Witamy na stronie „Motywy Literackie”! 📚
Znajdziesz tutaj bogaty wybór opracowań najważniejszych motywów literackich, stworzonych specjalnie z myślą o uczniach i miłośnikach literatury. 📖 Nasze materiały możesz łatwo pobrać w formacie PDF, aby zapewnić sobie wygodną i efektywną naukę w domu, w szkole czy gdziekolwiek tylko zechcesz! 🏠🎒 Motyw przemiany to fascynujący temat, który analizujemy na przykładach z lektur obowiązkowych i dodatkowych. 🔄 Dowiedz się, jak motyw przemiany został ukazany w różnych epokach i dziełach – od romantyzmu, przez pozytywizm, aż po współczesność. Odkryj, jak bohaterowie zmieniają się pod wpływem ważnych wydarzeń, doświadczeń życiowych i spotkań z innymi ludźmi.
Nasze opracowania nie tylko ułatwiają zrozumienie lektur, ale również rozwijają umiejętności analizy tekstu, uczą interpretacji i wspierają rozwój krytycznego myślenia. 🧐 Oferujemy różnorodne tematy, które z pewnością zainteresują każdego – od motywu przemiany, przez cierpienie 😢, samotność 😔, aż po walkę ⚔️ i wiele innych.
Zapraszamy do odkrywania fascynującego świata literatury, gdzie nauka staje się przyjemnością! 🌟
ZDARZENIE — PRZEMYŚLENIA — WALKA ZE SOBĄ — PRZEMIANA
Motyw przemiany
Wstęp
Motyw przemiany to jeden z najbardziej fascynujących tematów w literaturze. Ukazuje, jak bohaterowie ewoluują pod wpływem wydarzeń, doświadczeń życiowych, spotkań czy przełomowych decyzji. Przemiana może dotyczyć charakteru, światopoglądu, postaw moralnych lub relacji z innymi. W wielu lekturach szkolnych motyw ten jest kluczowy dla rozwoju akcji i przesłania utworu.
Motyw przemiany - Lektury z motywem przemiany
1. "Opowieść wigilijna" – Charles Dickens
Opis motywu:
Ebenezer Scrooge przechodzi głęboką duchową przemianę – z chciwego, zgorzkniałego skąpca staje się człowiekiem hojniejszym, serdecznym i otwartym na innych.
Przemiana dokonuje się pod wpływem wizyt trzech duchów i konfrontacji z własnym życiem.
Scrooge zaczyna dostrzegać wartość miłości, empatii i bliskości z ludźmi.
Cytat:
💬… „Odtąd był tak dobrym przyjacielem, tak dobrym chlebodawcą, tak dobrym człowiekiem, jakimi bywali dobrzy ludzie za dobrych, starych czasów, w dobrym, starym kra u, w dobrym, starym mieście, na dobrym, starym świecie. Z duchami już więcej nie miał żadnych stosunków, natomiast pozawiązywał stosunki z ludźmi, podtrzymywał e usilnie, a całe ego życie toczyło się wśród dobrych uczynków.”
Wpływ duchów: Chociaż sam cytat bezpośrednio nie wymienia duchów, dalsza część akapitu, w kontekście całości zakończenia książki, jasno wskazuje, że to właśnie „Duchy trzech czasów pokonały mnie zupełnie”, prowadząc do tej przemiany, a Scrooge „Z duchami już więcej nie miał żadnych stosunków”, co symbolizuje zakończenie lekcji i rozpoczęcie nowego życia.
Najważniejsze elementy:
- Możliwość odkupienia i zmiany niezależnie od wieku.
- Wpływ refleksji nad własnym życiem na przemianę osobowości.
Motyw przemiany - Lektury z motywem przemiany
2. "Kamienie na szaniec" – Aleksander Kamiński
Cytat:
💬… „Jak kamienie rzucone na szaniec…” Jest to nawiązanie do wiersza Juliusza Słowackiego „Testament mój”, który Rudy recytuje przed śmiercią: „Jak kamienie przez Boga rzucane na szaniec”. Cytat ten doskonale oddaje istotę motywu poświęcenia i dojrzewania bohaterów.
Opis motywu:
Bohaterowie – Rudy, Zośka i Alek – dojrzewają w ekstremalnych warunkach okupacji.
Przemiana polega na przejściu od beztroskiej młodości do pełnej odpowiedzialności, odwagi i poświęcenia dla ojczyzny oraz przyjaciół.
Wojna zmusza ich do przewartościowania życia i własnych marzeń.
💬 „W takim przeżywaniu problemów czasów okupacji też zostało przedstawione dojrzewanie, które jest nie tylko nabywaniem odwagi, męstwa, twardości charakteru, ale także pogłębiającą się wrażliwością moralną.” – Ten fragment opisuje, jak trudne doświadczenia wojenne kształtowały bohaterów, rozwijając w nich nowe cechy i wrażliwość moralną.
💬 „Ten drobny, szczupły młodzieniec był z tygodnia na tydzień bardziej sprężysty i silny. Skromny, powściągliwy mózgowiec stawał się odważnym i zdeterminowanym mężczyzną.” – To bezpośredni opis przemiany Rudego, który z intelektualisty staje się odważnym i zdecydowanym żołnierzem.
