HISTORIA KLASA VIII. II WOJNA ŚWIATOWA
STRONY KONFLIKTU
Państwa Osi: (sojusz zawarty przed II wojną światową)
– III Rzesza (Adolf Hitler)
– Włochy (Benito Mussolini)
– Japonia
Alianci:
– Wielka Brytania (premier Winston Churchill)
– Francja (Charles de Gaulle)
– Stany Zjednoczone (prezydent Franklin Delano Roosevelt)
– Związek Sowiecki (Józef Stalin)
– Polska
WOJNA W EUROPIE
ROZPRZESTRZENIANIE SIĘ (EKSPANSJA) NIEMIEC
KRAJE PODBITE PRZEZ NIEMCÓW:
– Polska
– Dania
– Norwegia
– Belgia
– Holandia
– Luksemburg
– Francja
– Jugosławia
– Grecja
NIEUDANE PODBOJE NIEMCÓW:
– Wielka Brytania (Bitwa lotnicza o Anglię 10. VII – X 1940 r.)
DLACZEGO NIEMCY NIE ZDOBYLI ANGLII?
– Brytyjczycy posiadali doskonale zorganizowany system naziemnej obrony przeciwlotniczej np. sieć radarów (wykrywały niemieckie samoloty z bardzo dużej odległości, można było ustalić pozycję niemieckich samolotów i przygotować się do ataku z powietrza)
– został złamany kod Enigmy (przyczynili się do tego polscy naukowcy: Marian Rejewski, Jerzy Różycki, Henryk Zygalski) – niemieckiej maszyny szyfrującej, co umożliwiło przechwytywanie tajnych rozkazów wydawanych Luftwaffe – (nazwa sił powietrznych).
– wobec braku sukcesów niemieccy dowódcy zmuszeni zostali odłożyć plany inwazji na bliżej nieokreślny termin.
ZASŁUGI POLAKÓW W BITWIE O ANGLIĘ
– w lipcu 1940 r., Brytyjczycy pozwolili na sformowanie polskich jednostek lotnictwa złożonych z pilotów o bardzo wysokim poziomie umiejętności i wysokim poziomie wyszkolenia. Były to m.in. 302. Dywizjon Myśliwski Poznański i 303. Dywizjon Myśliwski Warszawski im. Tadeusza Kościuszki, który we wrześniu i w październiku zniszczył 126 niemieckich samolotów.
INWAZJA NIEMCÓW NA POLSKĘ
Etap 1.
1 września 1939 r. – wybuch II wojny światowej
O godz. 4:45 1 września 1939 r. nastąpił ostrzał polskiej placówki wojskowej na Westerplatte w Gdańsku (żołnierze pod dowództwem majora Henryka Sucharskiego walczyli siedem dni bez wsparcia).
W tym samym czasie Luftwaffe (niemieckie lotnictwo) dokonało nalotu na Wieluń.
Przez pierwsze trzy dni (1-3.IX. 1939 r.) trwała bitwa graniczna obejmująca:
– Obronę Poczty Polskiej w Gdańsku (pocztowcy stawiali opór, ale już wieczorem poddali się, zostali postawieni przed sądem i skazani na karę śmierci)
– Bitwę pod Mokrą (okolice Częstochowy)
– Obronę Katowic (katowicka wieża spadochronowa)
Etap 2.
Kolejne działania wojenne nastąpiły w innych częściach kraju (4-16. IX. 1939 r.)
Bitwa nad Bzurą (w pierwszych dniach Polacy odnieśli szereg sukcesów, jednak Niemcy po sprowadzeniu dodatkowych sił pokonali polskie jednostki)
Bitwa pod Wizną (żołnierze pod dowództwem kapitana Władysława Raginisa przez kilka dni odpierali atak sił niemieckich, gdzie w efekcie większość z nich w tym dowódca polegli)
Jakie podobieństwa występują między bitwą pod Termopilami z 380 r. p.n.e. a polską obroną Wizny?
