Ruchy Ziemi – odkryj, jak nasza planeta się porusza
Ruchy Ziemi to kolejny krok w fascynującej podróży do zrozumienia naszej planety. Uczniowie dowiadują się, że Ziemia nie stoi w miejscu – obraca się wokół własnej osi i krąży wokół Słońca. Poznają skutki tych ruchów, takie jak zmiana dnia i nocy, zmiany pór roku czy różna długość cienia w ciągu dnia. Uczą się też, jak powstają strefy czasowe oraz co wpływa na to, że w różnych miejscach na świecie słońce wschodzi i zachodzi o różnych porach. To pierwszy krok do zrozumienia, jak rytm przyrody i nasze codzienne życie są ściśle związane z ruchem naszej planety.
Ruchy Ziemi
☀️ Układ Słoneczny – nasza kosmiczna rodzina
Układ Słoneczny tworzy Słońce 🌞 i wszystkie ciała niebieskie, które krążą wokół niego.
🔸 Słońce to gwiazda, ponieważ świeci własnym światłem.
🔸 Znajduje się najbliżej Ziemi – około 150 milionów kilometrów od nas.
🔸 Jest głównym źródłem światła i ciepła dla całej Ziemi 🌍.
Dzięki Słońcu możliwe jest życie na naszej planecie – to ono ogrzewa Ziemię, umożliwia wzrost roślin 🌱 i wpływa na pogodę oraz klimat.
To właśnie wokół tej ogromnej, gorącej kuli gazowej krążą planety, księżyce, planety karłowate, asteroidy i komety ☄️🪐.
🪐 Elementy Układu Słonecznego
Układ Słoneczny to nie tylko Słońce – wokół niego krążą planety, księżyce i inne ciała niebieskie. Oto planety w kolejności od Słońca:
👉 Merkury, Wenus, Ziemia, Mars, Jowisz, Saturn, Uran, Neptun
Każda z planet ma swoje unikalne cechy 🌌 – niektóre są twarde i skaliste, inne gazowe i ogromne, a wszystkie razem tworzą fascynujący Układ Słoneczny! 🚀✨
🪐 Planety krążące wokół Słońca 🌞
🌑 Merkury
– najbliżej Słońca
– planeta skalista
– nie ma atmosfery ani księżyców
🌕 Wenus
– podobna wielkością do Ziemi
– obiega Słońce w 224 dni
– atmosfera zbudowana głównie z dwutlenku węgla
– nie ma księżyców
🌍 Ziemia
– największa z planet skalistych
– obiega Słońce w 365 dni
– posiada atmosferę bogatą w tlen 🌬️
– ma jeden księżyc – Księżyc 🌙
🔴 Mars
– dwa razy mniejszy od Ziemi
– rok na Marsie trwa prawie 2 ziemskie lata
– ma atmosferę ubogą w tlen
– posiada dwa księżyce
🌟 Jowisz
– największa planeta Układu Słonecznego
– rok trwa tam prawie 12 lat
– zbudowany z gazów: wodór i tlen
– aż 79 księżyców!
🪐 Saturn
– druga co do wielkości planeta
– obiega Słońce w prawie 30 lat
– zbudowana z wodoru i helu
– znany z pięknych pierścieni ❄️
– ma 62 księżyce
💠 Uran
– rok na Uranie to aż 84 lata ziemskie
– gazowy olbrzym zbudowany z wodoru, helu i metanu
– ma 27 księżyców
🔵 Neptun
– najdalej od Słońca
– obiega je w 165 lat
– zbudowany głównie z wodoru i tlenu
– ma 14 księżyców
strefy oświetleniowe Ziemi
🌍 Charakterystyka stref oświetleniowych Ziemi ☀️
Przyczyną występowania stref klimatycznych oraz krajobrazowych jest nierównomierne oświetlenie powierzchni Ziemi przez promienie słoneczne. W zależności od szerokości geograficznej, Ziemia podzielona jest na 5 stref oświetlenia
🌍 ☀️ pięć stref oświetlenia ziemi
🔥 Strefa międzyzwrotnikowa
🌞 Najwięcej energii słonecznej!
Rozciąga się między Zwrotnikiem Raka a Zwrotnikiem Koziorożca
Słońce dwa razy w roku góruje w zenicie (czyli świeci dokładnie nad głową)
Promienie słoneczne padają najbardziej prosto
🌡️ Najwyższe temperatury na Ziemi
Długość dnia: od ok. 10,5 godz. do 13,5 godz.
To tutaj leżą m.in. wilgotne lasy równikowe i pustynie gorące
🍂 Strefy umiarkowane (północna i południowa)
🍃 Zmienne pory roku i zróżnicowana długość dnia
Rozciągają się:
🧭 na półkuli północnej: od Zwrotnika Raka do Koła Podbiegunowego Północnego
🧭 na półkuli południowej: od Zwrotnika Koziorożca do Koła Podbiegunowego Południowego
Wysokość górowania Słońca zmienia się w ciągu roku 🌞❄️
Latem Słońce świeci wyżej, zimą niżej
Dni są długie latem i krótkie zimą
Występują tu m.in. lasy liściaste, stepy, tajga
❄️ Strefy podbiegunowe (północna i południowa)
🌌 Kraina dnia i nocy polarnej
Rozciągają się od kół podbiegunowych do biegunów
Najniższy kąt padania promieni słonecznych
Najmniej energii słonecznej
🌗 Występują:
Dzień polarny (Słońce nie zachodzi)
Noc polarna (Słońce nie wschodzi)
Na biegunach dzień i noc polarna trwają po pół roku
Typowe krajobrazy: tundra i pustynie lodowe
zmienność pór roku i długość dnia oraz nocy
🌍 Oświetlenie Ziemi a pory roku
Ziemia w ciągu roku jest oświetlana w różny sposób przez Słońce. To właśnie ten ruch oraz nachylenie osi Ziemi wpływają na zmienność pór roku i długość dnia oraz nocy.