💬 „Naszym celem jest nie tylko wychowanie żołnierskie, ale ukształtowanie pełnowartościowego obywatela, zdolnego nie tylko do służby wojskowej, lecz do jak najszerzej pojętej służby obywatelskiej.” – Słowa z rozkazu Zośki, które podkreślają, że ich działania miały szerszy cel niż tylko walka zbrojna – przygotowanie do budowy przyszłej Polski.
💬 „Życie jest tylko wtedy coś warte i tylko wtedy daje radość, jeśli jest służbą. Formy służby mogą być zmienne i ciągle dostosowywane do potrzeb życia. […] jej istota pozostanie zawsze nienaruszona. Istota ta polega na odsunięciu siebie i swojej osoby na dalszy plan, wysunięcie na plan pierwszy idei gromady.” – Wypowiedź Andrzeja Długiego, która doskonale oddaje przewartościowanie wartości u bohaterów – służba dla wspólnego dobra staje się najważniejsza.
Najważniejsze elementy:
- Wpływ wojny na przyspieszone dojrzewanie młodzieży.
- Przemiana osobista jako odpowiedź na wyzwania historyczne.
Motyw przemiany - Lektury z motywem przemiany
3. "Mały Książę" – Antoine de Saint-Exupéry
Cytat:
💬… „Dobrze widzi się tylko sercem. Najważniejsze jest niewidoczne dla oczu.”
Opis motywu:
Pilot, narrator powieści, pod wpływem spotkania z Małym Księciem zmienia swoje spojrzenie na świat.
Dzięki rozmowom z bohaterem uczy się patrzeć na życie z dziecięcą wrażliwością, odkrywa na nowo wartość przyjaźni, miłości i odpowiedzialności.
Przemiana pilota polega na odzyskaniu utraconej wrażliwości i otwartości na innych.
Początkowa perspektywa pilota (dorosłość):
💬 „Dorośli nigdy niczego sami nie potrafią zrozumieć i wciąż trzeba im coś objaśniać, co dla dzieci jest bardzo męczące.”
💬 „Żyłem samotnie, nie mając nikogo, z kim mógłbym prowadzić prawdziwe rozmowy, aż do czasu gdy sześć lat temu zdarzyła mi się nad Saharą awaria.”
💬 „Obserwowałem ich naprawdę z bliska. To niespecjalnie poprawiło moje zdanie o nich.”
Moment przełomu i nowa wrażliwość (wpływ Małego Księcia):
💬 Po tym, jak Mały Książę płacze z powodu róży, pilot odkłada naprawę samolotu: „Odłożyłem narzędzia. Miałem w nosie i młotek, i śrubę, i pragnienie, i śmierć. Na pewnej gwieździe, na pewnej planecie — na mojej planecie, Ziemi — był Mały Książę, który potrzebował pociechy! Wziąłem go na ręce. Ukołysałem.”
💬 Kiedy Mały Książę mówi o ukrytej studni: „Piękna dodaje pustyni fakt, że skrywa gdzieś studnię — powiedział Mały Książę. Ze zdziwieniem zrozumiałem nagle to tajemnicze promieniowanie piasku.” (Pilot zaczyna dostrzegać ukryte piękno i sens).
💬 Podczas niesienia śpiącego Małego Księcia: „Więcej nawet, miałem wrażenie, że niosę najbardziej kruchy skarb na Ziemi. Patrzyłem w świetle księżyca na to blade czoło, na te przymknięte oczy, na kosmyki powiewające na wietrze i myślałem: „Widzę tylko zewnętrzną powłokę. To, co najważniejsze, jest niewidoczne…”. (Pilot wewnętrznie powtarza i rozumie lekcję lisa).
💬 O wodzie ze studni: „Ta woda była zdecydowanie czymś więcej niż tylko napojem. Powstała z marszu pod gwiazdami, ze śpiewu bloku, z wysiłku moich ramion. Była miła sercu jak prezent.” (Dostrzeganie głębszego sensu i wartości w prostych rzeczach).
Trwała zmiana i odzyskana wrażliwość:
💬 Po odejściu Małego Księcia: „A nocą lubię słuchać gwiazd. Są jak pięćset milionów dzwoneczków…” (Pokazuje, że jego spojrzenie na świat pozostało naznaczone dziecięcą wrażliwością i radością).
💬 Jego emocje związane z różą Małego Księcia: „Dla was, którzy również kochacie Małego Księcia, jak i dla mnie świat wygląda zupełnie inaczej w zależności od tego, czy gdzieś tam, nie wiadomo gdzie, baranek, którego nie znamy, zjadł pewną różę, czy też nie…” (Podkreśla trwałość jego przemiany i wagę prostych, ale głębokich wartości).
💬 „A żaden dorosły nigdy nie zrozumie, że to naprawdę bardzo ważne!” (Uwydatnia jego unikalne, zmienione postrzeganie świata, które odróżnia go od „dorosłych”).
Najważniejsze elementy:
- Przemiana poprzez refleksję i dialog z innym.
- Powrót do prostych, ale ważnych wartości życiowych.