– dysproporcja sił (w bitwie pod Wizną kilkuset żołnierzy polskich heroicznie powstrzymywało natarcie kilkudziesięciotysięcznym siłom niemieckim, natomiast w bitwie pod Termopilami z jednej strony stała ogromna armia perskiego króla Kserksesa I, przeciwko niewielkim oddziałom spartańskich obrońców.
Etap 3.
17. IX. 1939. – wkroczenie do Polski Armii Czerwonej
Obrona Warszawy (8-28.IX. 1939 r.) Po najeździe Niemców na Polskę, Stalin oczekiwał zdobycie Warszawy. Jednak stolica nadal broniła się. Wojska niemieckie przekroczyły granicę stref wpływów ustaloną w pakcie Ribbentrop-Mołotow. W tej sytuacji Stalin wydał rozkaz ataku Armii Czerwonej na tereny Rzeczypospolitej.
Stalin tłumaczył najazd na Polskę koniecznością ochrony ludności zachodniej Białorusi i Ukrainy w obliczu upadku państwa polskiego. 28. IX. Nastąpiła kapitulacja Warszawy.
PRZYPOMNIJ SOBIE
Podpisanie aktu Ribbentrop-Mołotow – 23 sierpnia 1939 r.
Sojusz dla wojny. W nocy z 23 na 24 sierpnia 1939 r. w Moskwie podpisano pakt o nieagresji pomiędzy Związkiem Sowieckim a III Rzeszą. Porozumienie zostało zawarte przez ministrów spraw zagranicznych: Wiaczesława Mołotowa i Joachima von Ribbentropa.
Walka o Grodno (20–22 września 1939) obrona trwała dwa dni, stała się symbolem obrony Kresów Wschodnich (kilkuset Polaków wziętych do niewoli rozstrzelano w tym dowódcę Samodzielnej Grupy Operacyjnej „Grodno” generała brygady Józefa Olszynę-Wilczyńskiego oraz jego adiutanta w odwecie za poniesione straty.
EWAKUACJA POLSKICH WŁADZ
W nocy z 17 na 18 września 1939 r. granice z Rumunią przekroczył Ignacy Mościcki, rząd oraz naczelny wódz Edward Rydz-Śmigły ze sztabem. Jednak władze polskie zostały internowane przez Rumunów.
Co znaczy internować? To znaczy przymusowo osadzić w miejscu odosobnienia osobę uważaną z powodów politycznych za niebezpieczną.
Dlaczego Polacy krytykowali opuszczenie państwa przez najważniejsze władze wojskowe?
Najważniejsze władze wojskowe tzn. naczelny wódz Edward Rydz-Śmigły ze sztabem opuściły kraj w momencie pojawienia się zagrożenia ze strony wkraczających Sowietów. Ponadto Rydz- Śmigły rozkazał: „Z Bolszewikami nie walczyć, chyba w razie natarcia z ich strony lub próby rozbrojenia oddziałów”. Polacy byli zaskoczenie atakiem ze strony sowietów i nie wiedzieli czy mają się bronić. Rozkaz wywołał chaos. Polacy poczuli się opuszczeni i pozostawieni sami sobie.
UPADEK POLSKI
PRZYCZYNY:
– przewaga armii niemieckiej i sowieckiej
– brak wsparcia ze strony Francji i Wielkiej Brytanii
WYDARZENIE:
klęska w kampanii wrześniowej w 1939 r.
SKUTKI:
– podział terytorium Rzeczypospolitej pomiędzy Niemcami a ZSRR
– opuszczenie kraju przez polskie władze, a następnie internowanie ich w Rumunii
DALSZE ATAKI ZE STRONY NIEMCÓW.
JAKIE PAŃSTWA ZOSTAŁY ZAATAKOWANE PO POLSCE?
KOLEJNYM CELEM BYŁA DANIA I NORWEGIA
Dania: poddała się bez walki
Norwegia: stawiała opór. Otrzymała wsparcie od Samodzielnej Brygady Strzelców Podhalańskich.