🌱 Równonoc wiosenna
📅 Data: 21 marca
☀️ Oświetlenie: Promienie słoneczne padają pionowo (90°) na równik
🧭 Na półkuli północnej: rozpoczyna się wiosna
🍂 Na półkuli południowej: zaczyna się jesień
☀️ Przesilenie letnie
📅 Data: 22 czerwca
☀️ Oświetlenie: Promienie słoneczne padają pionowo (90°) na Zwrotnik Raka
🧭 Na półkuli północnej: rozpoczyna się lato
❄️ Na półkuli południowej: zaczyna się zima
🕒 Dzień jest dłuższy od nocy na półkuli północnej
🌑 Noc polarna występuje za kołem podbiegunowym południowym
🍁 Równonoc jesienna
📅 Data: 23 września
☀️ Oświetlenie: Promienie słoneczne padają pionowo (90°) na równik (drugi raz w roku)
🧭 Na półkuli północnej: rozpoczyna się jesień
🌸 Na półkuli południowej: zaczyna się wiosna
❄️ Przesilenie zimowe
📅 Data: 22 grudnia
☀️ Oświetlenie: Promienie słoneczne padają pionowo (90°) na Zwrotnik Koziorożca
❄️ Na półkuli północnej: rozpoczyna się zima
☀️ Na półkuli południowej: zaczyna się lato
🕒 Dzień jest dłuższy od nocy na półkuli południowej
🌑 Noc polarna występuje za kołem podbiegunowym północnym
Ruch obiegowy Ziemi
jak Ziemia krąży wokół Słońca?
Ziemia nie tylko obraca się wokół własnej osi – wykonuje również pełny obieg wokół Słońca, co nazywamy ruchem obiegowym. Ten ruch ma ogromne znaczenie dla życia na naszej planecie!
🔄 Cechy ruchu obiegowego Ziemi
☀️ Ziemia obiega Słońce po eliptycznej orbicie.
🧭 Ruch ten przebiega w kierunku przeciwnym do ruchu wskazówek zegara.
📅 Jeden pełny obieg Ziemi wokół Słońca trwa 365 dni, 5 godzin i 49 minut – czyli rok.
📌 Dlatego co 4 lata mamy rok przestępny (luty ma wtedy 29 dni).
🌱🌞🍂❄️ Następstwa ruchu obiegowego Ziemi
✅ Zmiana oświetlenia różnych obszarów Ziemi w ciągu roku
✅ Występowanie pór roku: wiosna, lato, jesień, zima
✅ Zmiana wysokości górowania Słońca nad horyzontem w zależności od pory roku
✅ Zmienna długość dnia i nocy – dni latem są dłuższe, a zimą krótsze
Ruch obrotowy Ziemi
skąd się bierze dzień i noc?
Ziemia obraca się wokół własnej osi z zachodu na wschód. Ten ruch nazywamy ruchem obrotowym i dzięki niemu mamy na przemian dzień i noc. 🌞🌙
🔁 Cechy ruchu obrotowego Ziemi
🧭 Ziemia obraca się z zachodu na wschód.
⏰ Pełen obrót Ziemi o 360° trwa 24 godziny – czyli dobę.
📐 W ciągu 1 godziny Ziemia obraca się o 15°, a w ciągu 12 godzin – o 180°.
🌗 Następstwa ruchu obrotowego Ziemi
☀️ Występowanie dnia i nocy – różne części Ziemi są oświetlone w różnych momentach.
🌟 Pozorny ruch Słońca i gwiazd – wydaje nam się, że Słońce wschodzi i zachodzi, choć to Ziemia się obraca.
🕰️ Różnice czasu na Ziemi –
➡️ Podróżując na wschód – dodajemy godziny, przesuwamy zegarki do przodu.
⬅️ Podróżując na zachód – odejmujemy godziny, cofamy zegarki.
Różnica czasu i wędrówka Słońca
Dlaczego nie wszędzie jest ta sama pora dnia?
Ziemia obraca się wokół własnej osi, co powoduje, że w różnych miejscach świata jest różna godzina. Aby ułatwić orientację w czasie, podzielono Ziemię na 24 strefy czasowe – w każdej z nich obowiązuje ta sama godzina.
🌍 Południk 180° – linia zmiany daty
📌 Południk 180° to umowna linia zmiany daty.
🔁 Osoby przekraczające tę linię:
w kierunku zachodnim – dodają jeden dzień,
w kierunku wschodnim – odejmują jeden dzień.
🌞 Wędrówka Słońca i zmiana wysokości jego górowania
☀️ Na stronie Ziemi oświetlonej przez Słońce panuje dzień, a na zacienionej – noc.
🌅 Wysokość górowania Słońca nad horyzontem zmienia się w zależności od pory roku:
📉 Najniższa – na przełomie jesieni i zimy,
📈 Najwyższa – na przełomie wiosny i lata.
W jakiej strefie czasowej znajduje się...?
📌 Polska, Szwecja, Kanada – porównanie stref czasowych
| 🌍 Kraj | 🕒 Strefa czasowa |
|---|---|
| 🇵🇱 Polska | Środkowoeuropejska (CET) +1 |
| 🇸🇪 Szwecja | Środkowoeuropejska (CET) +1 |
| 🇨🇦 Kanada | Różne strefy: -5, -6, -7, -8 (zależnie od regionu) |
Ruchy Ziemi
Przykładowe zestawienia zadań
Przykładowe zestawienia zadań, które mogą być idealnym treningiem przed realnym sprawdzianem.
Pliki do pobrania w .pdf i wydrukowania TUTAJ