Motyw przemiany - Lektury z motywem przemiany
4. "Syzyfowe prace" – Stefan Żeromski
Opis motywu:
Marcin Borowicz przechodzi przemianę z lojalnego wobec zaborcy ucznia w świadomego Polaka.
Doświadczenia szkolne, spotkania z nauczycielami i rówieśnikami oraz lektura polskiej literatury budzą w nim poczucie narodowej tożsamości.
Przemiana Marcina jest symbolem dojrzewania i budzenia się patriotyzmu.
- Początkowa postawa Marcina (przed przemianą):
💬 „Umiał dobrze mówić po rosyjsku: pisał w tym języku wypracowania, recytował lekcje, nawet o nich ukutymi frazesami myślał, ale nie formułując sobie tego, traktował ten „przedmiot” jako język szkoły, jako język martwy, jako rodzaj nowożytnej łaciny.” – Pokazuje jego funkcjonalne, ale pozbawione emocji podejście do języka zaborcy.
💬 „Rusofilizm we wszystkim — aż do religii — uchodził w kołach tej młodzieży za synonim postępowości, krytycyzmu i tężyzny.” – Opisuje dominujący wpływ rusyfikacji i początkową zgodę Marcina na panujące tendencje.
2. Przełom i budzenie się patriotyzmu:
- Wpływ polskiej literatury (recytacja Zygiera):
💬 „Zygier… zaczął mówić głosem nie donośnym, ale dźwięczącym jak szlachetny metal: Nam strzelać nie kazano. Wstąpiłem na działo…” – Ten fragment „Reduty Ordona” Adama Mickiewicza stanowił katalizator przemiany.
💬 „Borowicz zamknął oczy. Znalazł już wszystko. (…) Serce Marcina szarpnęło się nagle, jakby chciało wydrzeć się z piersi, ciałem jego potrząsało wewnętrzne łkanie. Ścisnął mocno zęby, żeby z krzykiem nie szlochać. Zdawało mu się, że nie wytrzyma, że skona z żalu.” – Opisuje gwałtowną, emocjonalną reakcję Marcina na recytację, ukazującą jego przebudzenie narodowe i głęboki żal.
💬 „Poezja i literatura epoki Mickiewicza odegrała w życiu Marcina rolę niezmiernie kształcącą. (…) Dusza jego pod wpływem tej lektury mocowała się z własnymi błędami, ulepszała w sobie i staliła się raz na zawsze w kształt niezmienny niby do białości rozpalone żelazo rzucone w zimną wodę.” – Podsumowuje trwałość i głębię jego przemiany, podkreślając wewnętrzną walkę i ukształtowanie tożsamości.
3. Akty buntu i potwierdzenie przemiany:
- Incydent z Majewskim:
💬 „Masz, psie, masz, draniu! Masz — za teatr, masz za inspektorskie zebrania, masz za literaturę! Tyś mnie chciał do siebie podobnym… Masz, renegacie, masz, szpiegu, masz, szpiegu!” – Te słowa, wypowiedziane przez Marcina podczas obrzucania błotem Majewskiego (symbolu rusyfikacji), świadczą o jego radykalnym sprzeciwie i odrzuceniu narzuconych wartości.
Najważniejsze elementy:
- Przemiana ideologiczna i moralna pod wpływem edukacji i środowiska.
- Siła jednostki w przezwyciężaniu narzuconych wpływów.
Motyw przemiany - Lektury z motywem przemiany
5. "Quo vadis" – Henryk Sienkiewicz
Opis motywu:
Marek Winicjusz, początkowo egoistyczny i porywczy, pod wpływem miłości do Ligii oraz chrześcijańskiej wiary staje się człowiekiem szlachetnym i zdolnym do poświęceń.
Jego przemiana jest stopniowa i głęboka – obejmuje zarówno sferę duchową, jak i moralną.
Początkowy charakter Winicjusza (egoistyczny, porywczy, zmysłowy):
💬 „Samowolna natura młodego żołnierza pierwszy raz w życiu trafiła na opór, na inną niezłomną wolę, i wprost nie mogła pojąć, jak to być może, by ktoś śmiał stawać w poprzek jego żądzy”.
💬 „Winicjusz wolałby raczej, żeby świat i miasto zapadły w gruzy, niż żeby on nie miał dopiąć tego, czego chciał”.
💬 „Piękność jej upajała jego zmysły i pragnął jej, lecz zarazem czuł, że jest mu bardzo droga i że naprawdę mógłby ją wielbić jak bóstwo”.
💬 „Były chwile, w których sam nie wiedział, czy Ligię kocha, czy jej nienawidzi, rozumiał tylko, że musi ją znaleźć i że wolałby, żeby go ziemia pochłonęła, niż żeby nie miał jej zobaczyć i posiąść”.
💬 „Chciał ją nie tylko mieć, ale mieć zdeptaną niewolnicą, a jednocześnie czuł, że gdyby mu zostawiono wybór; czy być jej niewolnikiem, czy nie widzieć jej więcej w życiu, to wolałby być jej niewolnikiem”.
