HISTORIA KLASA VII. DZIAŁ VI I POŁOWA XIX WIEKU
KONGRES WIEDEŃSKI
DATY:
1814-1815 obrady kongresu wiedeńskiego
1815 utworzenie Królestwa Polskiego; Rosja, Prusy i Austria powołały do życia Święte Przymierze
Skutkiem decyzji podjętych na kongresie wiedeńskim było utworzenie Królestwa Niderlandów (Związku Niemieckiego).
ZASADY NA KONGRESIE WIEDEŃSKIM:
Uczestnicy obrad uznali za obowiązujące trzy zasady – restauracji, legitymizmu i równowagi sił.
CO ZNACZĄ POJĘCIA: LEGITYMIZM, RESTAURACJA, RÓWNOWAGA SIŁ W EUROPIE?
Legitymizm – zasada zgodnie z którą władza monarsza pochodzi od Boga, dlatego bunt poddanych powinien być traktowany jako zbrodnia.
Głównym zwolennikiem i założycielem tej zasady był Charles Maurice de Talleyrand [czyt. Szar moris de talejrą]
Restauracja – przywrócenie władzę tym dynastiom, które utraciły trony po 1789 r.
Równowagi sił – zasada narzucona przez Wielką Brytanię, zakładała przyjęcie takiego układu sił w Europie, który nie pozwoli żadnemu z państw dominować na kontynencie.
POSTANOWIENIA KONGRESU WIEDEŃSKIEGO ODNOSZĄCE SIĘ DO ZIEM POLSKICH
– utworzenie Królestwa Polskiego (Kongresowego),
– car polskim królem,
– Wielkopolska w rękach Prus,
– powstanie Rzeczypospolitej Krakowskiej,
– Galicja w rękach Austrii.
CZYM BYŁO ŚWIĘTE PRZYMIERZE?
Sojusz chrześcijańskich monarchów Europy, którzy w swojej polityce mieli się kierować zasadami Ewangelii czyli sprawiedliwością, miłością i pokojem.
WALKA Z PORZĄDKIEM POKONGRESOWYM
KTO I DLACZEGO NIE BYŁ ZADOWOLONY Z POSTANOWIEŃ KONGRESU WIEDEŃSKIEGO?
Z postanowień kongresu wiedeńskiego niezadowolone były narody europejskie, które dążyły do wyzwolenia się spod obcego panowania m.in. Włochy i Polska. Postanowienia kongresu pozbawiły te narody możliwości odzyskania swojej niepodległości.
POJĘCIA
konserwatyzm – ideologia społeczno-polityczna broniąca tradycyjnego ładu społecznego
liberalizm – ideologia społeczno-polityczna głosząca, że wolność i nieskrępowana działalność jednostek mają nadrzędną wartość
WYDARZENIA, KTÓRE PODWAŻYŁY USTALENIA KONGRESU?
– powstanie dekabrystów
– rewolucja lipcowa
PRZYCZYNY REWOLUCJI LIPCOWEJ WE FRANCJI:
– ograniczenie wolności wypowiedzi;
– rozwiązanie izby niższej parlamentu.
SKUTKI REWOLUCJI LIPCOWEJ WE FRACJI:
– abdykacja króla
– zniesienie cenzury
KRÓLESTWO POLSKIE
Na mocy postanowień kongresu wiedeńskiego Królestwo Polskie zostało związane z Rosją unią personalną.
Unia personalna – związek dwóch lub więcej państw, który posiadał wspólnego monarchę.
GOSPODARKA
– W Królestwie Polskim zwanym inaczej Kongresówką rozwijał się przemysł górniczy, hutniczy i włókienniczy.
– Przedsięwzięcia kredytował Bank Polski, który powstał z inicjatywy Franciszka Ksawerego Druckiego-Lubeckiego.
– funkcjonowało polskie szkolnictwo, w tym Uniwersytet Warszawski, założony w 1816 roku przez cara Aleksandra I.
ZIEMIE POLSKIE PO KOGRESIE WIEDEŃSKIM
– Wielkie Księstwo Poznańskie – zabór pruski
– Królestwo Polskie/Królestwo Kongresowe/Kongresówka – zabór rosyjski
– Galicja – zabór austriacki
– Rzeczpospolita Krakowska – Wolne Miasto Kraków
KIM BYŁ NAMIESTNIK?
