JĘZYK POLSKI LEKTURA "MITOLOGIA"

NARODZINY ŚWIATA

PYTANIA - ODPOWIEDZI

Czym jest Mitologia?

Mitologia jest zbiorem baśni o greckich bogach i bohaterach.

Określenia, które dotyczą mitu: początki wszechświata, walka dobra ze złem, czyny bogów i bohaterów, wyjaśnienie zjawisk przyrodniczych

Czym był chaos?

To wielka, nie uporządkowana otchłań, ciężka i ciemna, mieszanina ziemi, wody, ognia i powietrza.

Jakie bóstwa wyłoniły się z chaosu?

Uranos – Niebo i Gaja – Ziemia

Kto dał początek wielu pokoleniom bogów?

Uranos – Niebo i Gaja – Ziemia

Gdzie zrzucił Uranos swoje potomstwo (cyklopów)?

Do Tartaru, skąd nie było powrotu.

Gdzie znajdował się Tartar?

Głęboko pod ziemią.

Kim był Kronos?

Kronos rządził światem wraz z małżonką Reją.

Co połknął Kronos?

Kamień zawinięty w pieluszki, myśląc, że to jego syn.

Co stało się z dzieckiem, które uratowała żona Kronosa?

Reja zeszła z nim na ziemię i nadała mu imię Dzeus. Zostawiła syna pod opiekę nimf górskich, gdzie był karmiony mlekiem kozy Amaltei.

Czym był róg obfitości (zwany rogiem Amaltei)?

Ułamany róg Amaltei nieustannie napełniający się płodami ziemi np. nektarem.

Co robił Dzeus, gdy dorósł?

Wyszedł z ukrycia, podał swojemu ojcu – Kronosowi środek wymiotny, żeby wyrzucił z siebie połknięte potomstwo.

Jak nazywali się bogowie wypluci przez Kronosa?

Hades, Posejdon, Hera, Demeter i Hestia

Kim był Dzeus?

Najpotężniejszy bóg Grecji. Władca Olimpu. Jego atrybut to piorun. Władca piorunów i błyskawic.

Kim był Prometeusz?

Należał do tytanów, stworzył człowieka ulepiwszy go z gliny pomieszanej ze łzami, a duszę dał z ognia niebieskiego.

Kim była Pandora?

Kobieta stworzona przez Hefajstosa na rozkaz Dzeusa.

Jak zemścił się Dzeus na Prometeuszu?

Kazał go przywiązać do skał Kaukazu, a zgłodniały orzeł każdego dnia wyjadał mu wątrobę.

Za co Dzeus zemścił się na Prometeuszu?

Prometeusz odpłacił się podstępem za podstęp Dzeusa.

W jaki sposób Reja uratowała swoje dzieci?

Kronos, mąż Rei bał się, że jego dzieci pozbawią go władzy, tak jak on niegdyś pozbawił władzy swojego ojca. Zjadał więc potomstwo. Gdy Reja urodziła kolejne dziecko – Dzeusa, postanowiła je ukryć. Chłopcem zaopiekowały się nimfy, które karmiły go mlekiem kozy Amaltei, a Reja dała mężowi do połknięcia kamień zawinięty w pieluszkę. Gdy Dzeus podrósł, postanowił zemścić się na ojcu. Kazał matce podać napar wymiotny, który spowodował, że Kronos wymiotując wypluł wszystkie wcześniej połknięte dzieci: Posejdona, Hadesa, Herę, Demeter i Hestię.

MIT O DEMETER I PERSEFONIE

Kim była Demeter?

Demeter to matka Persefony. Bogini przyrody i życia. Atrybuty to kłos i maki.

Kim była Persefona?

Persefona to córka Demeter. Porwana przed Hadesa, który wrzucił ją do Tartaru. Bogini śmierci. Atrybuty bogini to owoc granatu i narcyz.

Jak mit o Demeter i Persefonie tłumaczy pochodzenie zimy?