Przemiana pod wpływem miłości do Ligii i chrześcijaństwa:
💬 „Nagle jednak poczuł, że gdyby ona była taka jak inne kobiety, to by mu już w niej czegoś nie dostawało. Wówczas zdumiał się i sam nie wiedział, co się z nim dzieje, albowiem spostrzegł, że i w nim poczynają powstawać jakieś nowe uczucia i nowe upodobania, obce światu, w którym żył dotąd”.
💬 „Miłość przeleciała po nim jak płomień, ogromna, pomieszana z jakimś dziwnym uczuciem tęsknoty, uwielbienia, czci i żądzy”.
💬 „Czuł, że jego miłość chce już czegoś więcej, to jest: jej zgody, jej kochania i jej duszy”.
💬 „Bał się tego uczynić, bał się — on, ten sam Winicjusz, który na uczcie u cezara całował przemocą jej usta, a po jej ucieczce obiecał sobie, że będzie ją za włosy włóczył do cubiculum lub każe ją smagać”.
Głęboka przemiana duchowa i przyjęcie nowych wartości:
💬 „Powiedział jej natomiast to, co napełniło ją radością, że ją pokochał nawet za to, iż uciekała przed nim, i że będzie mu świętą przy ognisku”.
💬 „Ludzie, widzisz, nie znali dotąd Boga, którego by można miłować, przeto nie miłowali się i między sobą i stąd szła ich niedola, bo jako światło ze słońca, tak szczęście z miłości wypływa”.
💬 „Tam się kończy władztwo rzymskie, kończy się Rzym, kończy się życie, różnica między zwyciężonym i zwycięzcą, możnym i biednym, panem i niewolnikiem, kończy się urząd, kończy się cezar, prawo i cały porządek świata, a zamiast tego wszystkiego przychodzi Chrystus i jakieś miłosierdzie, którego dotąd nie bywało, i jakaś dobrotliwość, przeciwna ludzkim i naszym rzymskim instynktom”.
💬 „Dlatego, że kocham jej duszę nieśmiertelną i że oboje miłujemy się w Chrystusie, a w takiej miłości nie masz ni rozłączeń, ni zdrad, ni zmian, ni starości, ni śmierci. Bo gdy minie młodość i uroda, gdy zwiędną ciała nasze i przyjdzie śmierć, miłość się ostoi, gdyż ostoją się dusze”.
💬 „I w tej chwili czuli się oboje ogromnie szczęśliwi, albowiem rozumieli, że prócz miłości łączy ich jeszcze jakaś inna siła, zarazem słodka i nieprzeparta, przez którą sama miłość staje się czymś niepożytym, niepodległym zmianom, zawodom, zdradzie i nawet śmierci”.
Najważniejsze elementy:
- Przemiana duchowa i moralna pod wpływem miłości i religii.
- Konflikt między starym a nowym światem wartości.
Motyw przemiany - Lektury z motywem przemiany
6. "Balladyna" – Juliusz Słowacki
Opis motywu:
Balladyna przechodzi przemianę z prostej, ubogiej dziewczyny w okrutną i bezwzględną władczynię.
Jej zmiana jest negatywna – dążenie do władzy prowadzi ją do zbrodni, zdrady i samotności.
Przemiana Balladyny pokazuje, jak władza i ambicja mogą zniszczyć człowieka.
Przejawy ambicji i podjęcie zbrodni (przemiana negatywna):
💬 „Jeszcze niezłowione, To szczęście, siostro, może nie dla ciebie…” – Słowa Balladyny do Aliny, wskazujące na jej zazdrość i chęć posiadania.
💬 „Gdybym cię, siostro, zabiła…” – Pierwsza wyrażona myśl o zbrodni.
💬 „Da mi te maliny!… Ty?… A oczewiście, że ciebie w locie, siostrzyczko, wyprzedzę… Ty! O! nie zbliżaj się do mnie z takiemi Oczyma… Nie wiem… ja się ciebie boję. I ja się boję… połóż się na ziemi… Połóż… ha!” – Scena morderstwa Aliny, zdeterminowana chęcią wygrania konkursu i zdobycia Kirkora.
💬 „Balladyna zdejmuje miecz ze ściany i zachodząc z tyłu, zabija Gralona.” – Morderstwo Gralona, by zatuszować ślady.
💬 „Skończ także ze starcem, Co mieszka w celi — a nas tylko dwoje Będzie wiedziało.” – Balladyna nakazuje Kostrynowi zabicie pustelnika, świadka jej zbrodni.
💬 „Czyń, co ja czynię. Nie lękam się jadu W chlebie poddanych.” – Balladyna podaje zatruty chleb Kostrynowi.
💬 „Córka kazała wypędzić z podwórza Mnie, starą matkę, na wichry i deszcze, W noc i w pioruny, i w burzę, i jeszcze Głodną kazała…” – Matka Balladyny zostaje wyrzucona z zamku na polecenie córki.
Konsekwencje moralne popełnionych zbrodni:
💬 Piętno na czole: „Ale na czole plama zostanie czerwona; Nie ostrzegłem jej, próżno byłoby ostrzegać, Ta plama nie zejdzie z czoła.” – Przepowiednia Goplany o niezmywalnym piętnie zbrodni. Matka Balladyny później kilkakrotnie zwraca uwagę na tę plamę.
