez działanie lądolodu. To obszar, który leży w zasięgu najmłodszego zlodowacenia.
⛰️ Rzeźba terenu
Teren jest wyjątkowo urozmaicony – znajdziemy tu wzgórza, doliny, jeziora i wiele innych form ukształtowania powierzchni.
🟦 Liczne jeziora
W Pojezierzu Pomorskim znajduje się najwięcej jezior, szczególnie w zachodniej części tego regionu. To doskonałe miejsce na wypoczynek, wędkowanie i sporty wodne.
Pojezierze Wielkopolskie
📍spokojny krajobraz i faliste równiny
❄️ Powstanie terenu
Pojezierze Wielkopolskie znajduje się w zasięgu najmłodszego zlodowacenia, które ukształtowało jego obecny wygląd.
🟦 Mało jezior
To pas pojezierzy, w którym znajduje się najmniej jezior w porównaniu do innych regionów.
🌧️ Wpływ niskich opadów
Niewielka ilość opadów wpływa na roślinność i życie zwierząt – niektóre gatunki są przystosowane do suchszych warunków.
⛰️ Zróżnicowana rzeźba terenu
Występują tu pagórki, doliny oraz charakterystyczne faliste równiny, które nadają krajobrazowi łagodny wygląd.
📘 Pojęcia – zapamiętaj to!
🧊 Co to jest lądolód?
Lądolód to pokrywa lodowa o dużej grubości, która zajmuje rozległy obszar lądu. To właśnie lądolód ukształtował wiele polskich krajobrazów, np. pojezierza.
🏞️ Co to jest pojezierze?
Pojezierze to obszar, na którym występuje duża liczba jezior. Przykładem takiego miejsca jest Pojezierze Mazurskie, jedno z najpiękniejszych w Polsce.
Krajobrazy Polski - niziny
🌾 Cechy charakterystyczne Niziny Mazowieckiej
🗺️ Na mapie konturowej Polski zaznaczony jest pas nizin wraz z wszystkimi nizinami.
🌬️ Krajobraz Niziny Mazowieckiej został ukształtowany przez działanie lądolodu.
🏞️ Występują tu:
rozległe, niemal płaskie równiny,
wysoczyzny – czyli pofalowane wzniesienia otoczone dolinami rzek,
doliny rzeczne – m.in. Wisły, Narwi i Pilicy.
🏙️ W środkowej części niziny leży Kotlina Warszawska.
🌱 Równinny teren sprzyja rolnictwu – dawne lasy zostały przekształcone w pola uprawne, łąki i pastwiska. Mówimy tu o krajobrazie rolniczym.
🌲 Występują także lasy, np. Puszcza Kampinoska.
📍 Największym miastem regionu jest Warszawa, stolica Polski – to przykład krajobrazu wielkomiejskiego.
🏗️ Cechy krajobrazu wielkomiejskiego:
gęsta i wysoka zabudowa,
brak terenów rolniczych,
gęsta sieć ulic,
rozbudowana komunikacja miejska i podmiejska.
🎒 Atrakcje turystyczne Niziny Mazowieckiej
🌲 Kampinoski Park Narodowy – to wyjątkowe miejsce chroniące przyrodę w pobliżu stolicy.
🐾 Symbolem parku jest łoś, który zamieszkuje tutejsze lasy i bagna.
👘 Kurpie – mieszkańcy północno-wschodniej części Niziny Mazowieckiej, znani ze swojej barwnej kultury.
🎨 Wyróżniają się pięknymi strojami ludowymi, tańcami, a także tradycyjnymi wyrobami:
wycinanki,
hafty,
palmy wielkanocne.
🎹 Żelazowa Wola – wieś, w której urodził się Fryderyk Chopin. Znajduje się tam urokliwy dworek kompozytora, dziś przekształcony w muzeum.
🏰 Twierdza Modlin – imponujący zespół budowli obronnych i zamków. Jedna z najlepiej zachowanych twierdz w Polsce, idealna dla miłośników historii i architektury.
🏙️ Atrakcje i krajobraz wielkomiejski Warszawy
📍 Warszawa to stolica i największe miasto Polski, w którym dominuje krajobraz wielkomiejski.
Oznacza to, że wszystkie elementy tego krajobrazu – 🏠 domy, 🏭 fabryki, 🌳 parki, 🚗 ulice – zostały stworzone przez człowieka.
🚫 Nie ma tam terenów rolniczych – przestrzeń jest zagospodarowana pod potrzeby mieszkańców i gospodarki.
🌿 Warszawa to nie tylko budynki! Znajdują się tam również liczne miejsca do wypoczynku, np.:
🌳 Łazienki Królewskie,
🌼 Ogród Saski,
🏖️ nadwiślańskie plaże,
🌺 zielone skwery i parki osiedlowe.
🌟 Najchętniej odwiedzane miejsca w Warszawie to:
🏰 Stare Miasto z Zamkiem Królewskim,
🧪 Centrum Nauki Kopernika,
🕊️ Muzeum Powstania Warszawskiego,
👑 Pałac w Wilanowie.
Geografia klasa 5 Krajobrazy Polski
Przykładowe zestawienia zadań
Przykładowe zestawienia zadań, które mogą być idealnym treningiem przed realnym sprawdzianem.
Pliki do pobrania w .pdf i wydrukowania TUTAJ