JĘZYK POLSKI KLASA IV – Zasady, które warto znać!

Język polski to nie tylko słowa, ale także zasady, które pomagają nam jasno i poprawnie się komunikować. Na tych stronach znajdziesz materiały wyjaśniające kluczowe zagadnienia gramatyczne w prosty i przystępny sposób. Dzięki ćwiczeniom i przykładom nauka staje się łatwiejsza, a zdobyta wiedza pomaga w lepszym rozumieniu i tworzeniu poprawnych wypowiedzi. Odkrywaj zasady języka polskiego i rozwijaj swoje umiejętności krok po kroku!

Odkrywaj, ucz się, ćwicz!

CZASOWNIK

CO TO JEST CZASOWNIK?

Czasowniki to wyrazy, które nazywają czynności lub stany.

NA JAKIE PYTANIA ODPOWIADA CZASOWNIK?

Czasownik odpowiada na pytania: co robi?, co się z kimś (z czymś) dzieje?.

PRZYKŁADY

Chłopiec (co robi?) płacze. (słowo płacze to czynność)

Kotek (co się z nim dzieje?) śpi. (słowo śpi to stan)

PRZEZ CO ODMIENIA SIĘ CZASOWNIK?

Czasowniki w języku polskim odmieniają się przez liczby i osoby.

Liczba pojedyncza

  1. Osoba (1. Os.) – (ja) czytam
  2. Osoba (2. os.) – (ty) czytasz
  3. Osoba (3. Os.) – (on, ona, ono) czyta

Liczba mnoga

  1. Osoba (1. Os.) – (my) czytamy
  2. Osoba (2. os.) – (wy) czytacie
  3. Osoba (3. Os.) – (oni, one) czytają

CZASOWNIK WYSTĘPUJE W TRZECH CZASACH

Czasowniki mogą występować w trzech czasach: przeszłym, teraźniejszym i przyszłym.

W czasie przeszłym określają to, co już było (zdarzyło się) np. Tomek grał w piłkę.

W czasie teraźniejszym nazywają to, co się dzieje w danej chwili, gdy o tym mówimy np. Tomek gra w piłkę.

W czasie przeszłym czasowniki informują o tym, co dopiero nastąpi (wydarzy się) np. Tomek zagra w piłkę.

FORMY CZASOWNIKA

Czasowniki mogę występować w formie osobowej i nieosobowej.

Czasownik w formie osobowej występuje jeśli można określić osobę i liczbę podanego czasownika. Informuje nas, kto wykonuje czynność np. on grał, oni śpiewają, ja czytam, ty oglądałaś film.

Czasownik w formie nieosobowej występuje wtedy, gdy nie informuje, kto wykonuje daną czynność. Nie można określić ani osoby ani liczby. Jedną z nieosobowych form czasownika jest bezokolicznik. Rozpoznajemy go po zakończeniu -ć lub – c.

PRZYKŁADY

Malować, wycinać, spać, uciec, biec

CZASOWNIK W CZASIE PRZESZŁYM I PRZYSZŁYM

Czasownik w czasie przeszłym odmienia się przez liczby, osoby i rodzaj.

Jakie mogą być rodzaje czasownika?

W liczbie pojedynczej występują trzy rodzaje czasownika:

  1. Rodzaj męski (r.m.), np. on spał,
  2. Rodzaj żeński (r.ż.), np. ona spała,
  3. Rodzaj nijaki (r.n.), np. ono spało.

W liczbie mnogiej czasownik odmienia się przez dwa rodzaje:

  1. Rodzaj męskoosobowy (r.m.-os.), np. oni tańczyli,
  2. Rodzaj niemęskoosobowy (r.nm. -os.), np. one tańczyły.

UWAGA!

Czasownik przyjmuje rodzaj męskoosobowy wtedy, gdy czynność wykonywaną przez ludzi, wśród których znajduje się jeden mężczyzna lub chłopiec.

Czasownik przyjmuje rodzaj niemęskoosobowy wtedy, gdy mówimy o grupie złożonej z samych kobiet, dziewcząt, dzieci, zwierząt, rzeczy lub roślin.

CZASOWNIKI W CZASIE PRZYSZŁYM

Występują w formie prostej lub złożonej.

Jak je rozróżnić?

Wystarczy sprawdzić, z ilu wyrazów składa się czasownik.

Forma prosta to czasownik jednowyrazowy np. poszukamy, wykonasz

Forma złożona składa się z dwóch wyrazów i odmienia przez rodzaje

Liczba pojedyncza

(On) będzie czytał – r.m.

(Ona) będzie czytała – r.ż.

(Ono) będzie czytało – r.n.

Liczba mnoga

(Oni) będą czytali – r.m.-os.

(One) będą czytały – r.nm.-os.

WAŻNE!

W formie złożonej może występować również bezokolicznik. Np. (on, ona, ono) będzie czytać, albo (oni, one) będą czytać.

Formy złożone występujące z bezokolicznikiem nie odmieniają się przez rodzaje.