Pogoda i zjawiska przyrody – sprawdź, co dzieje się nad twoją głową!
Witamy w dziale „Poznajemy pogodę i inne zjawiska przyrodnicze”, w którym odkryjesz pogodę i zjawiska przyrody widoczne każdego dnia nad twoją głową i wokół ciebie. Czym różni się pogoda od klimatu? Jak powstają chmury, deszcz, burze czy tęcza? Dlaczego czasem wieje wiatr albo robi się mglisto?
Dzięki temu działowi nauczysz się rozpoznawać i opisywać zjawiska pogodowe, korzystać z przyrządów takich jak termometr czy wiatromierz, a także prowadzić własne obserwacje pogody. Dowiesz się także, jak człowiek wykorzystuje wiedzę o pogodzie w życiu codziennym. Przygotuj się na fascynującą wyprawę po świecie chmur, temperatur i atmosferycznych niespodzianek!
pogoda i zjawiska przyrody
SKŁADNIKI POGODY – PRZYRZĄDY POMIAROWE – JEDNOSTKA MIARY
| 🌦️ Składnik pogody | 🧪 Przyrząd pomiarowy | 📏 Jednostka miary |
|---|---|---|
| Temperatura powietrza | Termometr | Stopień Celsjusza (°C) |
| Opady atmosferyczne | Deszczomierz | Milimetr (mm) |
| Ciśnienie atmosferyczne | Barometr | Hektopaskal (hPa) |
| Kierunek i prędkość wiatru | Wiatromierz | Kilometry na godzinę (km/h) lub metry na sekundę (m/s) |
🌬️ Co to jest wiatr?
Wiatr to poruszające się powietrze. Gdy czujesz, że coś dmucha ci w twarz, to właśnie wiatr! Może być słaby, silny, ciepły albo zimny.
📘 Definicja szkolna:
Wiatr to poziomy ruch powietrza nad powierzchnią Ziemi. Powstaje, gdy powietrze przemieszcza się z obszaru wyższego ciśnienia do obszaru niższego ciśnienia.
🧭 Jak określa się kierunek wiatru?
Mówimy, skąd wiatr wieje – nie dokąd. Na przykład „wiatr północny” oznacza, że powietrze wieje z północy, a nie na północ.
📘 Definicja szkolna:
Kierunek wiatru określa się na podstawie kierunku geograficznego, z którego wieje wiatr, np. wiatr zachodni wieje z zachodu.
🧊💧💨 Stany skupienia substancji – jakie są?
Substancje mogą występować w trzech stanach skupienia – mogą być twarde jak klocek, płynne jak woda lub lotne jak powietrze!
📘 Definicja szkolna:
Substancje mogą występować w trzech stanach skupienia: stałym, ciekłym i gazowym. Każdy z tych stanów różni się właściwościami fizycznymi, takimi jak kształt i objętość.
| Stan skupienia | Właściwości | Przykłady |
|---|---|---|
| 🧊 Stan stały | Mają określony kształt i objętość. Mogą być kruche (cegła), plastyczne (glina) lub sprężyste (guma). | lód, żelazo, guma, cegła |
| 💧 Stan ciekły | Nie mają własnego kształtu – przyjmują kształt naczynia, w którym się znajdują. | woda, mleko, benzyna |
| 💨 Stan gazowy | Nie mają określonego kształtu ani objętości – wypełniają całą dostępną przestrzeń. | powietrze, para wodna, tlen |
💧 Stany skupienia wody i ich przemiany
Woda to prawdziwa czarodziejka! Może być parą, cieczą albo lodem. Wystarczy zmienić temperaturę, a od razu zmienia się jej stan skupienia.
📘 Definicja szkolna:
Woda występuje w trzech stanach skupienia: stałym (lód), ciekłym (woda), gazowym (para wodna). Przemiany między tymi stanami zachodzą w wyniku zmiany temperatury.
🌡️ Tabelka: Stany skupienia wody i przemiany
| Stan skupienia | Opis | Przykład |
|---|---|---|
| 💨 Gazowy | Para wodna – powstaje w wyniku parowania. | Para z czajnika |
| 💧 Ciekły | Woda w postaci cieczy – np. w butelce, rzece. | Woda z kranu |
| 🧊 Stały | Lód – zamarznięta woda, powstaje przez krzepnięcie. | Kostka lodu |
🌡️ Temperatura i jej odczytywanie z termometru
Termometr to takie sprytne urządzenie, które pokazuje, czy jest ciepło czy zimno. W środku ma cienką rurkę z kolorową cieczą. Gdy robi się cieplej – ciecz rośnie w górę. Gdy robi się zimno – ciecz opada w dół.
📘 Definicja szkolna:
Do pomiaru temperatury używa się termometru, najczęściej cieczowego. Wewnątrz znajduje się rurka z barwną cieczą. Poziom cieczy wskazuje temperaturę w skali Celsjusza (°C).
🔎 Jak odczytujemy temperaturę?
✅ Temperatura 0°C jest zwykle zaznaczona wyraźną kreską.
📈 Gdy ciecz sięga powyżej 0°C, temperatura jest dodatnia.
📉 Gdy ciecz znajduje się poniżej 0°C, temperatura jest ujemna.
🧠 Zapamiętaj!
W ciepłe dni ciecz w termometrze unosi się wyżej.
W zimne dni ciecz opada niżej.
Termometr pomaga nam ubrać się odpowiednio do pogody!
💧 Od czego zależy szybkość parowania wody?
