Krwiobieg życia – serce, naczynia i krew

Biologia klasa 7 – układ krążenia człowieka to temat, który wprowadza uczniów w złożony świat transportu wewnętrznego organizmu. Dzięki pracy serca i naczyń krwionośnych możliwy jest stały przepływ krwi, a wraz z nią tlenu, składników odżywczych oraz innych niezbędnych substancji.

Uczniowie poznają, jak działa serce, czym różni się krew żylna od tętniczej i dlaczego krwinki czerwone są tak ważne. To lekcja o życiu, energii i nieustannej współpracy komórek w ciele człowieka.

Biologia klasa 7 – układ krążenia człowieka

🩸 BUDOWA I FUNKCJE KRWI

🔁 Funkcje krwi:

💨 dostarcza do wszystkich komórek organizmu tlen i substancje odżywcze,
🗑️ pobiera z komórek dwutlenek węgla i inne zbędne produkty przemiany materii,
📦 transportuje związki regulujące pracę organizmu,
🛡️ zwalcza czynniki chorobotwórcze,
🌡️ bierze udział w regulacji temperatury ciała oraz ilości wody i soli mineralnych.

🧪 Jaki jest skład krwi?
Krew składa się z:

💛 osocza (żółtawa substancja międzykomórkowa),
🔴 czerwonych krwinek (erytrocytów),
⚪ białych krwinek (leukocytów),
🟡 płytek krwi.

💧 Jaki jest skład osocza?
Składnikami osocza są:

💧 woda (w niej rozpuszczone sole mineralne, substancje odżywcze i gazy – np. dwutlenek węgla),
🧬 hormony,
🧫 substancje zwalczające drobnoustroje chorobotwórcze.

🔴 KRWINKI CZERWONE (ERYTROCYTY)

To najliczniejsze komórki krwi 🩸, które nie mają jądra komórkowego i kształtem przypominają spłaszczony krążek 🥯.
Erytrocyty żyją około 4 miesięcy, po czym obumierają i są rozkładane w śledzionie i wątrobie. W ich miejsce powstają nowe komórki 🧬.

🧪 Co znajduje się w erytrocytach?

W erytrocytach znajduje się czerwony barwnik – hemoglobina, która:

jest białkiem,
łączy się z tlenem,
umożliwia transport tlenu do wszystkich komórek organizmu 💨💪.

⚪ KRWINKI BIAŁE (LEUKOCYTY)

Leukocytów jest znacznie mniej niż krwinek czerwonych 🩸, ale mają kluczowe znaczenie dla obrony organizmu 🛡️.

Mają jądro komórkowe 🧬
Potrafią się poruszać 🚶
Niszczą drobnoustroje chorobotwórcze 🦠 – np. wchłaniają i trawią bakterie, które dostają się do organizmu
Niektóre z nich wytwarzają przeciwciała, które zwalczają czynniki chorobotwórcze ⚔️🧫

🧩 PŁYTKI KRWI (TROMBOCYTY)

Odpowiadają za proces krzepnięcia krwi 🩹 – zapobiegają nadmiernej utracie krwi w przypadku zranienia
Nie mają jądra komórkowego ❌🧬
Nie poruszają się ❌🚶

🧬 GRUPY KRWI

Wyróżnia się cztery grupy krwi: A, B, AB, 0.

👉 Na jakiej podstawie wyodrębniono grupy krwi?

Grupy krwi zostały wyodrębnione na podstawie obecności lub braku antygenów na powierzchni erytrocytów (krwinek czerwonych).
Antygeny to specjalne cząsteczki, które rozpoznaje układ odpornościowy.

🔬 Czym są antygeny?

Antygeny to substancje wywołujące reakcję układu odpornościowego. Mogą to być m.in.:

wirusy 🦠
bakterie
grzyby
alergeny 🌾
komórki nowotworowe

Organizm rozpoznaje je jako ciała obce i uruchamia odpowiedź immunologiczną, której celem jest ich zniszczenie lub eliminacja.