Wyrzuty sumienia, strach, halucynacje:
💬 „Piekło! Mieszam się — bladnę… Ja się kiedyś zdradzę Przed matką, mężem…”
💬 „Tysiącem słów nie mogę zabić tego słowa: «On wie».” – Strach przed Pustelnikiem, który zna jej tajemnicę.
💬 „Słyszę głosy płaczące… Nie, to są jakieś głosy inne, jęk ze świata Umarłych.” – Objawy lęku i wyrzutów sumienia podczas uczty.
💬 „Czułam cię dawno w powietrzu — a teraz Widzę. — Jak błyszczą oczy twoje — biała! Ja się nie lękam — widzisz — ale ty się Nie zbliżaj do mnie…” – Widmo Aliny, nawiedzające Balladynę.
Utrata człowieczeństwa i izolacja:
💬 „O! okropnico córko! to ja ciebie Nie znam.” – Słowa matki świadczące o moralnym upadku Balladyny.
Ostateczna kara:
💬 „Otrawiciel Winien jest śmierci.” – Balladyna, jako królowa, sądzi truciciela, nieświadomie wydając wyrok na siebie.
💬 „Śmierć przepisuje na niewdzięczne dzieci.” – Słowa Kanclerza w sprawie matki, również odnoszące się do Balladyny.
💬 „Winna śmierci!” – Balladyna wydaje wyrok śmierci w ostatnim procesie, który dotyczy jej samej.
💬 „Piorun spada i zabija królowę — wszyscy przerażeni. Król-kobieta piorunem boskim zastrzelony” – Boska sprawiedliwość, która kończy jej panowanie i życie.
Najważniejsze elementy:
- Przemiana negatywna jako ostrzeżenie przed ambicją bez skrupułów.
- Konsekwencje moralne popełnionych zbrodni.
Motyw przemiany - Lektury z motywem przemiany
7. "Ania z Zielonego Wzgórza" – Lucy Maud Montgomery
Opis motywu:
Ania Shirley dojrzewa – z marzycielskiej, impulsywnej dziewczynki staje się odpowiedzialną, mądrą młodą kobietą.
Przemiana Ani dokonuje się dzięki miłości, wsparciu bliskich i własnym doświadczeniom życiowym.
Bohaterka uczy się wybaczania, pokory i troski o innych.
1. Przemiana Ani – od marzycielskiej i impulsywnej dziewczynki do odpowiedzialnej i mądrej młodej kobiety:
- Marzycielska i impulsywna (wcześniej):
💬 Ania chciała, aby nazywano ją „Kordelią”, ponieważ brzmiało to „dystyngowanie”, a jej własne imię, „Anna”, uważała za „nieromantyczne”. Zawsze wyobrażała sobie, że nazywa się Kordelią, a nawet „wmówiła to w siebie”.
💬 Mówiła o sobie, że „były we mnie dwie, zupełnie, różne, Anie”, gdzie jedna z nich była „niespokojnym duchem”, co czyniło jej życie „zajmującym”.
💬 Odmawiała powrotu do szkoły, czując się „znieważona” po incydencie z panem Phillipsem.
💬 Jej wyobraźnia często prowadziła do kłopotów, jak w przypadku „Lasu Duchów”, gdzie pomimo braku wiary w duchy w ciągu dnia, w nocy ulegała strachowi przed własnymi fantazjami.
- Odpowiedzialna i mądra (później):
💬 Ania nauczyła się przyjmować porady pani Stacy, nawet jeśli wymagało to rezygnacji z czytania „szkodliwych” powieści, mówiąc: „zadziwiające jest, ile można wymóc na sobie, gdy pragniemy komuś sprawić przyjemność”.
💬 Pod wpływem edukacji i dorastania, jej „klub powieściowy przestał już istnieć”, a ona sama zauważyła, że „Jaka głupia była ta pisanina o miłości, zbrodniach, ucieczkach i tajemnicach”.
💬 Maryla zauważyła, że Ania stała się „o wiele spokojniejsza” i mniej „szczebiocze”, a także używa mniej „przesadnych wyrażeń”.
💬 Pomimo początkowej niechęci do Gilberta, z czasem jej „współzawodnictwo” z nim „utraciło wiele z dawnej zaciętości”, a Ania nie pragnęła już zwyciężać „aby upokorzyć Gilberta”, lecz dążyła do zwycięstwa nad „wartościowym przeciwnikiem”.
💬 Zmieniła się również jej relacja z Gilbertem, po tym jak ją uratował: „Czułam, że nie potrafiłabym dłużej nienawidzić Gilberta. Przecież nie mogę nienawidzić kogoś, kto ocalił mi życie”. Ostatecznie stali się przyjaciółmi: „Stworzeni byliśmy na przyjaciół, Aniu. Tyś się dość długo opierała przeznaczeniu”.
2. Przemiana Ani dokonuje się dzięki miłości, wsparciu bliskich i własnym doświadczeniom życiowym:
- Miłość i wsparcie Mateusza i Maryli:
💬 Mateusz nalegał na Marylę, aby zatrzymała Anię, mówiąc: „Mateusz bardzo tego pragnął”, a później konsekwentnie wspierał Anię, widząc w niej „ciekawe stworzenie”.
