JĘZYK POLSKI KLASA Vi – Zasady, które warto znać!
Język polski to nie tylko słowa, ale także zasady, które pomagają nam jasno i poprawnie się komunikować. Na tych stronach znajdziesz materiały wyjaśniające kluczowe zagadnienia gramatyczne w prosty i przystępny sposób. Wyjaśniamy również, jaką funkcję pełnią czasowniki w stronie czynnej i biernej oraz jak je rozpoznać w zdaniach. Dzięki praktycznym wskazówkom i przykładom nauka staje się łatwiejsza, a Twoje teksty bardziej poprawne i estetyczne.
Odkrywaj, ucz się, ćwicz!
jaką funkcje pełnią czasowniki w stronie czynnej i biernej?
W języku polskim czasowniki mogą występować w różnych stronach gramatycznych, czyli mogą pokazywać, kto wykonuje czynność, a kto ją odbiera. To właśnie od tej zależności zależy, czy mamy do czynienia ze stroną czynną, czy bierną.
✅ Strona czynna – kto coś robi?
W stronie czynnej podmiot (czyli „kto?”) wykonuje czynność wyrażoną przez czasownik. To najczęściej spotykana forma w codziennym języku.
📌 Przykłady:
– Ala czyta książkę.
– Tata naprawił rower.
– Dzieci jedzą śniadanie.
W każdym z tych zdań podmiot (Ala, tata, dzieci) aktywnie wykonuje czynność.
✅ Strona bierna – ktoś coś robi z kimś
W stronie biernej podmiot nie wykonuje czynności, lecz jest jej odbiorcą. W takiej konstrukcji często używa się formy „został(a) + imiesłów bierny” lub „był(a) + imiesłów bierny”.
📌 Przykłady:
– Książka została przeczytana przez Alę.
– Rower został naprawiony przez tatę.
– Śniadanie było zjedzone przez dzieci.
Tutaj czynność została wykonana przez kogoś innego, a podmiot tylko doświadcza skutku tej czynności.
jaką funkcje pełnią czasowniki w stronie czynnej i biernej?
🔄 Porównanie stron
Zdanie w stronie czynnej | To samo zdanie w stronie biernej |
---|---|
Pani nauczyła dzieci wiersza. | Dzieci zostały nauczone wiersza przez panią. |
Mama ugotowała zupę. | Zupa została ugotowana przez mamę. |
Chłopiec zniszczył zabawkę. | Zabawka została zniszczona przez chłopca. |
🧠 Kiedy stosujemy stronę bierną?
Choć strona czynna jest częściej używana, to strona bierna przydaje się, gdy:
chcemy podkreślić skutek, a nie wykonawcę czynności (np. „Szkoła została zbudowana w 1900 roku”),
nie wiemy, kto wykonał czynność (np. „Pieniądze zostały skradzione”),
brzmi to bardziej formalnie, np. w tekstach naukowych, informacyjnych.
📝 Podsumowanie
Czasowniki w stronie czynnej pokazują działanie podmiotu, a w stronie biernej – wpływ działania na podmiot. Umiejętność ich rozróżniania pomaga lepiej budować zdania i pisać poprawnie w różnych stylach wypowiedzi.
CZASOWNIKI PRZECHODNIE I NIEPRZECHODNIE
Czasowniki przechodnie to czasowniki, które mają formy w obu stronach: czynnej i biernej.
PRZYKŁAD
Iza zdała egzamin. Egzamin został zdany przez Izę.
Czasowniki nieprzechodnie to czasowniki, które nie występują w stronie biernej.
PRZYKŁADY:
Chodzić, leżeć, spać, drapać się