Lądy i oceany na Ziemi – poznaj naszą planetę

Geografia klasa 5 Lądy i oceany na Ziemi to fascynująca podróż dookoła świata, podczas której uczniowie odkrywają, jak wygląda powierzchnia naszej planety. Dowiadują się, czym są kontynenty i oceany, gdzie leżą, jakie mają rozmiary i czym się różnią. Uczą się także, jak rozpoznawać je na globusie i mapie świata, poznając najważniejsze cechy poszczególnych obszarów. To pierwszy krok do zrozumienia, jak różnorodny i niezwykły jest świat, który nas otacza – zarówno na lądzie, jak i pod wodą.

Lądy i oceany na Ziemi

🌍 Podstawowe pojęcia geograficzne

🧭 Co to jest oś Ziemska?

Oś ziemska to prosta linia, która przebiega przez środek Ziemi i łączy dwa punkty na jej powierzchni: biegun północny i biegun południowy.

🧭 Południki i równoleżniki

📌 Południki

To linie biegnące z północy na południe, łączące oba bieguny Ziemi. Wszystkie południki mają taką samą długość.

📏 Równoleżniki

To linie biegnące ze wschodu na zachód, przecinające południki pod kątem prostym. Są różnej długości – najdłuższy z nich to równik.

📍 Równik

To najdłuższy równoleżnik, który dzieli Ziemię na półkulę północną i południową.

🔄 Inne ważne równoleżniki:

  • Zwrotnik Raka (na półkuli północnej)

  • Zwrotnik Koziorożca (na półkuli południowej)

  • Koło podbiegunowe północne

  • Koło podbiegunowe południowe

👉 Zwrotniki zaznaczone są na mapach linią przerywaną.

🌐 Półkule Ziemi

Ziemię dzielimy na cztery półkule:

  • ➗ Półkula północna i południowa – oddzielone przez równik

  • ➗ Półkula wschodnia i zachodnia – oddzielone przez południk zerowy i południk 180°

🌎 Kontynenty świata

Na Ziemi znajduje się 7 kontynentów:

  1. 🌏 Azja (największy kontynent)

  2. 🌍 Afryka (leży na czterech półkulach!)

  3. 🌎 Ameryka Północna

  4. 🌎 Ameryka Południowa

  5. ❄️ Antarktyda

  6. 🌍 Europa

  7. 🌏 Australia (najmniejszy kontynent)

🌊 Oceany świata

Ocean światowy został umownie podzielony na 5 oceanów:

  1. 🌊 Ocean Spokojny (Pacyfik – największy ocean)

  2. 🌊 Ocean Atlantycki

  3. 🌊 Ocean Indyjski

  4. 🌊 Ocean Południowy

  5. 🌊 Ocean Arktyczny (najmniejszy i najpłytszy)

Pierwsze podróże geograficzne

🌍 kim byli wielcy odkrywcy?

Dawno temu, zanim powstały samoloty i GPS, ludzie również podróżowali. Robili to jednak na statkach, wielbłądach albo pieszo. Wyruszali, by odkrywać nowe lądy, szukać złota, przypraw i nowych dróg do Indii czy Chin. Poznajcie najsłynniejszych podróżników świata!

📌 To dzięki tym odkrywcom poznaliśmy nowe kontynenty, wyspy, oceany i rzeki. Ich wyprawy zmieniły historię świata!

🛶 Wikingowie

Wikingowie mieszkali w Skandynawii (dzisiejsza Norwegia, Szwecja, Dania). Wyruszali w dalekie podróże przez Ocean Atlantycki. Dotarli aż do północno-wschodnich wybrzeży Ameryki Północnej – i to kilkaset lat przed Kolumbem!

🧭 Marco Polo

Marco Polo pochodził z Włoch. Wyruszył z Wenecji w daleką podróż do Chin. Przeszedł przez pustynie i góry Azji, aż dotarł do stolicy Chin – Pekinu. Podróżował też do Indii i na wyspę Jawę. Po wielu latach wrócił do Wenecji i opisał swoje przygody w książce.

⛵ Krzysztof Kolumb

Kolumb wypłynął z Hiszpanii, chcąc znaleźć drogę morską do Indii. Płynął na zachód przez Ocean Atlantycki. Wylądował na Wyspach Bahama, Kubie i Haiti – i tak przez przypadek odkrył Amerykę! Nie wiedział jednak, że to nowy kontynent.

🌊 Ferdynand Magellan

Magellan jako pierwszy opłynął świat dookoła! Wypłynął z Hiszpanii, popłynął wzdłuż Ameryki Południowej, odkrył Cieśninę Magellana, a potem dotarł na Ocean Spokojny, który nazwał „Pacyfikiem”. Zginął na Filipinach, ale jego załoga wróciła do Hiszpanii – kończąc pierwszą podróż dookoła Ziemi.

🌍 Vasco da Gama

Vasco da Gama był podróżnikiem z Portugalii. Jako pierwszy opłynął Afrykę od południa i dotarł do Indii. Dzięki temu Europejczycy mogli handlować przyprawami i innymi cennymi towarami z Azji.

🌿 David Livingstone

Ten podróżnik odkrywał Afrykę. Przeszedł ją w poprzek i odkrył m.in. Wodospady Wiktorii oraz Jezioro Tanganika. Chciał lepiej poznać ten kontynent i pomóc jego mieszkańcom.

🌱 Henry Stanley

Henry Stanley wyruszył do Afryki, by odszukać Livingstone’a. Później również badał wnętrze kontynentu i odkrył źródła rzeki Nil.

🧭 James Cook

James Cook aż trzy razy opłynął Ziemię! Odkrył Hawaje, Nową Zelandię, wschodnie wybrzeże Australii i część Ameryki Północnej. Przekroczył też koło podbiegunowe. Zginął z rąk tubylców na Hawajach.

Geografia klasa 5 - Lądy i oceany na Ziemi

Przykładowe zestawienia zadań

Przykładowe zestawienia zadań, które mogą być idealnym treningiem przed realnym sprawdzianem.

Pliki do pobrania w .pdf i wydrukowania TUTAJ