💬 Maryla, choć początkowo „kanciasta” i „wymagająca”, stopniowo zmieniała się pod wpływem Ani. Mimo wewnętrznych oporów i obaw o okazywanie uczuć, jej miłość do Ani rosła. Pod koniec pani Linde zauważyła, że „Maryla Cuthbert złagodniała”.
💬 Po śmierci Mateusza, Maryla wyraziła głęboką miłość do Ani: „Wiem dobrze, moja Aniu, że nieraz bywałam dla ciebie szorstka i surowa, ale nie sądź, że pomimo to nie kochałam ciebie tak jak Mateusz”.
- Własne doświadczenia życiowe:
💬 Po tym jak zraniła nogę spadając z dachu, Ania doszła do wniosku: „Dziś znowu otrzymałam nową i cenną nauczkę. Odkąd przybyłam na Zielone Wzgórze, popełniam bezustannie głupstwa, lecz każde z nich pomogło mi wyleczyć się z jakiejś wady”.
💬 Zrozumiała wartość prawdziwej przyjaźni: „Z chwilą gdy się raz posiadało prawdziwą przyjaciółkę, takie wyobrażone niby-przyjaciółki nie wystarczają”.
3. Bohaterka uczy się wybaczania, pokory i troski o innych:
- Wybaczanie:
💬 Po incydencie z panią Linde, Ania przeprosiła ją i poczuła, że „Nie mam już do niej wcale żalu. Czyż to nie miłe i rozkoszne uczucie przepraszać i otrzymać przebaczenie?”
💬 Po uratowaniu przez Gilberta, jej wcześniejsza nienawiść do niego ustąpiła miejsca wdzięczności i wybaczaniu.
- Pokora:
💬 Ania przyjęła krytykę pani Stacy dotyczącą jej pisarstwa, mówiąc: „Nie sądziłam nigdy, zanim same nie zaczęłyśmy krytykować swoich prac, że moje wypracowania mają tyle błędów. Wstydziłam się tak bardzo, że postanowiłam w ogóle nie pisywać, ale panna Stacy powiedziała, że mogę nauczyć się pisać dobrze, jeśli przyzwyczaję się sama najsurowiej krytykować własną robotę. Więc tez próbuję”.
- Troska o innych:
💬 Wykazała się niezwykłą odwagą i opanowaniem, ratując Minnie May przed krupiem, co zostało docenione przez lekarza: „Ta mała czerwonowłosa dziewczynka, którą Cuthbertowie wychowują, to dzielny człowiek. Zapewniam was, że ona ocaliła życie waszej małej, bo ja przybyłem zbyt późno”.
💬 Po śmierci Mateusza, Ania z troską pocieszała zrozpaczoną Marylę: „Ach, pozwól mi płakać, Marylo – szlochała Ania. – Łzy nie zaszkodzą mi tyle, co ten straszny ból. Niech Maryla pozostanie tu przez chwilę ze mną… niech mnie obejmie ramieniem, ot tak… Nie chciałam, by Diana została… jest dobra i kochana,.. ale to nie jej smutek… ona jest poza nim… Diana nie może mnie pocieszyć. To jest nasz smutek… Maryli i mój. Ach, Marylo, cóż my poczniemy bez Mateusza?”
4. Wpływ edukacji i społeczności na rozwój jednostki:
- Edukacja (szkoła, panna Stacy):
💬 Panna Stacy, nowa nauczycielka, była „wesoła i niezmiernie sympatyczna”, potrafiła „wydobywać z tych młodych istot wszystkich zalet umysłowych i moralnych”, a Ania „rozwijała się jak kwiat pod jej dobroczynnym wpływem”.
💬 Pod kierownictwem panny Stacy „Nowe światy myśli, uczuć i ambicji, świeże, niezbadane horyzonty wiedzy otwierały się przed ciekawymi oczami Ani”. Ania również zauważyła, że panna Stacy uczyła ich „samodzielnie myśleć, korzystać z wiedzy, na własną rękę szukać rozwiązań”.
💬 Uzyskanie stypendium Avery’ego i bycie pierwszą na liście przyjętych do seminarium było dla niej ogromnym triumfem.
- Społeczność (przyjaciele, sąsiedzi):
💬 Przyjaźń z Dianą Barry była dla Ani niezwykle ważna: „Ach, Marylo, jestem w tej chwili najszczęśliwszą dziewczynką na Wyspie Księcia Edwarda”. Diana była „wierną przyjaciółką” i „przychodziła codziennie, aby mi osłodzić moją samotność”.
💬 Dzięki społeczności (pani Barry, Mateusz i Maryla) Ania miała możliwość uczestniczyć w koncercie i poznać świat poza Avonlea, co poszerzyło jej horyzonty.
Najważniejsze elementy:
- Przemiana dzięki miłości i wsparciu bliskich osób.
- Wpływ edukacji i społeczności na rozwój jednostki.
Motyw przemiany - Lektury z motywem przemiany
8. "Latarnik" – Henryk Sienkiewicz
Opis motywu:
Skawiński, samotny latarnik, pod wpływem lektury polskiej książki przechodzi wewnętrzną przemianę.