🩸 Grupy krwi a obecność antygenów

✅ Grupa A – obecny antygen A
✅ Grupa B – obecny antygen B
✅ Grupa AB – obecne antygeny A i B
❌ Grupa 0 – brak antygenów A i B

➕ ➖ Czynnik Rh

Rh+ – jeśli na erytrocytach znajduje się czynnik Rh
Rh- – jeśli czynnika Rh brak

Biologia klasa 7 – konflikt serologiczny

🧬 Czym jest konflikt serologiczny?

Konflikt serologiczny to sytuacja, w której układ odpornościowy jednej osoby rozpoznaje cudze komórki krwi jako zagrożenie i zaczyna z nimi walczyć.

❗ Może się to zdarzyć:

podczas transfuzji krwi (czyli przetaczania krwi),
podczas ciąży, gdy krew matki różni się od krwi dziecka.

🩸 Dlaczego to niebezpieczne?

Jeśli osoba otrzyma nieodpowiednią krew, jej organizm zacznie niszczyć obce krwinki, co może prowadzić do poważnych problemów zdrowotnych.
Jeśli kobieta w ciąży ma krew Rh-, a dziecko Rh+, jej organizm może wytworzyć przeciwciała, które atakują krwinki dziecka. To może prowadzić do niedokrwistości lub chorób płodu.

✅ Jak temu zapobiegać?

Przed transfuzją sprawdza się grupę krwi dawcy i biorcy.
W czasie ciąży monitoruje się grupy krwi matki i dziecka, a jeśli trzeba, podaje się specjalny zastrzyk, który zapobiega konfliktowi.

Biologia klasa 7 – Proces krzepnięcia krwi

🩸 jak działa "plaster" od organizmu?

Gdy skaleczysz się lub dojdzie do uszkodzenia naczynia krwionośnego, krew zaczyna wypływać. Żeby nie stracić jej za dużo, organizm szybko reaguje – w miejscu zranienia tworzy się skrzep, który zatrzymuje wypływ krwi i pomaga w gojeniu rany.

🧩 Jak to się dzieje?

Płytki krwi jako pierwsze przyklejają się do brzegów rany i zmniejszają jej rozmiar.
Wydzielają one substancje, które powodują, że fibrynogen (białko obecne w osoczu) zmienia się we włókna fibryny.
Fibryna tworzy siateczkę, w której zatrzymują się komórki krwi.
Ta siateczka twardnieje – powstaje skrzep, czyli naturalny „plaster”, który zamyka ranę i pozwala rozpocząć proces gojenia.

🛡️ Dzięki temu mechanizmowi nasz organizm potrafi samodzielnie bronić się przed utratą krwi nawet w przypadku niewielkich urazów.

Biologia klasa 7 – Krwiobiegi

🔄 jak krąży krew w naszym ciele?

Układ krwionośny człowieka to układ zamknięty – oznacza to, że krew porusza się wyłącznie w naczyniach krwionośnych. Cały system dzieli się na dwa krwiobiegi:

Mały obieg krwi – między sercem a płucami (tu krew nabiera tlenu),
Duży obieg krwi – między sercem a całym ciałem (krew dostarcza tlen do komórek).

💓 Serce działa jak pompa – składa się z dwóch przedsionków i dwóch komór.

🩸 Naczynia krwionośne:

Tętnice – wyprowadzają krew z serca.
Naczynia włosowate – miejsce wymiany tlenu, dwutlenku węgla i składników odżywczych.
Żyły – prowadzą krew z powrotem do serca.

💨 Co to znaczy, że krew jest utlenowana?

🔹 Krew utlenowana – zawiera tlen, ma jasnoczerwony kolor. Trafia z płuc do serca i dalej do wszystkich komórek ciała.

🔹 Krew odtlenowana – zawiera mniej tlenu, więcej dwutlenku węgla, ma ciemniejszy kolor. Wraca żyłami do serca, a potem do płuc, gdzie ponownie się „napełnia” tlenem.