Walka o port w Narwiku była najcięższa walką. Alianci zajęli ten ważny punkt, ale zostali zmuszeni do ewakuacji swoich oddziałów, ponieważ Niemcy zaatakowały Francję. Tym samym Niemcy zdobyli Norwegię.
ATAK NIEMCÓW NA FRANCJĘ
10 maja 1940 r. – Niemcy ruszyli na podbój Francji, ale zaczęły od strony północnej przez terytoria Holandii, Belgii i Luksemburga.
Luksemburg (poddał się bez walki), Holandia i Belgia poddały się kilka dni później 14. I 28 maja)
Przez pasmo górskie Ardenów w Belgii, Niemcy szybko dotarli do wybrzeża Morza Północnego. Okrążyli wojska alianckie w tym główne siły brytyjskie we Frakcji. Brytyjczycy ewakuowali większość żołnierzy do Wielkiej Brytanii, zostawiając czołgi i samochody.
Miesiąc po ataku na Francję, 10 czerwca do wojny z Francją przyłączyły się Włochy pod dowództwem Benita Mussoliniego. Jednak oddziały włoskie nie potrafiły przebić się przez francuską obronę graniczną
22 czerwca 1940 r. – Francja podpisała zawieszenie broni z Niemcami
Państwo Vichy – powstało po upadku Francji z jej południowych terytoriów. Jego władze współpracowały z III Rzeszą i były jej podporządkowane.
Dlaczego Niemcy nie zaatakowały Francję bezpośrednio, tylko przez terytorium Belgii, Holandii i Luksemburga?
Niemcy mieli w planach obejść fortyfikacje obronne Francji, nie zamierzali ich szturmować, dlatego obeszli je od północy przez terytoria państw Belgii, Holandii i Luksemburga. Główne uderzenie planowali skierować przez pasmo górskie Ardenów w południowej Belgii.
PO FRANCJI ATAK NIEMCÓW NA ANGLIĘ
PATRZ WYŻEJ: NIEUDANE PODBOJE NIEMCÓW
WOJNA NA BAŁKANACH – GRECJA I JUGOSŁAWIA
Niemcy prowadzili na Bałkanach wojnę przeciwko Grecji i Jugosławii. Niemcy wspierani przez swoich sprzymierzeńców, szybko rozbili armię państw Grecji i Jugosławii. Do klęski Jugosławii przyczyniły się wewnętrzne spory między Serbami, a innymi narodami tam zamieszkujących (głownie Chorwaci), które Hitler wykorzystał.
Powstało tam marionetkowe Niepodległe Państwo Chorwackie, które było pod kontrolą Niemiec.
Kto był sprzymierzeńcem Niemiec w wojnie na Bałkanach?
Sojusznikami III Rzeszy w Wojnie na Bałkanach byli: Węgry, Rumunia i Bułgaria.
WOJNA W EUROPIE – (FRONT WSCHODNI) WOJNA III RZESZY Z ZSRR
KIEDY: 22 czerwca 1941 r.
PRZYCZYNY:
– Niemiecki plan podboju Europy Wschodniej
– nieprzygotowanie ZSRR do obrony
– obawa przed atakiem Stalina
WYDARZENIE:
– Napaść Niemiec na ZSRR
SKUTKI:
– Niemcy prowadziły wojnę na dwóch frontach
– powstanie sojuszu między ZSRR, Wielką Brytanią i USA
CZYM BYŁ PLAN BARBAROSSA?
„Barbarossa” to nazwa nadana przez Hitlera na plan ataku III Rzeszy na Związek Sowiecki.
Założenia planu „Barbarossa”:
– zniszczenie głównych sił Armii Czerwonej na zachód od Dźwiny i Dniepru,
– okupacja krajów bałtyckich i Leningradu
Bitwa o Moskwę
Gdy Niemcy zaatakowali ZSRR sowieccy żołnierze szybko się poddawali. Tym sposobem, błyskawicznie zostały zajęte kolejne obszary i w listopadzie armia Hitlera był pod Moskwą.