Odzyskuje poczucie tożsamości i sens życia, choć doświadcza bolesnej tęsknoty za ojczyzną.
Skawiński, samotny latarnik, pod wpływem lektury polskiej książki przechodzi wewnętrzną przemianę, odzyskując poczucie tożsamości i sens życia, choć doświadcza bolesnej tęsknoty za ojczyzną.
- Samotność i zobojętnienie przed lekturą:
💬 Skawiński był „niemal więźniem” na wyspie, gdzie „na całej zaś wysepce, mającej morgę rozległości, nie ma nikogo”.
💬 „Latarnia była już dla Skawińskiego takim półgrobem”.
💬 „Zatonął, ukołysał się, zapamiętał — i w tym ograniczeniu własnego, odrębnego bytu, w tym pół czuwaniu, pół śnie znalazł spokój tak wielki, że prawie podobny do półśmierci”.
💬 „Na koniec opanowała go tylko jedna myśl: myśl spoczynku”.
- Przybycie polskiej książki i początek przemiany:
💬 „Ale nadeszło przebudzenie”.
💬 Skawiński spostrzegł „jest jeszcze jedna paczka więcej” zawierającą „książki: wziął jedną do ręki, spojrzał i położył na powrót, przy czym ręce poczęły mu drżeć mocno. Przysłonił oczy, jakby im nie wierząc; zdawało mu się, że śni — książka była polska”.
💬 „Polskie książki w Aspinwall, na jego wieży, wśród jego samotności, była to dla niego jakaś nadzwyczajność, jakieś tchnienie dawnych czasów, cud jakiś”.
- Odzyskanie poczucia tożsamości i sensu życia, bolesna tęsknota za ojczyzną:
💬 Po przeczytaniu pierwszych wersów „Litwo, ojczyzno moja”, „Skawińskiemu zabrakło głosu” i „w piersi coś urwało się i szło na kształt fali od serca wyżej i wyżej, tłumiąc głos, ściskając za gardło”.
💬 „Oto czterdzieści lat dobiegało, jak nie widział kraju, i Bóg wie ile, jak nie słyszał mowy rodzinne , a tu tymczasem ta mowa przyszła sama do niego — przepłynęła ocean i znalazła go, samotnika, na drugiej półkuli, taka kochana, taka droga, taka śliczna!”.
💬 Zanurzony w wizjach ojczyzny, zapomniał o obowiązku zapalenia latarni: „Noc już! O tej porze już zwykle jego latarnia rozświecała ciemności morskie — ale teraz on jest we wsi rodzinnej. Stara głowa pochyla się na piersi i śni”.
Najważniejsze elementy:
- Przemiana wewnętrzna pod wpływem kontaktu z kulturą narodową.
- Siła literatury w kształtowaniu świadomości jednostki.
Motyw przemiany - Lektury z motywem przemiany
9. "Chłopcy z Placu Broni" – Ferenc Molnár
Opis motywu:
Bohaterowie, zwłaszcza Nemeczek i Boka, dojrzewają w trakcie wydarzeń związanych z walką o plac.
Uczą się odpowiedzialności, lojalności i odwagi, a ich postawy zmieniają się pod wpływem trudnych doświadczeń.
Boka jako lider i jego odpowiedzialność:
💬 Boka jest postrzegany jako mądry i rozważny chłopiec, który waży słowa i unika drobnych kłótni, ale włącza się, gdy spór grozi eskalacją.
💬 Zostaje wybrany na przewodniczącego z nieograniczoną władzą, ponieważ chłopcy potrzebują dowódcy, który ustali strategię w obliczu wojny.
💬 Przyjmuje na siebie karę wpisu do „czarnej księgi” za to, że to on sam zostawił otwartą furtkę na Placu, co jest przykładem męstwa i sprawiedliwości.
💬 Czuje głęboką odpowiedzialność za swoją społeczność, mówiąc: „Czuł, że ma wpływ na przyszłość i powodzenie tej małej społeczności. Od niego zależą dalsze losy wesołych popołudni, wypełnionych grą w piłkę i przeróżnymi zabawami.”
💬 Wyraźnie pokazuje swoją troskę o Nemeczka, nakazując mu owinąć szyję szalem z powodu przeziębienia i w końcu znosząc jego rozkazy podczas majaczenia.
Dojrzewanie Nemeczka i jego lojalność oraz odwaga:
💬 Początkowo Nemeczek jest „za hetkę – pętelkę”, niewidzialny dla innych chłopców i jedyny szeregowiec, któremu wszyscy rozkazują.
💬 Przechodzi transformację, stając się symbolem odwagi i poświęcenia, co objawia się w jego samotnej wyprawie szpiegowskiej do Ogrodu Botanicznego… oraz późniejszym śledzeniu Gereba.
💬 Pomimo choroby i strachu, odmawia dołączenia do czerwonych koszul, hardo wyznając lojalność wobec Chłopców z Placu Broni.
💬 Ostatecznie pośmiertnie zostaje uznany za bohatera przez Związek Kitowców, a jego nazwisko zostaje wpisane do Wielkiej Księgi samymi dużymi literami. Jego śmierć jest największym dowodem poświęcenia.