Demeter zostawiła córkę Persefonę pod opieką nimf. Dziewczyna zrywała kwiaty, ale matka zabroniła jej zrywać narcyzów (kwiaty poświęcone podziemiom). Jednak bóg Hades, zwabił piękną dziewczynę właśnie tym kwiatem, który nagle wyrósł z ziemi i był tak piękny, że Persefona nie mogła się powstrzymać i go zerwała. Wtedy rydwan z czarnymi końmi porwał Persefonę do Tartaru. Zrozpaczona matka szukała córki. Pod przykryciem staruszki ukryła się przed ludźmi. Na ziemi zapanowały susze, plony nie dawały urodzajów, rośliny umierały. Kiedy wreszcie Zeus odnalazł Demeter, rozkazał Hadesowi zwrócić Persefonę matce. Ale poprzez zjedzenie owocu granatu była związana ze swoim mężem i musiała wracać do podziemi na część roku do Hadesu. Gdy Persefona, wracała do męża, wtedy na ziemi panowała zima, a gdy wracała do matki, na ziemi rozpoczynała się wiosna.

Jak inaczej nazywała się mitologiczna Persefona?

Kora

MIT O SYZYFIE

Kolejność wydarzeń w micie o Syzyfie

– wspólne uczty na Olimpie

– plotkarstwo Syzyfa

– decyzja bogów o uśmierceniu Syzyfa – króla Koryntu

– uwięzienie bożka Tanatosa

– podstęp z pogrzebem

– odkrycie postępu Syzyfa

– ukaranie Syzyfa

Czym Syzyf odświeżał swoje ziemskie ciało?

Nektarem i ambrozją

Kim był Syzyf?

Syzyf był królem Koryntu.

Był ulubieńcem bogów i często był zapraszany na górę Olimpu. Pewnego razu, gdy wrócił z góry bogów zdradził tajemnicę Dzeusa. Ten rozgniewał się i wysłał do niego bożka śmierci Tanatosa, aby go sprzątnął ze świata. Jednak Syzyf uwięził go w piwnicy. Ludzie przestali umierać i Hades poszedł ze skargą do Dzeusa. Wysłano więc Aresa, by uwolnił boga śmierci. Pierwszy umarł Syzyf umarł, ale konając nakazał żonie, aby jego zwłoki nie zostały pochowane. Ponieważ jego dusza nie mogła trafić do państwa cieniów, chodził więc Syzyf nad brzegami rzeki Styksu i narzekał. Skłamał, że żona wyrzuciła go na śmietnik i nie chce wyprawić mu pogrzebu więc Pluton pozwolił mu wrócić raz jeszcze na ziemię i rozprawić się z żoną. Żył ostrożnie i cicho, aż w końcu przypomniano sobie o nim. W Hadesie wymierzono mu karę. Miał wnieść wielki kamień na stromą górę. Syzyf szybko zaczął wtaczać głaz, myśląc, że upora się z zadaniem i będzie miał karę z głowy. Ale co wtoczył kamień na górę ten staczał się w dół i tak za każdym razem. Syzyf jest symbolem bezsensownej pracy. Stąd powiedzenie „syzyfowa praca”.

MIT O HERAKLESIE (HERKULESIE)

Jak mit o Heraklesie tłumaczy powstanie Drogi Mlecznej?

Zeus, ojciec Heraklesa chcąc by był nieśmiertelny położył go do piersi śpiącej Herze. Jednak ona odrzuciła cudze dziecko. Kilka kropel mleka rozlało się na niebo i tak powstała Droga Mleczna. Hera znienawidziła Heraklesa i prześladowała go przez całe życie.

Kiedy Herakles po raz pierwszy dał dowód swojej nadludzkiej siły?

Kiedy Herakles był jeszcze malutki i leżał w kołysce, Hera, która go nienawidziła, nasłała na niego dwa węże, aby go udusiły. Jednak ku zdziwieniu wszystkich domowników, to Herakles zabił węże, a nie one jego. W dodatku sprawiło mu to radość.

Kto doradził Heraklesowi sposób na odpokutowanie win?

Kiedy Harekles zabił żonę a dziecko udusił, chciał odpokutować winy i poszedł do wyroczni delfickiej. Sposób odpokutowania win doradziła mu kapłanka wyroczni Pytia.

Jakie był to sposób?

Herakles miał wykonać 12 ciężkich prac, zleconych przez króla Myken.

Dlaczego Herakles spełniał wszystkie polecenia tchórzliwego króla Eurysteusa?