Jednak ataki zostały odparte, ponieważ Sowietom udało się wzmocnić obronę. Oddziały sowieckie odrzuciły Niemców od stolicy. Bitwa o Moskwę była pierwszą lądową porażką armii niemieckiej.
Jakie czynniki spowodowały klęskę ofensywy niemieckiej na Moskwę w 1941 r.?
– Japonia nie dołączyła do wojny przeciwko ZSRR
– ZSRR stało się sojusznikiem dla Wielkiej Brytanii od której szybko otrzymało wsparcie
– wsparcie również ze strony Stanów Zjednoczonych (7,5 tys czołgów, 18 tys. Samolotów, ponad 400 tys. Ciężarówek)
INNE WAŻNE BITWY
Bitwa o Leningrad (trwała 900 dni od IX 1941 – I 1944 ) – porażka Niemiec
Bitwa o Stalingrad (VIII 1942 – II 1943; tu odbyły się najcięższe i najbardziej krwawe walki stoczone podczas II wojny światowej) – porażka Niemiec
Bitwa na Łuku Kurskim (VII – VIII 1943; była to największa bitwa pancerna) – porażka Niemiec
Znaczenie bitwy na Łuku Kurskim dla rozwoju sytuacji na froncie wschodnim?
Sowieci dzięki wywiadowi znali dokładnie cel i termin ataku armii niemieckiej. Mogli więc dobrze się do niego przygotować. Atak został skutecznie zatrzymany. Armia Czerwona przeszła do ofensywy na całym froncie. Najpierw zajęto Kijów a później Armia Czerwona dotarła do przedwojennej granicy z Polską.
HOLOKAUST – ZAGŁADA EUROPEJSKICH ŻYDÓW
PLAN „OSTATECZNEGO ROZWIĄZANIA KWESTII ŻYDOWSKIEJ”
Na konferencji w Wannsee pod Berlinem w styczniu 1942 r. naziści postanowili wymordować cały naród żydowski
Oficer SS Adolf Eichmann – kierował procesem ludobójstwa.
Aby zrealizować plan „ostatecznego rozwiązania kwestii żydowskiej”, Niemcy utworzyli obozy zagłady, gdzie ludność była celowo wyniszczana.
Najwięcej powstało na terenie okupowanej Polski, ponieważ tam było najliczniejsze skupisko Żydów.
Największym z obozów zagłady był Auschwitz-Birkenau [czytaj: ałszfic birkenał].
– zwożono tu żydów z całej Europy
– dokonywano selekcji (dzieci, ludzie starzy i inwalidzi, czyli osoby niezdolne do pracy, zabijano od razu w komorach gazowych)
– ciała palono w krematoriach
– mordowano też Polaków, Romów, Rosjan i Białorusinów
– uśmiercono ok. 6 mln europejskich Żydów w tym ok. 1 mln. dzieci
POSTAWY EUROPEJCZYKÓW WOBEC HOLOKAUSTU
– Państwo Vichy, Norwegia, Słowacja, Rumunia i Chorwacja współpracowały z III Rzeszą. Pomoc polegała na prześladowaniu i mordowaniu Żydów
– Duńczycy uniemożliwili wywiezienie swoich obywateli żydowskiego pochodzenia i pomogli w ucieczce do neutralnej Szwecji
– Holendrzy zorganizowali strajki w obronie Żydów, aktywnie sprzeciwiali się
– na ziemiach polskich ratowano ludność żydowską, ukrywano ich w kościołach i klasztorach, wystawiano fałszywe akty chrztów
– na Węgrzech szwedzki dyplomata Raoul Wallenberg ocalił tysiące żydów, wystawiając im fałszywe paszporty
Kogo nazywano szmalcownikiem? Tak nazywano osoby mieszkające w Polsce, którzy pomagali Niemcom szukać ukrywających się Żydów
Irena Sendlerowa – w czasie II wojny światowej uratowała 2,5 tys. żydowskich dzieci z getta warszawskiego, wywożąc je i ukrywając w polskich rodzinach, sierocińcach oraz klasztorach.