💡 Dzięki ciągłemu krążeniu krew dostarcza tlen i składniki odżywcze, a także usuwa zbędne produkty przemiany materii. To niezbędne dla życia wszystkich komórek w organizmie.

❤️ Krwiobiegi człowieka – mały i duży obieg krwi

Rodzaj krwiobiegu	Trasa przepływu krwi	Funkcja
Mały obieg krwi (płucny)	Prawa komora serca → tętnica płucna → płuca → żyły płucne → lewy przedsionek serca	Utlenowanie krwi – pobieranie tlenu i usuwanie dwutlenku węgla
Duży obieg krwi (ustrojowy)	Lewa komora serca → aorta → ciało (komórki i narządy) → żyły główne → prawy przedsionek serca	Dostarczanie tlenu i substancji odżywczych do komórek; odbieranie dwutlenku węgla i produktów przemiany materii

❤️ Duży obieg krwi (krwiobieg duży)

Duży obieg krwi nazywany jest także krwiobiegiem ustrojowym, ponieważ dostarcza tlen i substancje odżywcze do wszystkich komórek ciała.

🔹 Rozpoczyna się w lewej komorze serca, z której krew utlenowana (czyli bogata w tlen) wypływa przez największą tętnicę – aortę.

🔹 Aorta rozgałęzia się na mniejsze tętnice, które prowadzą krew do naczyń włosowatych znajdujących się w różnych narządach i tkankach.

🔹 W naczyniach włosowatych krew oddaje tlen i składniki odżywcze, a pobiera dwutlenek węgla i inne zbędne produkty przemiany materii.

🔹 Krew odtlenowana wraca do serca poprzez żyły, które łączą się w coraz większe naczynia – żyłę główną górną i dolną, które uchodzą do prawego przedsionka serca.

💙 Mały obieg krwi (krwiobieg płucny)

Mały obieg krwi służy do wymiany gazowej – czyli pobrania tlenu z płuc i oddania dwutlenku węgla.

🔹 Rozpoczyna się w prawej komorze serca, z której krew odtlenowana wypływa tętnicami płucnymi do płuc.

🔹 W naczyniach włosowatych płuc zachodzi wymiana gazowa: krew oddaje dwutlenek węgla i pobiera tlen.

🔹 Krew utlenowana wraca do serca żyłami płucnymi, które uchodzą do lewego przedsionka serca.

RÓŻNICe MIĘDZY TĘTNICAMI A ŻYŁAMI

Tętnice	Żyły
Wyprowadzają krew z serca	Przenoszą krew w kierunku serca
Zazwyczaj transportują krew utlenowaną (z wyjątkiem tętnicy płucnej)	Zazwyczaj transportują krew odtlenowaną (z wyjątkiem żył płucnych)
Mają grubsze ściany, bo krew płynie pod dużym ciśnieniem	Mają cieńsze ściany i zastawki zapobiegające cofaniu się krwi

🩸 Funkcja zastawek w żyłach

Zastawki pozwalają na przepływ krwi tylko w jednym kierunku. Jeśli są nieszczelne, krew zalega w żyłach, prowadząc do ich rozciągnięcia, czyli żylaków.

💡 Dlaczego wymiana gazów i składników odżywczych zachodzi tylko w naczyniach włosowatych?

Naczynia włosowate to najcieńsze naczynia krwionośne w naszym ciele. Ich ścianki są zbudowane tylko z jednej warstwy komórek, dzięki czemu tlen, dwutlenek węgla i inne substancje łatwo przez nie przenikają.

➡ Dlatego właśnie w naczyniach włosowatych:

tlen i substancje odżywcze z krwi przechodzą do komórek ciała,
z komórek do krwi przechodzą produkty przemiany materii, np. dwutlenek węgla.