Herkules chciał odkupić zbrodnię, której dokonał. (zabił żonę i dzieci)

12 prac, które Herkules musiał wykonać:

– zabił lwa z Nemei

– zabił hydrę lernejską (miała 10 głów, jedną w środku nieśmiertelną)

– miał sprowadzić łanię ceryntyjską (miała złote poroże)

– zabił dzika

– oczyścił stajnię Augiasza

– uśmiercił roje ptaków żywiących się ludzkim mięsem

– przyniósł byka

– wyruszył po klacze Diomedesa

– miał przynieść pas Hipolity (królowa Amazonek)

– miał iść po woły Gerionesa

– wysłano go po złote jabłka

– miał sprowadzić Cerbera

MIT O TEZEUSZU I ARIADNIE

Tezeusz – największy bohater ateński. Jako dziecko poznał Heraklesa, a gdy dorósł postanowił pojechać do Aten, by odnaleźć ojca. Po drodze miał wiele przygód, gdzie wykazał się nadludzką siłą i męstwem. Gdy przybył do ojca, Ateny upadły. Król Minos upomniał się o haracz w postaci siedmiu mężczyzn i siedmiu dziewcząt dla potwora Minotaura. Tezeusz chcą uratować ateńczyków od okrutnej ofiary, postanowił zabić Minotaura.

Na wyprawę bohater nie zabrał siedmiu dziewcząt, ale dwóch młodzieńców, które przebrał za kobiety.

Zakochała się w nim córka króla Ariadna. Kiedy Tezeusz wchodził do labiryntu, w którym był Minotaur, zawiązał u wejścia koniec nici, podarowanej przez Ariadnę. Tezeusz zabił minotaura i dzięki nici, wydostał się z labiryntu.

Kim był Minotaur?

Minotaur był pół człowiekiem i pół bykiem.

Czym żywił się Minotaur?

Minotaur żywił się wyłącznie mięsem ludzkim, dlatego trzymano go w labiryncie zbudowanym przez Dedala.

Co znaczy frazeologizm „dojść po nitce do kłębka”?

Dojść po nitce do kłębka znaczy dojść do celu według wskazówek, rozwiązać jakąś zagadkę.

Kto zabił Minotaura?

Minotaura zabił Tezeusz

W kim zakochała się Ariadna?

Ariadna zakochała się w Tezeuszu?

Co zrobił Tezeusz wracając do Aten?

Tezeusz porzucił śpiącą Ariadnę na wyspie

Kto został mężem Ariadny?

Mężem Ariadny został Dionizos – bóg wina

MIT O DEDALU I IKARZE

Europa, którą porwał Dzeus zamieszkała na Krecie i urodziła dwóch synów. Jednym z nich był Minos, który rządził na Krecie. Żona urodziła Minosowi dziecko, które było pół bykiem oraz pół człowiekiem i wyrosło na szkarłatnego, groźnego potwora. Nazwano go Minotaur. Król w obawie o poddanych kazał wybudować dla niego labirynt, z którego nie mógłby wyjść.

Dedal był artystą na dworze króla Krety – Minosa. Na polecenie króla miał wykonać labirynt dla Minotaura.

Dlaczego Dedal i Ikar nie mogli wrócić do swojej ojczyzny?

Król zabronił Dedalowi opuszczać wyspę, ponieważ był do niego przywiązany i nie chciał by wyjawił tajemnice państwowe.

Dedal postanowił wymyślić plan ucieczki. Z ptasich piór sklejonych woskiem skonstruował olbrzymie skrzydła, jedne dla siebie a drugie dla swojego syna Ikara.

Jakich wskazówek udzielił Dedal synowi przed lotem?

Zanim wyruszyli ojciec ostrzegł syna, że nie może lecieć zbyt wysoko, ponieważ gorąco promieni słońca roztopi wosk, ani zbyt nisko, bo pióra nasiąkną wilgocią wody.

Dedal leciał pierwszy by pokazać drogę synowi. Mijając wyspy, Ikar zachwycony potęgą wynalazku, zapomniał o przestrogach ojca i poszybował zbyt wysoko. Ikar spadł na ziemię i zabił się. Wyspę na którą spadł nazwano Ikarią, a morze dookoła niej Morzem Ikaryjskim.

Kim był Dedal?

Dedal był ojcem Ikara, pochodził z Aten. Był wspaniałym architektem i rzeźbiarzem. Niewolnik króla Minosa na wyspie Krecie.