WOJNA POZA EUROPĄ - WALKI W AFRYCE
W sierpniu 1940 r. Włosi (sprzymierzeńcy Hitlera) rozpoczęli walki w Afryce atakują brytyjskie wojska w Egipcie. Dzięki wsparciu Brytyjczyków, Mussolini poniósł klęskę. Hitler ze swoimi oddziałami wylądował w Afryce, by wesprzeć swojego sojusznika.
Niestety ofensywa niemiecka została powstrzymana przez aliantów. W maju 1943 r. walki na tym kontynencie zakończyły się przegraną III Rzeszy i Włoch.
WAŻNE BITWY:
– El Alamein (zwycięstwo żołnierzy brytyjskich)
– Tobruk (Wojska alianckie, z udziałem polskiej Samodzielnej Brygady Strzelców Karpackich, pokonały niemieckie oddziały Africa Corps pod dowództwem gen. Rommla)
WOJNA NA ATLANTYKU
Wojna dotyczyła opanowania szlaków komunikacyjnych między Ameryką Północną a Europą.
Na statkach transportowano zaopatrzenie i broń dla Wielkiej Brytanii walczącej z III Rzeszą.
Niemcy wykorzystali w walkach okręty podwodne tzw. U-boty, które atakowały z zaskoczenia płynące statki z transportem.
Dla zabezpieczenia statków handlowych, alianci zaczęli łączyć je w konwoje, chronione przez okręty wojenne.
W odpowiedzi na konwoje, Niemcy zastosowali taktykę wilczych stad. Taktyka polegała na atakowaniu alianckich konwojów przez grupę okrętów podwodnych.
Niemcy stracili ok. 40 okrętów podwodnych i przegrali wojnę na Atlantyku.
WALKA NA PACYFIKU (HAWAJE)
Pakt trzech – 27 września 1940 r. zawarcie sojuszu pomiędzy Japonią, Niemcami i Włochami.
7 XII 1941 r. japońskie samoloty zaatakowały flotę USA stojąca w porcie w Pearl Harbor. Kolejnego dnia prezydent USA (Franklin Delano Roosevelt) zwrócił się do Kongresu o ogłoszenie stanu wojennego z Japonią.
Cztery dni po ataku Japończyków na Pearl Harbor, Hitler i Mussolini stanęli po stronie Japonii wypowiadając wojnę Stanom Zjednoczonym
DECYDUJĄCE BITWY W WOJNIE NA PACYFIKU:
– bitwa pod Midway (Amerykanie rozszyfrowali japońskie meldunki i poznali plany wroga przejmując tym samym inicjatywę)
– bitwa pod Guadalcanal (ciężkie walki na morzu, lądzie i powietrzu, zwycięstwo Amerykanów i ich sojuszników)
VIII 1945 r. – zrzucenie bomb atomowych na Hiroszimę i Nagasaki
IX 1945 r. – kapitulacja Japonii
WOJNA W EUROPIE ZACHODNIEJ - WALKI NA SYCYLII I WE WŁOSZECH
Wielka Koalicja – blok antyhitlerowski utworzony z trzech państw: Stanów Zjednoczonych, Wielkiej Brytanii i ZSRR.
Jedną z decyzji Wielkiej Koalicji było przeprowadzenie desantu wojsk amerykańskich i brytyjskich na Sycylię.
W lipcu 1943 r. wojska wylądowały na Sycylii. Klęska Włochów z aliantami doprowadziła do przewrotu politycznego we Włoszech. Mussolini został aresztowany, a nowy rząd podpisał zawieszenie broni z aliantami.
Wojsko Hitlera wkroczyło do Włoch, a grupa niemieckich komandosów uwolniła Mussoliniego.