Ich cienka budowa i bardzo duża liczba sprawiają, że mogą szybko i skutecznie wymieniać potrzebne substancje między krwią a komórkami.

Biologia klasa 7 – serce

🫀 Budowa i działanie serca

Jak zbudowane jest serce?
Serce człowieka to silny mięsień wielkości pięści. Składa się z czterech jam:

dwóch górnych – przedsionków,
dwóch dolnych – komór.

Po lewej i prawej stronie serca znajduje się jeden przedsionek i jedna komora.
Między komorami oraz przedsionkami znajdują się przegrody, które oddzielają od siebie części serca i kontrolują przepływ krwi.

Jaką funkcję pełni przegroda między komorami?
Przegroda zawiera specjalne komórki przewodzące impuls elektryczny, które umożliwiają automatyczne i rytmiczne skurcze serca. Dzięki temu serce działa jak naturalna pompa – bez przerwy, przez całe życie.

🔁 Cykl pracy serca

Cykl pracy serca składa się z trzech faz, które powtarzają się rytmicznie:

Skurcz przedsionków
👉 Krew z przedsionków przepływa do komór.
Skurcz komór
👉 Krew jest wypychana z komór do tętnic i dalej do całego ciała oraz płuc.
Faza spoczynku (rozkurcz)
👉 Przedsionki i komory są rozkurczone, a krew swobodnie wypełnia przedsionki.

💡 Ten rytmiczny cykl pracy serca umożliwia nieprzerwane krążenie krwi w organizmie, co zapewnia dostarczanie tlenu i składników odżywczych do każdej komórki.

❤️ W jaki sposób można zbadać pracę serca?

Aby sprawdzić, czy serce działa prawidłowo, lekarze korzystają z różnych badań. Oto najpopularniejsze z nich:

🩺 Elektrokardiogram (EKG)
– Rejestruje impulsy elektryczne wytwarzane przez serce.
– Pozwala ocenić rytm i czynność serca.
– Elektrody przyczepiane są do skóry.

🫀 Echokardiografia (echo serca)
– Badanie z użyciem fal dźwiękowych (USG), które pokazuje obraz serca.
– Pozwala ocenić budowę i funkcję serca oraz zastawek.

🏃 Test wysiłkowy
– Sprawdza, jak serce pracuje podczas wysiłku (np. na bieżni).
– Monitorowane są tętno, EKG i ciśnienie krwi.
– Pomaga wykryć problemy z krążeniem i ocenić kondycję fizyczną.

📈 Holter EKG
– Małe urządzenie, które przez 24–48 godzin rejestruje pracę serca.
– Pozwala wykryć zaburzenia rytmu serca w czasie codziennych aktywności.

🖥️ Tomografia komputerowa serca (TK)
– Tworzy dokładne obrazy serca przy użyciu promieni rentgenowskich.
– Pokazuje stan tętnic wieńcowych i innych struktur.

🧠 Pamiętaj! Rodzaj badania zawsze dobiera lekarz, w zależności od potrzeb pacjenta i objawów.

💓 Kiedy serce bije szybciej – i dlaczego?

Nasze serce potrafi dostosować tempo pracy do różnych sytuacji. Oto przykłady, kiedy może bić szybciej i dlaczego tak się dzieje:

😱 Strach
Gdy się boimy, organizm włącza tryb „uciekaj albo walcz” – serce przyspiesza, by szybciej dostarczyć tlen do mięśni.

😟 Stres
Pod wpływem stresu organizm wytwarza adrenalinę, która przyspiesza tętno – jesteśmy wtedy bardziej czujni i gotowi do działania.

🏃‍♂️ Ćwiczenia fizyczne
Podczas wysiłku mięśnie potrzebują więcej tlenu, więc serce zaczyna bić szybciej, aby go dostarczyć.

🤩 Podniecenie i silne emocje
Radość, ekscytacja lub zdenerwowanie – to wszystko może sprawić, że serce przyspieszy. Dzieje się tak, bo emocje wpływają na układ nerwowy.