Namiestnik – czuwał nad funkcjonowaniem władz Królestwa. Został nim generał Józef Zajączek (uczestnik insurekcji kościuszkowskiej i weteran wojsk napoleońskich).
KIM BYŁ FRANCISZEK KSAWERY DRUCKI-LUBECKI?
Był księciem, ministrem skarbu. Z jego inicjatywy powstał Bank Polski.
DZIAŁANIA KSIĘCIA DRUCKIEGO-LUBECKIEGO WSPIERAJĄCE PRZEMYSŁ W KRÓLESTWIE POLSKIM:
– założenie państwowego Banku Polski,
– założenie Towarzystwa Kredytowego Ziemskiego,
– obniżenie ceł na polskie towary eksportowe do Rosji,
– bezcłowy import z Rosji.
DLACZEGO W KRÓLESTWIE POLSKIM POWSTAŁA OPOZYCJA LEGALNA? JAKI BYŁ JEJ CEL?
Legalna opozycja protestowała przeciw carowi łamiącego konstytucję.
Cel: zapewnienie przestrzegania praw.
DLACZEGO W KRÓLESTWIE POLSKIM POWSTAŁA OPOZYCJA NIELEGALNA? JAKI BYŁ JEJ CEL?
Brak zgody na nieprzestrzeganie konstytucji przez cara.
Cel: walka o niepodległość Polski.
POWSTANIE LISTOPADOWE
DATY
29-30 listopada 1830 r. – początek powstania listopadowego
14.02.1831 r. – bitwa pod Stoczkiem. Polskie oddziały pokonały Rosyjskich żołnierzy.
25.02.1831 r. – bitwa pod Grochowem (Polacy ocalili stolicę) W bitwie tej dowodził generał Józef Chłopicki.
31.03.1831 r. – bitwa pod Wawrem i Dębem Wielkim (zwycięstwo oddziałów polskich). Dowodził generał Ignacy Prądzyński.
10.04.1831 r. – bitwa pod Iganiem (zwycięstwo oddziałów polskich). Dowodził generał Ignacy Prądzyński.
26.05.1831 r. – bitwa pod Ostrołęką. Polacy ponieśli klęskę.
6-7. 09.1831 r. – bitwa Warszawska
8 września 1831 roku podjęto decyzję o poddaniu Warszawy
POSTACIE, KTÓRE BRAŁY UDZIAŁ W WOJNIE POLSKO-ROSYJSKIEJ W 1831 R.:
– Józef Chłopicki;
– Józef Sowiński;
– Julian Ordon;
– Ignacy Prądzyński.
CZYM BYŁA?
Cytadela warszawska – twierdza zbudowana w Warszawie z rozkazu cara Mikołaja I w ramach represji po powstaniu listopadowym.
Wielka Emigracja (Dlaczego Emigrację po powstaniu listopadowym nazywano wielką?) – Po powstaniu listopadowym ok. 10 tys. Polaków w obawie przed prześladowaniami emigrowało do Europy zachodniej, w tym wielu polskich polityków i artystów np. Adam Mickiewicz, Fryderyk Chopin.
JAKIE ORGANIZACJE POLITYCZNE DZIAŁAŁY WŚRÓD EMIGRANTÓW?
Hotel Lambert – organizacja działała we Francji w Paryżu. Działali w niej głownie zamożne kręgi społeczne. Ugrupowanie konserwatywno-liberalne. Zakładał wskrzeszenie Rzeczpospolitej w granicach sprzed 1772 roku.
TDP – Towarzystwo Demokratyczne Polskie – organizacja działała we Francji w Paryżu. Wzywało Polaków do zbrojnej walki o niepodległość, gdzie główną rolę odegrał lud.
ZIEMIE POLSKIE PO UPADKU POWSTANIA LISTOPADOWEGO
urbanizacja – wzrost liczby ludności miejskiej, rozwój miast
rabacja (rzeź galicyjska) – ruchy chłopskie na terenach zachodniej Galicji o charakterze antyszlacheckim i antypańszczyźnianym.
NA CZYM POLEGAŁA PRACA ORGANICZNA?