Czasem woda znika szybciej, a czasem wolniej – to dlatego, że parowanie (czyli zamiana wody w parę wodną) zależy od wielu rzeczy. Im cieplej i sucho, tym szybciej woda wyparowuje, a jak jest zimno i wilgotno – wtedy wolniej.
📘 Definicja szkolna:
Szybkość parowania wody zależy od warunków otoczenia, w jakich znajduje się ciecz. Im korzystniejsze warunki (np. wyższa temperatura, większa powierzchnia), tym parowanie zachodzi szybciej.
🔍 Czynniki wpływające na parowanie
🔹 Powierzchnia parowania – im większa, tym szybciej woda paruje.
🔹 Rodzaj cieczy – różne ciecze parują w różnym tempie.
🔹 Wilgotność powietrza – gdy powietrze jest wilgotne, parowanie jest wolniejsze.
🔹 Ilość cieczy – większa ilość cieczy paruje dłużej.
🔹 Temperatura otoczenia – im cieplej na zewnątrz, tym szybciej zachodzi parowanie.
🔹 Temperatura cieczy – cieplejsza ciecz paruje szybciej niż zimna.
🌦️ Odczytywanie prognozy pogody
Prognoza pogody to przewidywanie, jaka będzie pogoda w najbliższym czasie. Można ją zobaczyć w telewizji, w Internecie lub w gazetach. Pogodę pokazuje się na mapie za pomocą obrazków – to tzw. symbole pogodowe.
📘 Definicja szkolna:
Prognoza pogody to przedstawienie przewidywanych warunków atmosferycznych dla danego miejsca i czasu. Symbole pogodowe pomagają szybko odczytać informacje z mapy pogody.
Prognozę pogody przedstawia się na mapie za pomocą prostych znaków.
- Słońce ☀️ 🌞
- Chmury ☁️ 🌥️
- Deszcz 🌧️ ☔
- Wiatr 🌬️ 🍃
- Burze 🌩️ ⚡ ⛈️
| Zjawisko pogodowe | Symbol graficzny | Znaczenie |
|---|---|---|
| Słońce | ☀️ 🌞 | Bezchmurne niebo, ciepło |
| Częściowe zachmurzenie | 🌥️ | Czasami słońce, czasami chmury |
| Chmury | ☁️ | Pochmurno, ale bez opadów |
| Deszcz | 🌧️ ☔ | Będzie padać deszcz |
| Wiatr | 🌬️ 🍃 | Powieje wiatr, może być silniejszy |
| Burze | 🌩️ ⚡ ⛈️ | Grzmoty, błyskawice i deszcz |
🧭 Jak czytać mapę pogodową?
Sprawdź symbole pogodowe w różnych miejscach na mapie.
Zwróć uwagę na temperatury podane przy miastach.
Zobacz, skąd wieje wiatr – zwykle są zaznaczone małymi strzałkami.
Jeśli chcesz wiedzieć, czy warto zabrać parasol – poszukaj 🌧️ lub ☔!
☀️ Jak w ciągu dnia zmienia się długość cienia?
Rano, kiedy Słońce dopiero wschodzi, cień jest długi. Gdy Słońce wędruje wyżej po niebie, cień robi się coraz krótszy. W południe, kiedy Słońce świeci najwyżej, cień jest najkrótszy. Potem, gdy Słońce zaczyna zachodzić, cień znów się wydłuża. Możesz to sprawdzić sam – wystarczy stanąć w tym samym miejscu kilka razy w ciągu dnia!
📚 Definicja szkolna:
Długość cienia zmienia się w ciągu dnia w zależności od położenia Słońca na niebie. Rano i wieczorem, gdy Słońce znajduje się nisko nad horyzontem, cień jest długi. W południe, kiedy Słońce znajduje się najwyżej, cień osiąga najmniejszą długość.
🍃 ☀️ 🍂 ❄️ Czym charakteryzują się poszczególne pory roku?
W ciągu roku Słońce świeci raz krócej, raz dłużej. Od tego zależy, czy jest ciepło czy zimno, a także – jak długo trwa dzień. Dlatego mamy cztery pory roku: wiosnę, lato, jesień i zimę.
📚 Definicja szkolna:
Pory roku wynikają ze zmiany oświetlenia Ziemi przez Słońce podczas jej ruchu obiegowego wokół Słońca. Każda pora roku rozpoczyna się w określonym dniu i wiąże się z równonocą lub przesileniem.
| Pora roku | Data rozpoczęcia | Cechy charakterystyczne |
|---|---|---|
| 🌱 Wiosna | 21 marca | Równonoc wiosenna – dzień i noc trwają po 12 godzin |
| ☀️ Lato | 22 czerwca | Przesilenie letnie – najdłuższy dzień, najkrótsza noc |
| 🍁 Jesień | 23 września | Równonoc jesienna – dzień i noc trwają po 12 godzin |
| ❄️ Zima | 22 grudnia | Przesilenie zimowe – najkrótszy dzień, najdłuższa noc |
📄 Materiały do pobrania w PDF
Dział II: Poznajemy pogodę i inne zjawiska przyrodnicze
Kliknij, aby pobrać plik z materiałami do działu: temperatury, stany skupienia, pogoda i prognoza, cienie w ciągu dnia, pory roku i wiele więcej – wszystko przygotowane z myślą o uczniach klasy IV!
🔗 Dział II. Poznajemy pogodę i inne zjawiska przyrodnicze do pobrania w PDF tutaj
pogoda i zjawiska przyrody
Przykładowe zestawienia zadań
Przykładowe zestawienia zadań, które mogą być idealnym treningiem przed realnym sprawdzianem.
Pliki do pobrania w .pdf i wydrukowania TUTAJ