👉 Dlaczego serce to robi?
To proste! ❤️ Serce dostosowuje swoją pracę, aby jak najlepiej zaopatrzyć cały organizm w tlen i składniki odżywcze – zwłaszcza wtedy, gdy jest na to większe zapotrzebowanie.

Biologia klasa 7 – Higiena i choroby układu krwionośnego

Jak dbać o układ krwionośny?

Wiele chorób serca i naczyń krwionośnych można uniknąć, prowadząc zdrowy tryb życia. Oto najważniejsze zasady:

🥗 Zdrowa dieta:

ogranicz tłuszcze zwierzęce (np. masło, tłuste mięsa),
jedz płynne oleje roślinne (np. oliwa z oliwek),
sięgaj po tłuszcze z ryb i orzechów 🐟🌰.

🚫 Unikaj używek:

nie pal papierosów 🚭,
nie pij alkoholu 🧴.

🏃‍♀️ Bądź aktywny fizycznie:

spaceruj do szkoły 🚶‍♂️,
wybieraj schody zamiast windy 🏞️.

💡 Pamiętaj!
Regularna aktywność fizyczna i zdrowe jedzenie to najlepszy sposób, by Twoje serce biło długo i mocno ❤️.

🩺 Dieta przy nadciśnieniu tętniczym

Osoba z nadciśnieniem tętniczym powinna szczególnie zadbać o sposób odżywiania i styl życia. Oto najważniejsze zalecenia:

🧂 Ogranicz spożycie soli – sól zatrzymuje wodę w organizmie i podnosi ciśnienie krwi.
🚶 Bądź aktywny fizycznie – codzienne spacery, jazda na rowerze czy pływanie pomagają obniżyć ciśnienie.
🚭 Unikaj używek – nie pal papierosów i nie pij alkoholu.
🩸 Kontroluj ciśnienie – regularnie mierz ciśnienie krwi, aby monitorować stan zdrowia.

💡 Zdrowa dieta i ruch to klucz do lepszego samopoczucia i ochrony serca!

🫀 Czynniki zwiększające ryzyko miażdżycy

Miażdżyca to choroba, w której w naczyniach krwionośnych gromadzą się złogi tłuszczu, głównie cholesterolu. Prowadzi to do ich zwężenia i utrudnia przepływ krwi. Oto najważniejsze czynniki ryzyka:

🚬 Palenie tytoniu – uszkadza naczynia krwionośne i przyspiesza odkładanie się płytek cholesterolowych.
🍔 Niezdrowa dieta – tłuszcze nasycone, fast foody i nadmiar soli sprzyjają rozwojowi miażdżycy.
⚖️ Nadwaga i otyłość – zwiększają ryzyko chorób serca i podnoszą poziom cholesterolu.
🛋️ Brak ruchu – siedzący tryb życia osłabia serce i krążenie.
🩺 Wysokie ciśnienie krwi – uszkadza ściany naczyń i ułatwia odkładanie się złogów.
🧪 Wysoki cholesterol – zwłaszcza tzw. „zły” LDL, który odkłada się w naczyniach.
🍬 Cukrzyca – niekontrolowany poziom cukru we krwi uszkadza naczynia krwionośne.

💡 Pamiętaj: Zdrowa dieta, ruch i regularne badania to najlepsza ochrona przed miażdżycą!

❤️ Czynniki zwiększające ryzyko zawału serca

Zawał serca to poważny stan, w którym dochodzi do nagłego zatrzymania dopływu krwi do części mięśnia sercowego. Ryzyko jego wystąpienia zwiększają:

🔴 Nadciśnienie tętnicze – zbyt wysokie ciśnienie krwi obciąża serce.
🧬 Czynniki genetyczne – skłonność do chorób serca może być dziedziczna.
🎂 Starszy wiek – ryzyko zawału wzrasta z wiekiem.
🍟 Niezdrowa dieta – tłuste i przetworzone jedzenie sprzyja odkładaniu się cholesterolu.
🚬 Palenie papierosów – znacząco uszkadza naczynia krwionośne i zwiększa ryzyko chorób serca.
⚖️ Otyłość – przeciąża układ krążenia i wpływa na poziom cholesterolu oraz cukru we krwi.
🛋️ Siedzący tryb życia – brak aktywności fizycznej osłabia serce.
🍬 Cukrzyca – wysoki poziom glukozy może uszkadzać naczynia krwionośne.
😰 Stres – długotrwałe napięcie psychiczne wpływa negatywnie na pracę serca.
🍷 Nadużywanie alkoholu – może prowadzić do zaburzeń rytmu serca i nadciśnienia.

💡 Pamiętaj: Zdrowy styl życia, ruch i regularne badania to najlepsza profilaktyka chorób serca!

🫀 Pojęcia związane z leczeniem chorób serca

🔧 ANGIOPLASTYKA
To zabieg, który polega na poszerzeniu zwężonych tętnic za pomocą specjalnego balonika. Dzięki temu krew może swobodniej przepływać do serca. Najczęściej wykonuje się go u osób z miażdżycą.

🩺 BY-PASSY
To operacja polegająca na wszczepieniu nowych „objazdów” dla krwi. Lekarze pobierają naczynie krwionośne np. z nogi i łączą je tak, aby omijało zwężone miejsce w tętnicach wieńcowych. Dzięki temu serce znów otrzymuje odpowiednią ilość krwi i tlenu.

🩸 Jak należy udzielić pomocy osobie z krwotokiem?

Uciśnij ranę
Przyłóż do zranionego miejsca czystą chustkę, gazę lub inny materiał i uciskaj ręką, aby zmniejszyć wypływ krwi.
Załóż opatrunek uciskowy
- Na gazę połóż twardy przedmiot (np. zwiniętą rolkę bandaża).
- Całość zabandażuj mocno, ale ostrożnie – opatrunek powinien zakryć ranę i jej okolice.
Sprawdź ucisk
Opatrunek uciskowy musi być:
- na tyle mocny, by zatrzymać krwawienie,
- ale na tyle luźny, by nie całkowicie zablokować przepływu krwi do dalszej części kończyny.
Wezwij pomoc medyczną
Jeśli krwotok jest silny, dzwoń po pogotowie – 112.

🩸 Jak odróżnić krwotok tętniczy od żylnego?

Cecha	Krwotok tętniczy	Krwotok żylny
Kolor krwi	Jasnoczerwony ❤️	Ciemnoczerwony ❤️‍🩹
Sposób wypływu	Pulsujący strumień (zgodny z rytmem serca) 🔁	Wypływa jednostajnie, bez pulsowania 🧊
Tempo krwawienia	Szybkie i obfite ⏱️	Zwykle wolniejsze 🌧️
Źródło krwawienia	Uszkodzona tętnica – krew bogata w tlen	Uszkodzona żyła – krew uboga w tlen

🔔 Pamiętaj!
Każdy krwotok – niezależnie od rodzaju – może być niebezpieczny i wymaga natychmiastowej pomocy medycznej. W razie potrzeby dzwoń po pomoc: 112.

Biologia klasa 7 – UKŁAD LIMFATYCZNY

🧬 Funkcje układu limfatycznego

Układ limfatyczny pełni wiele ważnych ról w organizmie człowieka:

🛡️ Zwalcza drobnoustroje chorobotwórcze – uczestniczy w obronie organizmu przed infekcjami.
🔁 Zbiera przesączone osocze z naczyń włosowatych i oddaje je z powrotem do krwiobiegu.
🧪 Umożliwia wymianę składników między osoczem a tkankami.
🧈 Transportuje niektóre substancje, m.in. tłuszcze wchłaniane w jelicie cienkim.
💧 Odprowadza zbędne substancje i nadmiar wody z komórek, zapobiegając ich obrzękom.