W JAKIM ZABORZE ZACZĘTO JĄ STOSOWAĆ?
Pracę organiczną zaczęto stosować w zaborze pruskim.
Praca organiczna – działanie na rzecz rozwoju gospodarczego ludności z ziem polskich
– rozwój gospodarki polskiej – Hipolit Cegielski założyciel polskiej fabryki,
– dbanie o oświatę,
– rozwój gospodarstw rolnych poprzez stosowanie sztucznych nawozów i wykorzystywanie maszyn.
NA CZYM POLEGAŁA NOC PASKIEWICZOWSKA? W JAKIM ZABORZE MIAŁA MIEJSCE?
Noc paskiewiczowska polegała na ograniczeniu swobód w Królestwie Polskim po upadku powstania listopadowego.
Wprowadzono cenzurę do książek i czasopism wydawanych w języku polskim, wprowadzono m.in:
– język rosyjski jako język urzędowy,
– zlikwidowano polskie uniwersytety w Warszawie i Wilnie.
Ograniczenia te miały miejsce w zaborze rosyjskim.
DATY
1846 rok – w wyniku działań emisariuszy, wybuchło powstanie krakowskie, które zakończyło się klęską. Jednym z jego przywódców był Edward Dembowski. Do klęski przyczynili się chłopi, którzy wzięli udział w rabacji galicyjskiej. Ofiarami chłopskich rozruchów stali się przede wszystkim przedstawiciele szlachty i duchowieństwa.
1831 r. – ograniczenie autonomii Wielkiego Księstwa Poznańskiego. Władze pruskie rozpoczęły politykę germanizacji, z czym wiązało się zwalczanie języka polskiego w szkołach i urzędach. Natomiast przedstawiciele polskiej inteligencji i ziemiaństwa zaczęli realizować program pracy organicznej. Jednym z elementów tych działań było założenie fabryki maszyn rolniczych w Poznaniu przez Hipolita Cegielskiego.
1848 – 1849 – w tych latach w wielu krajach Europy doszło do wystąpień rewolucyjnych zwanych Wiosną Ludów
PRZYCZYNY WYBUCHU WIOSNY LUDÓW
– klęska głodu
– kryzys gospodarczy
– dążenie do rozszerzania konstytucji
– dążenie do nadania praw obywatelskich
SKUTKI WIOSNY LUDÓW
– ostateczne obalenie monarchii Burbonów we Francji
– Francja stała się republiką tzw. II Republiką
ZNANA POSTAĆ I WYDARZENIE Z NIĄ ZWIĄZANE
Charles Maurice de Talleyrand – francuski mąż stanu, polityk i dyplomata, odgrywał ważną rolę w obradach kongresu wiedeńskiego
Ludwik Napoleon Bonaparte – prezydent Francji, a następnie cesarz Francuzów
Józef Bem – polski generał, zyskał sławę w okresie powstania listopadowego, jeden z wodzów powstańczych wojsk węgierskich w latach 1848–1849
Joachim Lelewel – polski historyk i polityk, w czasie powstania listopadowego członek Rządu Narodowego i jeden z przywódców Towarzystwa Patriotycznego
Aleksander I – cesarz rosyjski i król polski, jeden z inicjatorów Świętego Przymierza
Franciszek Józef I – cesarz Austrii, objął tron w czasie Wiosny Ludów
Adam Jerzy Czartoryski – prezes Rządu Narodowego w czasie powstania listopadowego, na emigracji przywódca obozu Hotelu Lambert
Ludwik Mierosławski – polski działacz polityczny, generał, w okresie Wiosny Ludów dowódca polskich sił w czasie powstania wielkopolskiego
George Stephenson – zbudował pierwszą lokomotywę parową.
Samuel Morse – zbudował pierwszy telegraf elektromagnetyczny.
GRUPY SPOŁECZNE: BURŻUAZJA I ROBOTNICY
BURŻUAZJA – do tej grupy należeli właściciele fabryk, wielcy potentaci przemysłowi
ROBOTNICY – nie istniały przepisy regulujące ich prawa i obowiązki, długo pracowali i nie mieli dni wolnych, otrzymywali niskie wynagrodzenia, mieszkali w złych warunkach. Ich bronią stały się strajki. Z czasem organizowali związki zawodowe
