Ta strona korzysta z ciasteczek, aby zapewnić Ci najlepszą możliwą obsługę. Informacje o ciasteczkach są przechowywane w przeglądarce i wykonują funkcje takie jak rozpoznawanie Cię po powrocie na naszą stronę internetową i pomaganie naszemu zespołowi w zrozumieniu, które sekcje witryny są dla Ciebie najbardziej interesujące i przydatne.
SENSORYKA – Wszystko, co warto wiedzieć o zmysłach i terapii sensorycznej
Czy kiedykolwiek zdarzyło Ci się, że jakaś tkanina Cię drażniła? A może dźwięk zegara był tak głośny, że nie mogłeś się skupić? Nasze zmysły codziennie dostarczają nam informacji o otaczającym świecie. Czasem jednak mózg może mieć problem z ich przetworzeniem. Właśnie wtedy mówimy o zaburzeniach integracji sensorycznej, czyli o sytuacji, gdy odbiór bodźców jest dla nas trudny lub zbyt intensywny. Z tekstu poniżej dowiesz się, czym jest sensoryka, kogo dotyczy, jak wygląda terapia sensoryczna i jakie są proste zabawy, które mogą pomóc w codziennym życiu.
Czym jest sensoryka?
Sensoryka to ogół naszych zmysłów, takich jak wzrok, słuch, smak, dotyk, węch oraz zmysły wewnętrzne – propriocepcja (czucie własnego ciała w przestrzeni) i równowaga. Nasz mózg nieustannie odbiera te bodźce, przetwarza je i sprawia, że jesteśmy w stanie zareagować na to, co dzieje się wokół nas. Proces ten nazywa się integracją sensoryczną.
Kogo dotyczy?
Zaburzenia integracji sensorycznej mogą dotknąć każdego, ale najczęściej obserwuje się je u dzieci. Dzieci z trudnościami sensorycznymi mogą mieć problemy z codziennymi czynnościami – mogą unikać pewnych aktywności, być nadmiernie pobudzone lub przeciwnie, mogą sprawiać wrażenie, że nie reagują na bodźce, które dla innych są oczywiste. Warto jednak zaznaczyć, że nawet dorośli mogą doświadczać takich trudności.
Ciekawostka
Czy wiesz, że niemal każde dziecko w pewnym okresie życia doświadcza pewnych trudności sensorycznych? Czasem jest to krótkotrwałe, np. okresowa niechęć do noszenia ubrań z określonych materiałów, ale u niektórych dzieci mogą to być objawy poważniejszych zaburzeń, które wymagają wsparcia.
Terapia sensoryczna – na czym polega?
Terapia sensoryczna (integracji sensorycznej) to specjalnie zaprojektowane ćwiczenia i zabawy, które pomagają mózgowi lepiej przetwarzać bodźce. Terapia ta jest prowadzona przez wykwalifikowanego terapeutę i ma na celu poprawę funkcjonowania dziecka w różnych obszarach – od motoryki, przez koncentrację, po emocje.
Jak długo trwa terapia sensoryczna?
Czas trwania terapii jest indywidualny. Niektóre dzieci potrzebują kilku miesięcy regularnych zajęć, inne mogą korzystać z terapii nawet przez kilka lat. Zazwyczaj sesje odbywają się 1-2 razy w tygodniu i trwają około 45-60 minut. Ważne jest jednak, aby terapia była systematyczna i dostosowana do potrzeb dziecka.
Propozycje zabaw sensorycznych
Wprowadzenie prostych zabaw sensorycznych do codziennej rutyny może przynieść wiele korzyści.
Jak wprowadzić zabawy sensoryczne do codziennej rutyny?
Kluczem do skutecznej terapii sensorycznej jest regularność i cierpliwość. Warto wpleść zabawy sensoryczne w codzienne aktywności – np. ścieżkę sensoryczną można przygotować w łazience podczas kąpieli, a ugniatanie ciastoliny może stać się elementem zabawy w kuchni. Ważne jest także obserwowanie dziecka i dostosowywanie zabaw do jego potrzeb i reakcji.
ŚCIEŻKA SENSORYCZNA
Krok 1: Przygotuj różne materiały, takie jak piasek, kamienie, ryż, tkaniny o różnych fakturach (np. gładkie, chropowate, miękkie).