💧 Jak powstaje limfa?

Limfa powstaje w tkankach ciała, gdy nadmiar wody, białek i innych substancji zostaje wchłonięty przez naczynia limfatyczne. To właśnie one zbierają płyn tkankowy, który nie został ponownie wchłonięty przez naczynia krwionośne.

➡️ Etapy powstawania i krążenia limfy:

Płyn z tkanek wnika do cienkościennych naczyń limfatycznych.
Limfa zbiera odpady, bakterie i inne szkodliwe substancje.
Przepływa przez węzły chłonne, gdzie jest oczyszczana przez limfocyty (komórki odpornościowe).
Trafia do coraz większych naczyń, aż w końcu wraca do krwiobiegu w okolicy szyi.

🧈 Dodatkowo: limfa transportuje tłuszcze wchłonięte w jelicie cienkim do komórek, gdzie służą jako źródło energii.

porównanie układu krwionośnego i limfatycznego

Cechy	Układ krwionośny	Układ limfatyczny
Budowa ogólna	Serce, naczynia krwionośne, krew	Węzły chłonne, naczynia limfatyczne, śledziona, grasica, migdałki
System naczyń	Układ zamknięty – krew krąży tylko w naczyniach	Układ otwarty – limfa przesącza się z tkanek do naczyń limfatycznych
Tkanka płynna	Krew	Limfa
Skład tkanki płynnej	Osocze, krwinki czerwone, krwinki białe, płytki krwi	Osocze (podobne do krwi), limfocyty, brak erytrocytów i płytek krwi

🟣 Trzeci migdał – co to takiego?

Trzeci migdał, zwany także migdałkiem gardłowym, to niewielka grudka tkanki limfatycznej umiejscowiona w tylnej części gardła – tuż nad podniebieniem miękkim. Należy do układu limfatycznego, który wspiera nasz układ odpornościowy i pomaga zwalczać infekcje, zwłaszcza u dzieci.

🔍 Kiedy staje się problemem?

U niektórych dzieci trzeci migdał powiększa się nadmiernie, co może prowadzić do:

trudności z oddychaniem przez nos 👃,
chrapania 😴,
częstych infekcji ucha,
uczucia zatkanego gardła.

🩺 Jak wygląda leczenie?

W zależności od nasilenia objawów lekarz może zalecić:

leczenie farmakologiczne 💊 (np. przeciwzapalne),
obserwację,
a w poważniejszych przypadkach – zabieg usunięcia trzeciego migdała (adenotomię).

🛡️ Budowa i funkcjonowanie układu odpornościowego

✅ Czym jest odporność?

Odporność to zdolność organizmu do obrony przed chorobami, a dokładnie – przed czynnikami, które je wywołują, czyli m.in. drobnoustrojami chorobotwórczymi (takimi jak bakterie, wirusy, grzyby) oraz szkodliwymi substancjami (np. toksynami).

Dzięki odporności nasze ciało potrafi:

rozpoznać wroga (np. wirusa 🦠),
odpowiednio zareagować i go zniszczyć,
zapamiętać zagrożenie na przyszłość i szybciej zareagować przy kolejnym kontakcie.

🧬 Kto odpowiada za odporność?

Główną rolę w obronie organizmu pełni układ odpornościowy, w którego skład wchodzą m.in.:

białe krwinki (leukocyty), które rozpoznają i niszczą drobnoustroje,
węzły chłonne, w których dochodzi do namnażania komórek odpornościowych,
migdałki, grasica, śledziona i szpik kostny – to narządy, które uczestniczą w tworzeniu i magazynowaniu komórek układu odpornościowego,
limfa, która transportuje komórki odpornościowe do miejsca zakażenia.

Biologia klasa 7

Przykładowe zestawienia zadań

Przykładowe zestawienia zadań, które mogą być idealnym treningiem przed realnym sprawdzianem.

Pliki do pobrania w .pdf i wydrukowania TUTAJ