Bitwy o Monte Cassino – stoczone przez wojska alianckie z Niemcami, gdzie 18 maja 1944 r. Polscy żołnierze z 2. Korpusu Polskich Sił Zbrojnych zdobyli ruiny klasztoru benedyktynów.
Alianci zajmują także Rzym i wyzwalają Włochy.
W czerwcu 1944 r. oddziały koalicji antyhitlerowskiej wylądowały w Normandii we Francji.
OTWARCIE DRUGIEGO FRONTU W EUROPIE
– 6 czerwca 1944 r. rozpoczął się desant sił alianckich w Normandii (Francja), który był największym desantem w dziejach ludzkości. Siły, które wylądowały na francuskim wybrzeżu, wielokrotnie przewyższały liczebnie wojska niemieckie.
– Francuski ruch oporu zaczął niszczyć komunikację i łączność, aby ograniczyć ruch wojsk niemieckich.
– W sierpniu 1944 r. siły alianckie wyzwoliły Paryż.
ZAKOŃCZENIE WOJNY W EUROPIE
KONFERENCJA WIELKIEJ TRÓJKI – (Józef Stalin, Franklin Delano Roosevelt, Winston Churchil)
Pierwsze spotkanie przywódców ZSRR, USA i Wielkiej Brytanii odbyło się w Teheranie w 1943 r.
Co postanowiono (dalsze plany z Niemcami):
– w 1944 r. w północnej Francji zostanie otwarty drugi front wojny z Niemcami
– Europa Zachodnia będzie zajęta przez wojska amerykańsko-brytyjskie, a wschodnia przez sowieckie
– Europę podzielono na strefy wpływów
Kolejna konferencja odbyła się w Jałcie na Krymie w 1945 r.
Co postanowiono (ustalenie powojennego ładu i przyszłych granic Polski):
– Stalin będzie miał strefę wpływów w Europie, w zamian ma przystąpić do wojny przeciwko Japonii po zakończeniu walk w Europie
– po bezwarunkowej kapitulacji Niemcy zostaną podzielone czasowo na cztery strefy okupacyjne (sowiecka, amerykańska, brytyjska, francuska)
– oficjalnie ogłoszono decyzje w sprawie Polski; bez udziału polskich przedstawicieli zdecydowano o kształcie granic i sposobie powoływania władz
ZDOBYCIE BERLINA
2. maja 1945 r. Armia Czerwona wraz z armią Berlinga (polskie oddziały sformowane w ZSRR) przekroczyła Wisłę, a następnie Odrę zdobywając Berlin.
30 kwietnia 1945 r. czyli tuż przed zdobyciem Berlina przez Armię Czerwoną, Adolf Hitler popełnił samobójstwo.
KAPITULACJA NIEMIEC
W nocy z 8 na 9 V 1945 r. został podpisany akt bezwarunkowej kapitulacji Niemiec kończąc tym samym II wojnę światową w Europie.
ZAKOŃCZENIE WOJNY NA ŚWIECIE
WALKI NA DALEKIM WSCHODZIE
Walki toczyły się zarówno na morzach jak i w powietrzu. Trwały o kilka miesięcy dłużej niż wojny w Europie.
UŻYCIE BOMBY ATOMOWEJ (przez Amerykanów na rozkaz prezydenta USA Harrego Trumana)
W sierpniu 1954 r., Amerykanie zrzucili bomby atomowe na Hiroszimę i Nagasaki.
Chcieli w ten sposób przyspieszyć kapitulację Japonii.
Skutkiem zrzucenia bomb był:
– kapitulacja Japonii;
– śmierć tysięcy ludzi;
– ogromne zniszczenia;
– skażenie terenów; znajdujących się w pobliżu miejsca wybuchu.
2 września 1945 r. japońska delegacja podpisała kapitulację przed amerykańskim dowódcą gen. Douglasem MacArthurem. Wydarzenie to ostatecznie zakończyło II wojną światową.