Krok 2: Ułóż je na podłodze, tworząc ścieżkę.
Krok 3: Poproś dziecko, aby przeszło boso po ścieżce, zwracając uwagę na to, jakie odczucia wywołują różne materiały.
Dlaczego to działa? Taka zabawa stymuluje zmysł dotyku w stopach i pomaga dziecku lepiej rozumieć swoje ciało.
ZABAWA Z MASAMI PLASTYCZNYMI
Krok 1: Przygotuj różne masy plastyczne, np. ciastolinę, piasek kinetyczny, glinę.
Krok 2: Zachęć dziecko do ugniatania, wałkowania i formowania z nich różnych kształtów.
Dlaczego to działa? Ugniatanie i modelowanie stymuluje dotyk, poprawia koordynację ruchową i działa relaksująco.
BAŃKI MYDLANE
Krok 1: Przygotuj płyn do baniek i zaczaruj dziecko puszczaniem baniek w różne strony.
Krok 2: Zachęcaj je do łapania baniek palcami, dłońmi, stopami.
Dlaczego to działa? Puszczanie i łapanie baniek wspiera koordynację wzrokowo-ruchową, a także jest świetnym ćwiczeniem oddechowym.
ZABAWA W "SŁUCHANIE DŹWIĘKÓW"
Krok 1: Wybierz różne przedmioty, które wydają dźwięki, np. dzwonki, grzechotki, pudełka wypełnione ryżem.
Krok 2: Zasłoń dziecku oczy i poproś, aby odgadło, co to za dźwięk.
Dlaczego to działa? Zabawa ta stymuluje zmysł słuchu i uczy koncentracji.
ZABAWA W "MAGICZNE WORKI"
Krok 1: Przygotuj kilka małych woreczków i wypełnij je różnymi przedmiotami o różnej fakturze, np. grochem, piłeczkami, watą, klockami, ryżem.
Krok 2: Zasłoń dziecku oczy i poproś, aby przez dotyk odgadło, co znajduje się w każdym woreczku.
Dlaczego to działa? Zabawa ta stymuluje zmysł dotyku i uczy dziecko rozpoznawania różnych struktur, poprawiając świadomość ciała i koncentrację.
"WĘCHOWA ZGADYWANKA"
Krok 1: Przygotuj różne przedmioty o wyraźnym zapachu, np. zioła, owoce, przyprawy, mydło.
Krok 2: Zasłoń dziecku oczy i podawaj mu do powąchania różne przedmioty, prosząc, aby zgadło, co to za zapach.
Dlaczego to działa? Ta zabawa stymuluje zmysł węchu i pomaga dziecku w nauce rozpoznawania różnych zapachów, co rozwija jego świadomość sensoryczną.
MALOWANIE PALCAMI NA PIASKU
Krok 1: Wysyp cienką warstwę piasku na dużą tacę lub stolik.
Krok 2: Zachęć dziecko do rysowania palcami różnych wzorów, liter, kształtów na piasku.
Dlaczego to działa? Rysowanie na piasku stymuluje zmysł dotyku, rozwija małą motorykę oraz pozwala dziecku na kreatywną ekspresję.
ZABAWA Z LODEM
Krok 1: Przygotuj kostki lodu i połóż je na dużej tacy lub w misce.
Krok 2: Zachęć dziecko do zabawy, przesuwając kostki lodu, trzymając je w dłoniach, obserwując, jak topią się pod wpływem ciepła.
Dlaczego to działa? Zimno kostek lodu stymuluje zmysł dotyku i propriocepcję, pozwalając dziecku doświadczyć różnych temperatur i tekstur.
TOR PRZESZKÓD
Krok 1: Przygotuj różnorodne przedmioty, np. poduszki, hula-hoop, sznurki, klocki, które posłużą do stworzenia toru przeszkód.
Krok 2: Poproś dziecko, aby przechodziło przez tor na różne sposoby – czołgając się, skacząc, stąpając ostrożnie.
Dlaczego to działa? Tor przeszkód stymuluje zmysły równowagi i propriocepcji, pomaga w rozwoju motoryki dużej i koordynacji ruchowej.