Przemiana całej grupy i wartość poświęcenia:
💬 Początkowo życie chłopców toczy się wokół codziennych, beztroskich spraw, takich jak lekcje, zabawy i handel słodyczami.
💬 Plac Broni staje się dla nich symbolem Ojczyzny, za którą są gotowi walczyć i ponosić ofiary: „kiedy wołali „Niech żyje nasz Plac!”, brzmiało to zupełnie tak, jakby wołali „Niech żyje Ojczyzna!” „Chłopcy z Placu siedzący w różnych miejscach klasy… Wszyscy wiedzieli jedno: Nemeczek przeziębił się w imię dobrej sprawy. Mówiąc wprost, Nemeczek przeziębił się dla Ojczyzny.”
💬 Wszyscy chłopcy zobowiązują się do walki i bezwzględnego posłuszeństwa dowódcy, a nikt nie chce się wycofać: „Kto nie chce brać udziału w wojnie, niech wystąpi! Czy naprawdę nie ma takich? – I wtedy wszyscy krzyknęli jednym głosem: – Nie ma!”.
💬 Nawet Gereb, który początkowo zdradza, próbuje odpokutować za swoje winy, prosząc o najbardziej niebezpieczne stanowisko w bitwie i odzyskując chorągiew.
💬 Scena pojednania Kolnaya i Barabasza na Placu po bitwie pokazuje, jak trudne doświadczenia wpłynęły na ich dojrzewanie i zrozumienie wartości jedności.
Najważniejsze elementy:
- Przemiana z dziecięcej beztroski do dojrzałości emocjonalnej.
- Wartość poświęcenia dla wyższych celów.
Motyw przemiany - Lektury z motywem przemiany
10. "Pan Tadeusz" – Adam Mickiewicz
Opis motywu:
Jacek Soplica przechodzi przemianę z porywczego, dumnego szlachcica w pokornego, oddanego sprawie Ojca Robaka.
Przemiana ta jest efektem żalu, refleksji i chęci naprawienia dawnych błędów.
- Porywczość i duma Jacka Soplicy (przed przemianą):
💬 Jacek był osobą o znaczącym wpływie w województwie, zwanym „Wojewoda”.
💬 Jego duma była tak wielka, że „uroiło” mu się zostać zięciem Stolnika.
💬 Niegdyś „trząsł całym powiatem!” i miał dwór liczniejszy niż książęcy.
💬 Pamiętano go jako „pięknego szlachcica”, któremu „pochlebiały pany”, a „kobiety szalały” za nim.
- Przełom i żal po zabójstwie Stolnika:
💬 Zabójstwo Stolnika było „zbrodnią”, która przyniosła mu „biedy i przestępstwa”.
💬 Nazywano go „zdrajcą”, a to „imię zdrajcy przylgnęło do niego jako dżuma”.
- Przemiana w pokornego kwestarza (Ojca Robaka) i służba narodowa:
💬 Jacek wszedł „między mnichy” z pokory, aby „okupić dobrymi przykłady, Krwią, poświęceniem się” swoje „winy” i „zły przykład dla ojczyzny”.
💬 Przyjął imię „Robaka”, „że jako robak w prochu”, co symbolizuje jego pokorę.
💬 Jako kwestarz nieustannie podróżował, rozmawiał ze szlachtą i przygotowywał grunt pod powstanie, będąc świadomym spraw politycznych bardziej niż religijnych.
💬 Cierpiał fizycznie (rany od Rosjan, więzienie), co stanowiło formę pokuty.
💬 Aktywnie chronił innych (zasłonił Hrabiego i Gerwazego własnym ciałem w bitwie).
💬 Zginął podczas „gotowania powstania”, co było ostatecznym poświęceniem.
💬 Pośmiertnie został zrehabilitowany, a jego zasługi dla ojczyzny zostały publicznie ogłoszone.
Najważniejsze elementy:
- Przemiana z egoistycznego szlachcica w pokornego i oddanego ojczyźnie mnicha.
- Motyw odkupienia win poprzez służbę dla narodu i poświęcenie.
- Ukazanie, że nawet najcięższe grzechy mogą zostać odkupione poprzez szczerą pokutę i dobre czyny.
Motyw przemiany
podsumowanie
Motyw przemiany w lekturach szkolnych pokazuje, że każdy człowiek może się zmienić – zarówno na lepsze, jak i na gorsze. Przemiana bohaterów jest często wynikiem trudnych doświadczeń, spotkań z innymi ludźmi, a także własnych przemyśleń i wyborów. Dzięki temu literatura uczy, że rozwój i zmiana są nieodłączną częścią ludzkiego życia.
Motyw przemiany
📥 Pobierz i wydrukuj nasze motywy literackie!
Przygotowaliśmy dla Ciebie graficzne pliki PDF zawierające zwięzłe podsumowania najważniejszych motywów literackich. 📝 Znajdziesz w nich kluczowe myśli i skróty, które pomogą Ci szybko przypomnieć sobie, o czym mowa. Idealne do szybkiej powtórki przed egzaminem lub sprawdzianem! 🎓
