JĘZYK POLSKI KLASA Vi – Zasady, które warto znać!

Język polski to nie tylko słowa, ale także zasady, które pomagają nam jasno i poprawnie się komunikować. Na tych stronach znajdziesz materiały wyjaśniające kluczowe zagadnienia gramatyczne w prosty i przystępny sposób. Wyjaśniamy również, jaką funkcję pełnią czasowniki w stronie czynnej i biernej oraz jak je rozpoznać w zdaniach. Dzięki praktycznym wskazówkom i przykładom nauka staje się łatwiejsza, a Twoje teksty bardziej poprawne i estetyczne.

Odkrywaj, ucz się, ćwicz!

jaką funkcje pełnią czasowniki w stronie czynnej i biernej?

W języku polskim czasowniki mogą występować w różnych stronach gramatycznych, czyli mogą pokazywać, kto wykonuje czynność, a kto ją odbiera. To właśnie od tej zależności zależy, czy mamy do czynienia ze stroną czynną, czy bierną.

Strona czynna – kto coś robi?

W stronie czynnej podmiot (czyli „kto?”) wykonuje czynność wyrażoną przez czasownik. To najczęściej spotykana forma w codziennym języku.

📌 Przykłady:

– Ala czyta książkę.
– Tata naprawił rower.
– Dzieci jedzą śniadanie.

W każdym z tych zdań podmiot (Ala, tata, dzieci) aktywnie wykonuje czynność.

Strona bierna – ktoś coś robi z kimś

W stronie biernej podmiot nie wykonuje czynności, lecz jest jej odbiorcą. W takiej konstrukcji często używa się formy „został(a) + imiesłów bierny” lub „był(a) + imiesłów bierny”.

📌 Przykłady:

– Książka została przeczytana przez Alę.
– Rower został naprawiony przez tatę.
– Śniadanie było zjedzone przez dzieci.

Tutaj czynność została wykonana przez kogoś innego, a podmiot tylko doświadcza skutku tej czynności.

jaką funkcje pełnią czasowniki w stronie czynnej i biernej?

🔄 Porównanie stron

Zdanie w stronie czynnejTo samo zdanie w stronie biernej
Pani nauczyła dzieci wiersza.Dzieci zostały nauczone wiersza przez panią.
Mama ugotowała zupę.Zupa została ugotowana przez mamę.
Chłopiec zniszczył zabawkę.Zabawka została zniszczona przez chłopca.

🧠 Kiedy stosujemy stronę bierną?

Choć strona czynna jest częściej używana, to strona bierna przydaje się, gdy:

  • chcemy podkreślić skutek, a nie wykonawcę czynności (np. „Szkoła została zbudowana w 1900 roku”),

  • nie wiemy, kto wykonał czynność (np. „Pieniądze zostały skradzione”),

  • brzmi to bardziej formalnie, np. w tekstach naukowych, informacyjnych.

📝 Podsumowanie

Czasowniki w stronie czynnej pokazują działanie podmiotu, a w stronie biernej – wpływ działania na podmiot. Umiejętność ich rozróżniania pomaga lepiej budować zdania i pisać poprawnie w różnych stylach wypowiedzi.

CZASOWNIKI PRZECHODNIE I NIEPRZECHODNIE

Czasowniki przechodnie to czasowniki, które mają formy w obu stronach: czynnej i biernej.

PRZYKŁAD

Iza zdała egzamin. Egzamin został zdany przez Izę.

Czasowniki nieprzechodnie to czasowniki, które nie występują w stronie biernej.

PRZYKŁADY:

Chodzić, leżeć, spać, drapać się