CIEPŁO — ZIMNO - ZABAWA W ROZPOZNAWANIE TEMPERATUR
Krok 1: Przygotuj dwa pojemniki: jeden z ciepłą (ale nie gorącą) wodą, drugi z zimną wodą.
Krok 2: Zachęć dziecko do zanurzania dłoni w obu pojemnikach i rozpoznawania różnicy temperatur.
Dlaczego to działa? Taka zabawa pomaga dziecku zrozumieć odczucia związane z różnymi temperaturami, stymulując zmysł dotyku i ucząc go świadomości swojego ciała.
MALOWANIE PALCAMI
Krok 1: Przygotuj farby do malowania palcami i duży arkusz papieru.
Krok 2: Zachęć dziecko do malowania palcami, tworząc różne wzory i kształty.
Dlaczego to działa? Malowanie palcami rozwija zmysł dotyku oraz kreatywność.
ZABAWA W WODZIE
Krok 1: Napełnij miskę wodą i dodaj różne przedmioty, takie jak gąbki, kubeczki, łyżki.
Krok 2: Pozwól dziecku bawić się wodą, przelewając ją i ściskając gąbki.
Dlaczego to działa? Zabawa w wodzie rozwija zmysł dotyku i koordynację ruchową.
MALOWANIE PALCAMI NA FOLII BĄBELKOWEJ
Krok 1: Przygotuj kawałek folii bąbelkowej i farby w różnych kolorach.
Krok 2: Rozłóż folię bąbelkową na stole i zachęć dziecko do malowania palcami po jej powierzchni. Można tworzyć różne wzory, używając farb i bąbelków jako ciekawych faktur.
Dlaczego to działa? Malowanie po folii bąbelkowej stymuluje zmysł dotyku i poprawia koordynację ruchową. Dziecko uczy się także kontroli siły nacisku, co jest ważne dla małej motoryki.
CHWYTANIE NOGAMI WORECZKÓW Z RYŻEM
Krok 1: Przygotuj kilka małych woreczków wypełnionych ryżem lub innymi sypkimi materiałami.
Krok 2: Poproś dziecko, aby usiadło na podłodze i próbowało chwytać woreczki stopami. Może też przenosić je z jednego miejsca na drugie.
Dlaczego to działa? Chwytanie stopami stymuluje zmysł propriocepcji oraz rozwija koordynację i siłę mięśni nóg. Dziecko poznaje możliwości swojego ciała, jednocześnie świetnie się bawiąc.
UKŁADANIE KSZTAŁTÓW Z MAKARONU
Krok 1: Przygotuj różne rodzaje suchego makaronu (np. rurki, muszelki, świderki) i duży arkusz papieru lub karton.
Krok 2: Zachęć dziecko do układania różnych kształtów, obrazków lub wzorów z makaronu na papierze. Można też tworzyć mozaiki, przyklejając makaron klejem.
Dlaczego to działa? Zabawa z makaronem stymuluje zmysł dotyku i rozwija zdolności manualne. Dziecko ćwiczy cierpliwość, precyzję i kreatywność, a także uczy się rozpoznawania i klasyfikowania kształtów.
WAŻENIE PRZEDMIOTÓW NA WADZE SZALKOWEJ
Krok 1: Przygotuj wagę szalkową i różne przedmioty do ważenia, np. owoce, klocki, małe zabawki.
Krok 2: Zachęć dziecko do ważenia przedmiotów, porównywania ich ciężaru i eksperymentowania, które są lżejsze, a które cięższe.
Dlaczego to działa? Ważenie przedmiotów rozwija zmysł propriocepcji i pomaga dziecku zrozumieć pojęcia ciężaru i równowagi. To świetna zabawa, która jednocześnie wprowadza elementy nauki poprzez doświadczenie.
PODSUMOWANIE
Sensoryka to niezwykle ważny element naszego codziennego funkcjonowania. Problemy z przetwarzaniem bodźców mogą wpływać na różne aspekty życia, dlatego warto je rozpoznawać i pracować nad nimi. Terapia sensoryczna, oparta na zabawach i ćwiczeniach, jest skutecznym sposobem na wsparcie dzieci (i dorosłych!) w radzeniu sobie z wyzwaniami sensorycznymi. Codzienne, proste zabawy mogą być nie tylko świetnym treningiem, ale także doskonałą formą spędzania wspólnego czasu!